نقش بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در پیشرفت نیکوکاری ایران؛
مطالعة تطبیقی بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در ایران و جهان
علیرضا اسکندری نژاد[1]
فرزین مؤذن‌زاده[2]
معصومه اوحدی[3]
چکیده
در سال‌های اخیر استفاده از فناوری، ابزارها و شیوه‌های جدید در عرصه‌های مختلف جهان روز‌به‌روز در حال گسترش است. عرصه نیکوکاری و خیریه‌ها نیز از این امر مستثنی نبوده و مفاهیم و ابزارهای جدیدی به این فضا نیز ورود کرده‌اند. بانک‌های اطلاعاتی نیز یکی از این مفاهیم و ابزارهای نوینی هستند که در فضای نیکوکاری در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران در حال شکل‌گیری و گسترش هستند. بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها، پایگاه‌های جمع‌آوری اطلاعات و آمارهای مربوط به خیریه‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی و مؤسسات نیکوکاری بوده و می‌توانند کارکردهای مختلفی را برای خیرین، مددکاران و مددجویان داشته باشند. در این مقاله نیز تلاش شده است تا ایدۀ شکل‌گیری بانک‌های اطلاعاتی بررسی و سپس برخی از معروف‌ترین بانک‌های اطلاعاتی آنلاین کشورها و مناطق مختلف نیز معرفی شده و مروری بر کارکردهای و تأثیرات آنان بر فضای خیرخواهی انجام شده است. در نهایت وضعیت بین بانک‌های اطلاعاتی خیریه جهان و ایران با یکدیگر مقایسه و تلاش شده تا تفاوت‌های آن‌ها باهم بررسی شود.
کلیدواژگان: بانک اطلاعاتی خیریه‌ها، بانک اطلاعاتی، خیریه‌ها، نیکوکاری، مطالعات خیر
1-مقدمه و طرح مسئله
بانک‌های اطلاعاتی[4] یکی از مفاهیم جدید مرتبط با جامعة اطلاعاتی هستند. بنا بر تعریف، «بانک اطلاعاتی مجموعه‌ای ساختاریافته از داده‌ها در خصوص موجودیت و روابط آن‌هاست که اشیای دنیای واقعی را مدل‌سازی می‌کند. موجودیت، روابط و همچنین ساختار را به‌گونه‌ای ثبت می‌کند که اجازه می‌دهد این موجودیت‌ها و روابط برای تجزیه‌وتحلیل استعلام شوند» (فاستر و هیوز، ۲۰۲۱: ۷۱). مطابق این تعریف، بانک‌های اطلاعاتی به افراد کمک می‌کنند تا بتوانند در میان جهان پیچیدة اشیا و ارقام، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز خود را استعلام و استخراج کنند. در خصوص کارکردهای بانک‌های اطلاعاتی نکات بسیاری گفته شده است، مثلاً وبستر (۱۹۹۵: ۱۹) معتقد است که «بانک‌های اطلاعاتی آنلاین اطلاعاتی را در مورد موضوعات مختلفی از معاملات بازار سهام، قیمت کالاها، فهرست‌های ثبت اختراع و نوسانات ارز گرفته تا خلاصه‌های مجلات علمی و فناوری ارائۀ می‌کنند. تکمیل‌کنندة این تحولات، سازماندهی مجدد بنیادی سیستم مالی جهان بوده است که منجر به فروپاشی مرزهای سنتی شده است که زمانی بانک‌داری، کارگزاری، خدمات مالی، آژانس‌های اعتباری و موارد مشابه را از هم جدا می‌کرد». در ایران نیز بانک‌های اطلاعاتی در حوزۀ‌های مختلفی ازجمله صنایع، بنگاه‌های اقتصادی، سازمان‌های دولتی و سازمان‌های غیردولتی فعالیت می‌کنند و خدمات اطلاعاتی را به مشتریان عمومی و خصوصی ارائۀ می‌کنند. فارغ از وضعیت پیچیده و حساس اطلاعات و داده‌ها در ایران، نقش مثبت بانک‌های اطلاعاتی در ادبیات نظری و تجربی این حوزۀ به‌خوبی مشخص شده است. به نظر می‌رسد «دستاوردها در تحقیقات بانک اطلاعاتی، زیربنای پیشرفت‌های اساسی در سیستم‌های ارتباطی، حمل‌ونقل و لجستیک، مدیریت مالی، سیستم‌های مبتنی بر دانش، دسترسی به ادبیات علمی و مجموعه‌ای از دیگر برنامه‌های غیرنظامی و دفاعی است» (سیلبرشاتس و همکاران، ۱۹۹۱). پژوهش حاضر تلاشی است در راستای توصیف وضعیت بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها و سازمان‌های غیردولتی در ایران، مقایسة آن‌ها با نمونه‌های بین‌المللی و ارائة پیشنهادهایی سیاست‌گذارانه در راستای بهبود بانک‌های اطلاعاتی این حوزۀ در ایران. در این راستا، ضمن بررسی ادبیات بینارشته‌ای مرتبط با حوزة بانک‌های اطلاعاتی، مهم‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها و سازمان‌های غیردولتی در ایران را بررسی خواهیم کرد. در بخش بعدی، مهم‌ترین یافته‌های مرتبط با وضعیت بانک‌های اطلاعاتی بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی را با آنچه در ایران رخ می‌دهد، مقایسه خواهیم کرد. در قسمت انتهایی مقاله نیز، مهم‌ترین یافته‌ها و دلالت‌های سیاست‌گذارانة مرتبط با این حوزۀ ارائۀ خواهد شد.
2-بررسی بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در ایران و جهان
در کشورهای و مناطق مختلف جهان، مجموعه‌های متفاوتی در تلاش برای جمع‌آوری و ثبت آمار و اطلاعات خیریه‌ها در سطوح جهانی و همچنین داخلی خود هستند. این بانک‌های اطلاعاتی داده‌های مهمی چون اطلاعات مالی، پروژه‌های خیرخواهی و زمینۀ فعالیت سازمان‌های غیرانتفاعی را اراده می‌کنند. برخی از این بانک‌های اطلاعاتی دارای امکان کمک مالی مستقیم به خیریه بوده و شانس جذب درآمدهای مردمی را از سمت نیکوکاران برای خیریه‌ها افزایش می‌دهند. این فرم از جمع‌آوری و ارائۀ اطلاعات از مؤسسات نیکوکاری در ایران نیز شکل گرفته است. حال در اینجا ابتدا به سراغ معرفی برخی از مهم‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریۀ جهان و سپس بانک‌های اطلاعاتی خیریۀ ایران رفته و کارکرد و اطلاعات ارائۀ شده توسط آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
2-1-معرفی بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در جهان
بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در جهان مجموعه‌ای از اطلاعات جمع‌آوری شده از خیریه‌ها، مؤسسات نیکوکاری و سازمان‌های غیرانتفاعی هستند. این بانک‌های اطلاعات همچنین اغلب اطلاعاتی را در مورد پروژه‌های نیکوکاری و خیرخواهی در مناطق مختلف یا در کشورها به نیکوکاران و مخاطبان خود اراده می‌دهند. برخی از بانک‌های اطلاعاتی خیریه در دنیا جهان‌شمول بوده و اطلاعات سازمان‌ها و مؤسسات در کشورهای مختلف را در اختیار افراد می‌گذارند و برخی دیگر نیز اطلاعات محدودتر از مناطق، شهرها ارائۀ می‌کنند. در اینجا تلاش کردیم تا برخی از مهم‌ترین دیتابیس‌های جهانی در زمینۀ خیریه‌ها، سمن‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی را بررسی کنیم. با توجه به تعداد بالای بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان، این لیست فقط شامل برخی از مهم‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه است. اما این بانک‌ها نقش مهمی در جمع‌آوری، ثبت و ارائۀ اطلاعات مربوط به سازمان‌های خیریه و مردم نهاد در جهان ایفا می‌کنند.
2-1-1-بانک اطلاعاتی خیریه آمریکا[5]
یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان، بانک اطلاعاتی خیریه آمریکا (Charity Navigator) است که برای مقایسه و ارزیابی سازمان‌های خیریه از ابزارهایی مانند سیستم رتبه‌بندی استفاده می‌کند. این بانک اطلاعاتی با جمع‌آوری اطلاعات مالی و سایر مشخصات سازمان‌های خیریه، امتیازاتی را برای آن‌ها در نظر می‌گیرد و به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا تصمیم درستی در مورد حمایت مالی از سازمان‌های خیریه بگیرند. این بانک اطلاعاتی خیریه در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. هدف اصلی این بانک اطلاعاتی، ارائۀ اطلاعاتی دقیق و موثق درباره سازمان‌های خیریه به‌منظور کمک به مردم برای انتخاب سازمان‌هایی که بیشترین تأثیر واقعی را دارند، است.
این بانک اطلاعاتی خیریه، اطلاعات مالی و شفافیت سازمان‌های خیریه را جمع‌آوری می‌کند و با استفاده از سیستم رتبه‌بندی، به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را در مورد حمایت مالی از سازمان‌های خیریه بگیرند. همچنین این بانک اطلاعاتی با استفاده از روش‌های آماری پیشرفته، امتیازاتی را برای سازمان‌های خیریه بر اساس شفافیت مالی، کیفیت مدیریت، شفافیت عملکرد و اثربخشی تخصیص می‌دهد. سپس این امتیازات در سایت بانک اطلاعاتی قرار می‌گیرند تا افراد به‌راحتی بتوانند برای انتخاب سازمان‌های خیریه از آن استفاده کنند. این بانک اطلاعاتی به جهت ارزیابی سازمان‌های خیریه از برخی معیارها استفاده می‌کند، معیارهایی همچون:
شفافیت مالی: ارائۀ اطلاعاتی دقیق و شفاف درباره هزینه‌های سازمان، تأمین مالی و موجودی‌های نقدی
کیفیت مدیریت: ارزیابی مدیریت سازمان‌ها بر اساس تجربه و تخصص افراد مشغول به کار در سازمان، رویکردهای مدیریتی و رویکرد برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی
شفافیت عملکرد: ارائۀ اطلاعات درباره اهداف و برنامه‌های کاری سازمآن‌ها، میزان پیشرفت در رسیدن به اهداف و تأثیر بر جامعه
اثربخشی: ارزیابی نحوه استفاده از منابع مالی سازمان‌ها و میزان تأثیر آن‌ها بر جامعه و مشارکت افراد در فعالیت‌های خیریه Charity Navigator تحت عنوان یک بانک اطلاعاتی خیریه موفق به جذب توجه گسترده‌ای از سراسر جهان شده است. بیش از ۱۰ میلیون کاربر در هر سال از سایت این بانک اطلاعاتی استفاده می‌کنند.
سازمان‌های خیریه نیز از امتیازات دریافتی از Charity Navigator برای ارتقای شفافیت و اثربخشی خود استفاده می‌کنند. علاوه بر ارزیابی سازمان‌های خیریه، این مجموعه در حوزۀ تحقیقات در زمینۀ فضای خیریه و خیرخواهی فعالیت می‌کند. مطالعات و تحلیل‌های این بانک اطلاعاتی در مورد روندها و مسائل صنعت خیریه، به افراد و سازمان‌های مختلف از جمله فعالان خیریه، محققان، خبرنگاران و سیاست‌گذاران، کمک می‌کند تا درک بهتری از صنعت خیریه داشته باشند و راه‌های بهتری برای تأمین منابع و بهبود عملکرد سازمان‌های خیریه پیدا کنند. در کل می‌توان گفت که این مجموعه به عنوان یک بانک اطلاعاتی مهم در حوزۀ صنعت خیریه شناخته می‌شود که اطلاعات دقیق و موثق در مورد سازمان‌های خیریه را در اختیار افراد و سازمان‌هایی که در جهت بهبود و توسعه صنعت خیریه فعالیت می‌کنند، قرار می‌دهد.
2-1-2-بانک اطلاعاتی خیریه انگلیس[6]
یکی دیگر از بانک‌های اطلاعاتی مهم، دیتابیس مجموعه Charity Choice است. بانک اطلاعاتی خیریه بریتانیا (Charity Choice) نیز یک بانک اطلاعاتی خیریه معتبر است که اطلاعات مالی و مشخصات سازمان‌های خیریه را در اختیار شرکت‌ها و افراد قرار می‌دهد. این بانک اطلاعاتی همچنین به شرکت‌ها و افراد علاقه‌مند به حمایت مالی، امکان مقایسه سازمان‌های خیریه را می‌دهد تا بهترین تصمیم در مورد حمایت مالی گرفته شود. یک بانک اطلاعاتی آنلاین است که در بریتانیا فعالیت می‌کند. این بانک اطلاعاتی از سال ۱۹۹۰ میلادی در حوزۀ خیریه فعالیت دارد و بیش از ۱۰۰ هزار خیریه و سازمان غیرانتفاعی را در بر می‌گیرد. اهداف اصلی این بانک اطلاعاتی شامل ایجاد اطلاعات شفاف و دقیق در مورد خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی، تسهیل در پیداکردن خیریه‌های مربوط به علاقه‌مندان، کمک به خیریه‌ها در بالابردن آگاهی مردم از فعالیت‌هایشان و جذب حمایت‌های جدید است. در این بانک اطلاعاتی، کاربران می‌توانند به طور رایگان به اطلاعات خیریه‌های مختلف دسترسی پیدا کنند. این بانک اطلاعاتی شامل اطلاعات مربوط به نوع فعالیت‌های خیریه، مناطق کاری، درآمد، هزینه‌ها، مدیریت، برنامه‌های آینده و موارد دیگر می‌شود. علاوه بر ارائۀ اطلاعات خیریه‌ها، این مجموعه همچنین به کاربران امکان می‌دهد که به خیریه‌ها حمایت مالی ارائۀ کنند. این بانک اطلاعاتی با شبکه پرداخت امن اینترنتی JustGiving.com همکاری دارد که به کاربران این امکان را می‌دهد تا به‌سادگی و امنیت کامل به خیریه‌ها حمایت مالی ارائۀ دهند.
با کمک بانک اطلاعاتی Charity Choice، کاربران می‌توانند به‌راحتی خیریه‌های موردعلاقه خود را پیدا کنند و به آن‌ها حمایت کنند. این بانک اطلاعاتی به مردم این امکان را می‌دهد تا به شکل بهتری در کمک به افرادی که به آن نیاز دارند، نقش بیشتری ایفا کنند و به سازمان‌هایی که برای بهبود شرایط جامعه کار می‌کنند، حمایت کنند. همچنین، خیرین و علاقه‌مندان به موضوعات خیریه می‌توانند از اطلاعات جامع و شفاف ارائۀ شده در این بانک اطلاعاتی برای برنامه‌ریزی بهتر کمک به خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی استفاده کنند. برای استفاده از این بانک اطلاعاتی ، کاربران می‌توانند به سایت آن مراجعه کنند و به‌سادگی به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنند. همچنین، این بانک اطلاعاتی در اخبار روزانه و رویدادهای خیریه نیز فعالیت دارد و مطالب مربوط به فعالیت‌های خیریه را منتشر می‌کند. با توجه به اینکه Charity Choice از سال ۱۹۹۰ در حوزۀ خیریه فعالیت دارد، بسیاری از خیرین و علاقه‌مندان به این حوزۀ از این بانک اطلاعاتی استفاده کرده و توانسته‌اند از داده‌های آن در زمینۀ‌های مختلفی چون کمک به خیریه‌ها، تصمیم‌گیری برای داوطلب شدن و همچنین موارد پژوهشی بهره ببرند. در نهایت، این بانک اطلاعاتی به عنوان یکی از منابع مهم در حوزۀ خیریه در بریتانیا شناخته شده و به بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌ها در جذب حمایت و کمک‌های مالی کمک کرده است.
2-1-3-بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن[7]
در آسیا، بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن (Japan NPO Center) یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه است که به شرکت‌ها و افراد علاقه‌مند به حمایت مالی، اطلاعات مشخصات و مالی سازمان‌های خیریه را ارائۀ می‌دهد. این بانک اطلاعاتی معیارهایی مانند شفافیت مالی، مدیریت و کارایی، امتیازاتی را برای ارزیابی و دسته‌بندی سازمان‌های خیریه در نظر می‌گیرد و به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را در مورد حمایت مالی از سازمان‌های خیریه بگیرند. بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن که به نام NPO هم شناخته می‌شود، یک پایگاه‌داده جامع از سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌های فعال در ژاپن است. این بانک اطلاعاتی شامل اطلاعاتی مفید از جمله نام، نوع فعالیت، شماره تماس، آدرس وب‌سایت و دیگر اطلاعات مربوط به هر سازمان غیرانتفاعی و خیریه در مناطق مختلف این کشور است. هدف اصلی ایجاد بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن، ایجاد ارتباط مستقیم بین سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌های فعال در ژاپن و افرادی بوده است که می‌خواهند در امور خیریه مشارکت کنند.
بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن این امکان را به افراد می‌دهد تا با بهره‌گیری از اطلاعات موجود در بانک، به‌سادگی سازمان‌هایی را پیدا کنند که به نیازهای خیریه‌ای آن‌ها پاسخ می‌دهند؛ به عبارتی دیگر مددجویان به راحتی با رجوع به این بانک اطلاعاتی می‌توانند خیریه‌ای را که می‌تواند در حل مشکل‌شان به آن‌ها کمک کنند را شناسایی کنند. از طرف دیگر مددکاران نیز با شناسایی خیریه‌های مختلف می‌توانند به آسانی برای انتخاب کمک به مجموعه‌ای خاص با شناخت زمینۀ فعالیتی آن تصمیم‌گیری کنند. این بانک اطلاعاتی همچنین به سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌ها در بهبود کیفیت خدمات خود و افزایش شفافیت فعالیت‌هایشان کمک می‌کند. این بانک اطلاعاتی در سال ۲۰۰۲ توسط سازمان سرپرستی جامعه ژاپن (JF) به عنوان یک پروژه رسمی راه‌اندازی شد و در حال حاضر به عنوان یک منبع قابل‌اعتماد از اطلاعات خیریه در ژاپن شناخته می‌شود. باوجوداینکه در حال حاضر بیش از ۴۰۰۰ سازمان غیرانتفاعی و خیریه در بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن ثبت شده‌اند، اما همچنان به دنبال جذب سازمان غیرانتفاعی و خیریه‌های دیگری هستند تا اطلاعات آن‌ها نیز به بانک اضافه شود و در این راستا، سازمان سرپرستی جامعه ژاپن به دنبال توسعه و بهبود بانک اطلاعاتی خیریه خود است. علاوه بر ارائۀ اطلاعات به عنوان یک منبع مفید برای جامعه، بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن همچنین در بسیاری از حوزۀ‌های مهمی از جمله مدیریت منابع مالی، توسعه منابع انسانی، توسعه فناوری‌های جدید و بهبود فرایندهای کسب‌وکار به سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه کمک می‌کند. به عنوان مثال، برای سازمان‌هایی که به دنبال جذب داوطلبان هستند، بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن امکاناتی مانند ارسال آگهی در وب‌سایت خود را ارائۀ می‌دهد. همچنین این بانک اطلاعاتی، سازمان‌هایی را که به دنبال حمایت مالی هستند، به بورس ارزهای خیریه متصل می‌کند. بانک اطلاعاتی خیریه ژاپن به عنوان یکی از منابع اصلی اطلاعاتی در حوزۀ خیریه در ژاپن شناخته شده است و به دلیل ارائۀ اطلاعات دقیق و مفید، به جامعه کمک بزرگی در انجام فعالیت‌های خیریه می‌کند.
2-1-4-بانک اطلاعاتی خیریه آلمان[8]
بانک اطلاعاتی خیریه آلمان (Betterplace.org) نیز یک بانک اطلاعاتی خیریه مهم در اروپاست که به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از اطلاعات مالی و مشخصات سازمان‌های خیریه، تصمیم درستی در مورد حمایت مالی از پروژه‌های خیریه بگیرند. این بانک اطلاعاتی با ارائۀ اطلاعات شفاف در مورد سازمان‌های خیریه، به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را در مورد حمایت مالی از پروژه‌های خیریه بگیرند. این بانک اطلاعاتی خیریه، به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از اطلاعات مالی و مشخصات سازمان‌های خیریه، تصمیم درستی در مورد حمایت مالی از پروژه‌های خیریه بگیرند. این سایت به کمک فناوری‌های نوین، ارتباط بین افراد و سازمان‌های خیریه را تسهیل می‌کند و امکان جمع‌آوری و اهدای پول به صورت آنلاین را فراهم می‌کند.
Betterplace در سال 2007 در آلمان تأسیس شده است و به طور گسترده در سراسر جهان نیز استفاده می‌شود. این سایت به کمک فناوری‌های نوین، به افراد امکان می‌دهد تا برای کمک به خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی مختلف، پول جمع‌آوری کنند. همچنین این سایت به خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی امکان می‌دهد تا با ارائۀ اطلاعات درباره پروژه‌های خود، از حمایت افراد بیشتر برخوردار شوند. به عبارتی ثبت اطلاعات خیریه‌ها در این بانک اطلاعاتی هم به خود سازمان‌های غیرانتفاعی برای جذب جمایت‌های مالی و درآمدهای مردمی بیشتر کمک کرده و هم به افراد نیکوکار امکان شناسایی خیریه‌های مختلف و پروژه‌های نیکوکاری را می‌دهد. به طور خلاصه، این بانک اطلاعاتی یک پلتفرم آنلاین است که به افراد و سازمان‌های خیریه امکان می‌دهد تا با استفاده از فناوری، بهبود مسائل مختلف اجتماعی را تسهیل کنند و با استفاده از آن، افراد می‌توانند به‌راحتی به خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی از طریق اینترنت کمک مالی کنند. همچنین، خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی می‌توانند درخواست کمک مالی خود را در این سایت ثبت کرده و با جذب حمایت افراد، پروژه‌های خود را انجام دهند. این بانک اطلاعاتی همچنین امکان فعالیت در بیش از ۱۹۰ کشور دنیا را دارد و با توجه به این که بسیاری از مردم در سراسر جهان به دنبال راه‌هایی برای کمک به خیریه‌ها هستند، این سایت برای بسیاری از افراد جذاب و مفید است. این مجموعه تلاش می‌کند تا با ارائۀ امکاناتی مانند ارائۀ اطلاعات کامل و شفاف در مورد پروژه‌های خیریه، افزایش اعتماد عمومی به این سازمآن‌ها را تسهیل کند و به افراد کمک کند تا به صورت مطمئن و امن به خیریه‌ها کمک کنند. در نهایت این مجموعه بانک اطلاعاتی آنلاین نیز همچون مواردی که پیش از آن بیان شد، یک پلتفرم مفید و قدرتمند برای کمک به خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی است که با استفاده از فناوری، امکان برقراری ارتباط و جذب حمایت افراد را تسهیل کرده است.
2-1-5-گایداستار[9]
این بانک اطلاعاتی خیریه، یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان است و اطلاعات مربوط به بیش از ۲٫۷ میلیون سازمان مردم نهاد و خیریه در آن ثبت شده است. GuideStar یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان است. این بانک اطلاعاتی خیریه، اطلاعات کامل و جامع در مورد سازمان‌های خیریه و مردم نهاد در سراسر جهان را جمع‌آوری و در اختیار عموم قرار می‌دهد. این دیتابیس در سال ۱۹۹۴ تأسیس شده است و در حال حاضر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع آنلاین در حوزۀ خیریه شناخته می‌شود. این بانک اطلاعاتی خیریه به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا با دسترسی به اطلاعات مربوط به سازمان‌های خیریه، تصمیم درستی در مورد حمایت مالی از پروژه‌های خیریه بگیرند. این اطلاعات شامل اطلاعات مالی، مدیریت، موقعیت جغرافیایی، برنامه‌های کاری و آمارهای عملکردی سازمان‌های خیریه می‌شود. در این بانک اطلاعاتی خیریه، هر سازمان خیریه و مردم نهادی که موافق با قوانین مربوط به انتشار اطلاعات خود در این بانک است، می‌توانند به عنوان عضو ثبت‌نام کنند و اطلاعات خود را در اختیار کاربران بگذارند. همچنین، GuideStar به شرکت‌ها و افراد امکان می‌دهد تا به صورت رایگان، اطلاعات مورد نیاز خود را در این بانک جستجو کنند و با دسترسی به اطلاعات جامع در مورد سازمان‌های خیریه، تصمیم درستی در مورد حمایت مالی از پروژه‌های خیریه بگیرند و با ارائۀ اطلاعات جامع و کامل درباره سازمان‌های خیریه، به سازمان‌های خیریه کمک می‌کند تا بهبود کیفیت مدیریت و افزایش شفافیت در عملکرد خود داشته باشند.
از مهم‌ترین ویژگی‌های GuideStar می‌توان به مواردی چون جمع‌آوری اطلاعات مالی، مدیریت، موقعیت جغرافیایی، برنامه‌های کاری و آمارهای عملکردی سازمان‌های خیریه، امکان جستجو در بانک اطلاعاتی به‌منظور دسترسی به اطلاعات مورد نیاز، ارائۀ ابزارهای مختلف گزارش‌گیری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ارائۀ امکانات مختلف برای سازمان‌های خیریه به‌منظور بهبود مدیریت و افزایش شفافیت در عملکرد اشاره کرد. از آنجایی که GuideStar یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان است، بسیاری از سازمان‌های خیریه در سراسر جهان به طور فعال در این بانک اطلاعاتی عضو شده‌اند و اطلاعات خود را در آن به اشتراک می‌گذارند. به همین دلیل، این بانک اطلاعاتی به عنوان منبعی قابل‌اعتماد برای کسانی که به دنبال اطلاعات درباره سازمان‌های خیریه هستند، شناخته شده است.
2-1-6-بنیاد کمک‌های خیریه آمریکا[10]
این بانک اطلاعاتی در آمریکا و به‌منظور حمایت از سازمان‌های غیرانتفاعی در سراسر جهان تأسیس شده است. این بانک اطلاعاتی، مرجعی برای اطلاعات مربوط به سازمان‌های خیریه و مؤسسات انجمنی در سراسر جهان است. CAF با هدف حمایت از سازمان‌های خیریه در سراسر جهان، برنامه‌های متنوعی را اجرا می‌کند. این برنامه‌ها شامل توسعه فرهنگی، آموزشی، محیط زیستی، بهداشتی، پیشگیری از فقر و بی‌سرپرستی، حمایت از بیماری‌های خاص، حمایت از زنان و دختران، ایجاد ارتباطات و رابطه بین سازمان‌های خیریه در سراسر جهان و غیره می‌شود. اطلاعات موجود در بانک اطلاعاتی خیریه CAF America شامل اطلاعات مالی، عملکرد، موقعیت جغرافیایی، مهارت‌های کارکنان، نیازهای مالی و منابع موجود در سازمان‌های خیریه است. این بانک اطلاعاتی از این اطلاعات برای بهبود پایداری سازمان‌های خیریه استفاده می‌کند و همچنین به شرکت‌ها و مؤسسات دولتی کمک می‌کند تا در فرایند تصمیم‌گیری‌هایشان بهترین تصمیم‌ها را بگیرند. در کل، بانک اطلاعاتی خیریه CAF America به شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی کمک می‌کند تا با داشتن دسترسی به اطلاعات دقیق و مفید، بهترین تصمیم‌ها را در خصوص حمایت از سازمان‌های خیریه و مؤسسات انجمنی در سراسر جهان بگیرند. این دیتابیس شامل اطلاعاتی مفید درباره بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ سازمان خیریه و مؤسسات انجمنی در بیش از ۱۶۰ کشور جهان است. این اطلاعات شامل جزئیات مالی و عملکرد سازمان‌های خیریه، محصولات و خدمات آن‌ها، رویدادها و کمپین‌های خیریه‌ای که انجام می‌دهند، و همچنین نحوه استفاده از منابع مالی و مواد مصرفی، مهارت‌های کارکنان، و محیط کاری آن‌ها می‌شود.
علاوه بر این، بانک اطلاعاتی CAF America به شرکت‌ها و مؤسسات دولتی کمک می‌کند تا برای پشتیبانی از سازمان‌های خیریه، انتخاب بهتری داشته باشند.د این بانک اطلاعاتی همچنین به سازمان‌های خیریه کمک می‌کند تا فرصت‌های جدیدی برای حمایت مالی و جذب حامیان پیدا کنند. با استفاده از این بانک اطلاعاتی سازمان‌های خیریه می‌توانند به‌راحتی و به صورت آنلاین، اطلاعات خود را به‌روزرسانی کنند و اطلاعات جدید درباره سازمان خود را به بانک اضافه کنند. همچنین، سازمان‌های خیریه می‌توانند از طریق CAF با شرکت‌ها و مؤسسات دولتی در ارتباط باشند و به دنبال فرصت‌های همکاری با آن‌ها باشند. این دیتابیس در مجموع ابزار قدرتمند برای حمایت از سازمان‌های خیریه و مؤسسات انجمنی در سراسر جهان است و به شرکت‌ها و مؤسسات دولتی کمک می‌کند تا با داشتن دسترسی به اطلاعات دقیق و جامع، انتخاب بهتری برای حمایت از سازمان‌های خیریه داشته باشند. همچنین، این بانک اطلاعاتی به سازمان‌های خیریه کمک می‌کند تا فرصت‌های جدیدی برای جذب حامیان پیدا کنند و در نتیجه بتوانند برنامه‌های خود را به طور مؤثرتری اجرا کنند. علاوه بر این، بانک اطلاعاتی CAF America با همکاری با سازمان‌های خیریه و مؤسسات انجمنی، در توسعه پروژه‌های خیریه و برنامه‌های اجتماعی نیز نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به دسترسی به اطلاعات دقیق و جامع درباره سازمان‌های خیریه، CAF به شرکت‌ها و مؤسسات دولتی کمک می‌کند تا در تصمیم‌گیری‌های مهم و پرکشش درباره حمایت از پروژه‌های خیریه، بهترین تصمیم را بگیرند. در نهایت، بانک اطلاعاتی CAF America به شرکت‌ها، مؤسسات دولتی، سازمان‌های خیریه و مردم عادی کمک می‌کند تا با کمک به همدیگر، جامعه را بهبود بخشند. به‌این‌ترتیب، این بانک اطلاعاتی به یکی از ابزارهای مهم و کارآمد برای حمایت از خیریه‌ها و پشتیبانی از اهداف اجتماعی تبدیل شده است.
2-1-7-دیده‌بان خیریه[11]
بانک اطلاعاتی Charity Watch یک سازمان مستقل و غیرانتفاعی است که به بررسی و ارزیابی نهادهای خیریه می‌پردازد. این سازمان به منظور تسهیل انتخاب بهتر نهادهای خیریه برای عموم، ارزیابی کامل و شفافیت مالی آن‌ها را بر اساس معیارهای متعددی انجام می‌دهد. بررسی‌ها در این بانک اطلاعاتی بر اساس چهار معیار اساسی انجام می‌گیرد. این معیارها شامل شفافیت مالی، سهولت ارتباط، کارآیی و اثربخشی و بهره‌وری هستند. برای مثال، شفافیت مالی به معنای ارائه صحیح و کامل اطلاعات مالی در مورد هزینه‌ها، درآمدها و سایر فعالیت‌های مالی سازمان‌های غیرانتفاعی است. در بانک اطلاعاتیCharity Watch، نهادهای خیریه به شکل مشابهی مانند شرکت‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند. این بررسی‌ها شامل معیارهای مختلفی است که شامل زیرساخت‌های نهادی، شفافیت مالی، بهره‌وری و سهولت ارتباط با دیگران است. پس از ارزیابی و رتبه‌بندی نهادها در این بانک اطلاعاتی، اطلاعات مربوط به آن‌ها در قالب گزارش‌های شفاف و قابل دسترسی برای عموم منتشر می‌شود.
در مجموع این بانک اطلاعاتی یکی از منابع قابل اعتماد برای افراد و سازمان‌هایی است که قصد حمایت از نهادهای خیریه را دارند و می‌تواند در تصمیم‌گیری صحیح و هوشمندانه آن‌ها به مراتب کمک کند. بانک اطلاعاتی Charity Watch از زمان تاسیس در سال 1992 به بررسی نهادهای خیریه در سراسر جهان می‌پردازد. این سازمان برای انجام بررسی‌ها و ارزیابی‌ها از منابع مختلفی استفاده می‌کند از جمله گزارشات مالی، فرم‌های اطلاعات عمومی، برنامه‌های کاری، سایت‌های اینترنتی و سایر موارد مربوط به هر نهاد خیریه.دیده‌بان خیریه به منظور تضمین ارزش بررسی‌ها و رتبه‌بندی‌ها، از روش‌های علمی و ارزیابی‌های پیچیده استفاده می‌کند. همچنین، این سازمان به دلیل مستقل بودن از نهادهای خیریه، امکان ارائه ارزیابی‌هایی بی‌طرفانه و بدون تبعیض را داراست. مزیت دیگر بانک اطلاعاتیCharity Watch، امکان پیگیری پرونده‌های نهادهای خیریه است. برای مثال، در صورتی که نهاد خیریه‌ای به دلیل تخلفات مالی محاکمه شود، اطلاعات مربوط به این موضوع نیز در این مجموعه قابل دسترسی است. از طرفی، استفاده از بانک اطلاعاتی Charity Watch به عنوان یکی از منابع تصمیم‌گیری در حمایت از نهادهای خیریه، تنها یکی از معیارهای مهم برای انتخاب نهادهای خیریه نیست و نباید به تنهایی برای تصمیم‌گیری استفاده شود. به همین دلیل، استفاده از بانک اطلاعاتی این سازمان باید همراه با سایر منابع و معیارهایی مانند میزان تاثیرگذاری و کیفیت برنامه‌های خیریه نهادها صورت گیرد.
این بانک اطلاعاتی نیز همچون بانک‌های اطلاعاتی خیریه دیگر در جهان کارکردهای متفاوتی دارد که می‌توان از آن به ارزیابی نهادهای خیریه، ارائه اطلاعات خیریه‌ها، شفاف‌سازی اطلاعات و تخلف‌ها اشاره کرد. بررسی و ارزیابی نهادهای خیریه: بانک اطلاعاتی Charity Watch برای انجام بررسی‌ها و ارزیابی‌های نهادهای خیریه، از منابع مختلفی استفاده می‌کند و ارزیابی‌ها را بر اساس روش‌های علمی و پیچیده صورت می‌دهد. این ارزیابی‌ها شامل بررسی عملکرد مالی، شفافیت، کیفیت برنامه‌های خیریه و سایر عوامل مهم برای انتخاب نهاد خیریه صحیح می‌باشد.
ارائه اطلاعات برای عموم: دیده‌بان خیریه اطلاعات مربوط به نهادهای خیریه را به صورت شفاف و قابل دسترسی برای عموم ارائه می‌دهد. این اطلاعات شامل مواردی مانند میزان درآمد و هزینه‌های نهادهای خیریه، میزان تاثیرگذاری برنامه‌های خیریه، نظرات و ارزیابی‌های بانک اطلاعاتی Charity Watch و سایر موارد است.
ارائه پشتیبانی به شاخص‌های مالی: دیتابیس این سازمان عنوان یک منبع ارزشمند برای شاخص‌های مالی استفاده می‌شود. برای مثال، شاخص‌هایی مانند «شاخص پایداری مالی» و «شاخص بازدهی» با استفاده از اطلاعات مربوط به نهادهای خیریه در بانک اطلاعاتی Charity Watch تعیین می‌شود.
پیگیری موارد تخلف: بانک اطلاعاتی Charity Watch امکان پیگیری پرونده‌های نهادهای خیریه را نیز فراهم می‌کند. این پیگیری‌ها می‌تواند در شناسایی موارد تخلفات مالی و سایر مشکلاتی که ممکن است در فعالیت‌های خیریه صورت بگیرد، مفید واقع شود.
راهنمایی در انتخاب نهاد خیریه مناسب: این بانک اطلاعاتی به عنوان یک راهنمای مهم برای انتخاب نهاد خیریه مناسب به کاربران خدمات ارائه می‌دهد. با توجه به اطلاعات موجود در این بانک اطلاعاتی، کاربران می‌توانند بر اساس معیارهای مختلف، نهاد خیریه‌ای را برای حمایت انتخاب کنند که برای اهدای هدیه و یا کمک مالی مناسب است.
حفظ شفافیت و شناسایی نواقص: بانک اطلاعاتی Charity Watch با ارائه اطلاعات شفاف و قابل دسترسی به کاربران، به حفظ شفافیت در فعالیت‌های نهادهای خیریه کمک می‌کند. همچنین، با شناسایی نواقص و مشکلات موجود در فعالیت‌های نهادهای خیریه، این بانک اطلاعاتی به بهبود عملکرد و بهره‌وری این نهادها کمک می‌کند.
ترویج فرهنگ اهدای و کمک به نیازمندان: از جمله اهداف بانک اطلاعاتی Charity Watch ترویج فرهنگ اهدای و کمک به نیازمندان است. با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف در مورد نهادهای خیریه، این بانک اطلاعاتی به افزایش آگاهی و اطلاعات مردم درباره راه‌های حمایت از نیازمندان کمک می‌کند.
بانک اطلاعاتی Charity Watch با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف در مورد فعالیت‌های نهادهای خیریه، به کمک مردم در انتخاب نهاد خیریه مناسب و بهبود فعالیت‌های نهادهای خیریه کمک می‌کند. همچنین، با ترویج فرهنگ اهدای و کمک به نیازمندان، به افزایش آگاهی و شناخت مردم درباره مسائل اجتماعی کمک می‌کند و در نهایت، به بهبود شرایط زندگی نیازمندان و کمک به رسیدن به هدف‌های اجتماعی و انسانی کمک می‌کند.
2-2-معرفی بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران
در ایران پنج سازمان مختلف در سطح کلان به جمع‌آوری و به‌روزرسانی بانک اطلاعاتی خیریه‌ها و سمن‌ها می‌پردازند که در ادامه جداگانه آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
2-2-1-اطلس ملی آسیب‌ها و مسائل اجتماعی
سازمان امور اجتماعی کشور یک سازمان دولتی زیر نظر وزارت کشور است که در آذر ۱۳۹۶ در ایران تشکیل شده است. «ارتقای سلامت، سرمایه، رضایت، نشاط و عدالت اجتماعی، نظم و احساس امنیت، پیشگیری، مدیریت، کنترل، کاهش و حذف معضلات و آسیب‌های اجتماعی» از وظایف این سازمان است. یکی از خدمات ارائۀ شده در وب‌سایت nsoc.ir بخش اطلس ملی آسیب‌ها و مسائل اجتماعی است که خود از دو قسمت اطلس اجتماعی و سمن تشکیل شده است. اطلس اجتماعی کشور سامآن‌های است که با رصد، تجمیع آمار و اطلاعات، ویژگی‌ها، خصوصیات رویدادهای اجتماعی و فرهنگی کشور همانند جمعیت، وضعیت ازدواج و طلاق، تحصیلات، امکانات فرهنگی و اجتماعی، اشتغال، بیکاری، آسیب‌های اجتماعی، شاخص‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را بر اساس مشخصات محیطی و جغرافیایی یک منطقه جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل کرده و گزارش می‌دهد. همچنین در قسمت ثمن این اطلس اطلاعات ۴۴۴۴ خیریه و سمن سراسر ایران با قابلیت تفکیک در حوزۀ‌های امور اجتماعی، امور فرهنگی، بهداشت و سلامت، محیط‌زیست و منابع طبیعی، عمران و آبادانی و فناوری‌های نوین ارائۀ شده است.
2-2-2-آگاپه
آگاپه، پلتفرمی هوشمند، جهت نقد و بررسی و مقایسه تخصصی سازمان‌های مردم نهاد و مؤسسات است. در بخش دسته‌بندی مؤسسات نیکوکاری وب‌سایت agapengo.com اطلاعات 4458 خیریه و سمن در سطح کشور در حوزۀ‌های کارآفرینی و اشتغال، آموزش، بهداشت و درمان، آبادانی مناطق محروم، کودکان کار، زنان سرپرست خانوار، بیماران، ایتام و معلولین قابل‌مشاهده است. سازمان‌های اجتماعی با ارائۀ و ثبت اطلاعات خود در این وب‌سایت می‌توانند از حمایت نیکوکاران داخلی و خارجی بهره‌مند شوند. این وب‌سایت همچون بانک‌های اطلاعاتی در جهان تلاش کرده است تا علاوه بر ارائۀ اطلاعات به‌روز درباره سازمان‌های غیرانتفاعی، امکان حمایت مالی ارزی و ریالی از آن‌ها را برای خیرین و نیکوکاران از طریق ایجاد درگاه پرداخت آنلاین فراهم کند.
2-2-3-آرشیت مهر رایانه
مجموعه آرشیت مهر رایانه فعالیت خود را در زمینۀ تولید نرم‌افزارهای مدیریت سازمان‌های مردم نهاد و خیریه از سال ۱۳۹۲ آغاز کرده است. در قسمت بانک جامع سمن و خیریه‌های وب‌سایت arshitrayaneh.com اطلاعات 24420 خیریه و سمن ایران در حوزه‌های ورزشی، هنری، مذهبی، نیکوکاری، خیریه، امور زنان، خانواده، پژوهشی، تحقیقاتی، گردشگری زیست‌محیطی، بهداشت، سلامت، مشاوره، مددکاری، اشتغال، کارآفرینی، امور کودکان، آسیب‌های اجتماعی، امور بین‌الملل و اقوام قرار دارد.
2-2-4-پایگاه اطلاع‌رسانی خیریه‌ها و سمن‌های کشور
پایگاه اطلاع‌رسانی خیریه‌ها و سمن‌های کشور متعلق به خیریه شهید محمد گلشیرازی از سال 1392 فعالیت خود را آغاز نموده است. در وب‌سایت khairieh.com اطلاعات 52224 خیریه و سمن در حوزۀ‌های نیکوکاری و امور خیریه، امور زنان و خانواده، مشاوره و مددکاری، امور کودکان، آسیب‌های اجتماعی، اشتغال و کارآفرینی، بهداشت و سلامت، مذهبی، هنری، ورزشی، امور بین‌الملل و اقوام، پژوهشی تحقیقاتی، زیست‌محیطی و گردشگری قرار گرفته که ازاین‌حیث کامل‌ترین دیتابیس در ایران است.
2-2-5-اطلس خیر ایران
مؤسسۀ خیرماندگار وابسته به بنیاد خیریۀ آلاء در سال 1399 واحد اطلس خیر ایران را راه‌اندازی نمود. بخش بانک اطلاعاتی اطلس خیر ایران شامل اطلاعات 3473 خیریه و سمن ایران در حوزه‌های بهداشت و درمان، خدمات انسانی، آموزش، دینی، حقوق مدنی، فرهنگ و هنر، توسعه اجتماعی، کارآفرینی و اشتغال، پژوهشی و تحقیقاتی، حیوانات و محیط‌زیست است که در وب‌سایت atlas.kheir.ir نمایش‌داده‌شده است. این وب‌سایت در تلاش است تا اطلاعات مربوط به خیریه‌ها و سمن‌ها را به صورت مداوم به‌روزرسانی کرده تا اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار افراد قرار دهد.
3-2-مقایسه و تطبیق وضعیت بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در ایران و جهان
در ایران، مشکلاتی مانند کمبود اطلاعات موثق و دقیق در مورد فعالیت‌های خیریه‌ها، عدم شفافیت و عدم تمرکز بر روی معیارهای کیفیت و اثربخشی در بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی خیریه وجود دارد. بسیاری از این بانک‌ها بدون داشتن فرایندهای قوی در مورد جمع‌آوری و بررسی اطلاعات، از منابع محدود و بدون تخصص استفاده می‌کنند که باعث شده است که اطلاعاتی که در اختیار دارند ناقص و نامناسب باشند. به عنوان مقایسه، در بسیاری از کشورهای دیگر، بانک‌های اطلاعاتی خیریه با رویکردهای مدیریتی حرفه‌ای، با تمرکز بر روی شفافیت و اطلاعات موثق و دقیق، فعالیت می‌کنند. این بانک‌ها از داده‌های خیریه مستقل استفاده می‌کنند و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، اطلاعات کیفیت و اثربخشی را به عنوان معیار ارزیابی برای انتخاب خیریه‌های مستحق ارائۀ می‌دهند. علاوه بر این، بانک‌های اطلاعاتی خیریه در این کشورها بر اساس استانداردهای بین‌المللی فعالیت می‌کنند و اطلاعات خیریه‌ها را به شفافیت بالا در دسترس عموم قرار می‌دهند. از طرفی، در ایران، بانک‌های اطلاعاتی خیریه به علت کمبود منابع و عدم توجه به برنامه‌ریزی‌های مدیریتی، قادر به تأمین اطلاعات و داده‌های دقیق در مورد فعالیت‌های خیریه نیستند. عدم شفافیت در این بانک‌ها از جمله مشکلاتی است که در مورد ایران مطرح است. در بسیاری از موارد، اطلاعات مربوط به فعالیت‌های خیریه ناقص و نامناسب است و امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به خیریه‌های مستحق، برای عموم مردم و همچنین برای ارگان‌های دولتی، به‌سختی قابل‌دسترسی است.
علاوه بر این، یکی از مشکلات دیگر بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران، عدم توجه به معیارهای کیفیت و اثربخشی در انتخاب خیریه‌های مستحق است. در بسیاری از موارد، تصمیم‌گیری برای حمایت از یک خیریه بر اساس نظر فردی یا احساس شخصی صورت می‌گیرد و از معیارهایی همچون شفافیت، تأثیر و کیفیت فعالیت‌های خیریه غافل می‌شود. در نتیجه، بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران نیاز به برنامه‌ریزی‌های مدیریتی حرفه‌ای و توجه به معیارهای کیفیت و اثربخشی دارند. همچنین، ارتقای شفافیت در بانک‌های اطلاعاتی خیریه، به‌منظور افزایش اعتماد عمومی به خیریه‌ها و تسهیل در دسترسی به اطلاعات، می‌تواند یکی از راهکارهای مهم برای بهبود وضعیت بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران باشد.
بنابراین، در مقایسه با بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی خیریه در جهان، بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران هنوز به طور کامل توسعه‌نیافته‌اند و با مشکلات زیادی مواجه هستند. برای حل این مشکلات و بهبود وضعیت بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران، نیاز به تلاش‌های بیشتری در جهت توسعه و بهبود سیستم‌های موجود داریم. علاوه بر این بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران معمولاً تنها به معرفی اطلاعاتی کلی از خیریه‌ها بسنده می‌کنند، و اطلاعات شفافی را در خصوص نحوه فعالیت، پروژه‌های نیکوکاری خیریه در اختیار کاربران خود نمی‌گذارند. همچنین این بانک‌ها معمولاً اطلاعات خود را به‌روز نمی‌کنند، مثلاً برخی خیریه‌های غیرفعال در بانک‌های اطلاعاتی ایران همچنان تحت عنوان خیریه فعال بازشناسایی می‌شوند. یکی دیگر از تفاوت‌های چشمگیر وجود امکان کمک مالی یا اعلام برای کمک داوطلبانه به خیریه‌های و مؤسسات نیکوکاری در وب‌سایت‌های بانک‌های اطلاعاتی کشورهای دیگر بود که در اغلب موارد در ایران وجود ندارد.
در مجموع می‌توان گفت که بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌های ایران می‌توانند با الگوبرداری از بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها در دیگر کشورها و همچنین با توجه توأمان به نیازهای داخلی مددجویان و مددکاران ایرانی، با جمع‌آوری اطلاعاتی شفاف و به‌روز و دقیق از خیریه‌ها، سمن‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی در تسهیل دسترسی کاربران به آن‌ها و همچنین کمک برای تصمیم‌گیری به کمک به مؤسسات نیکوکاری نقش مهمی را ایفا کنند.
3-نتیجه‌گیری
همانطور که در مقاله ذکر شد، بانک‌های اطلاعاتی خیریه‌ها مجموعه‌ای از داده‌ها هستند که می‌توانند اطلاعات مورد نیاز فعالین حوزۀ خیرخواهی، مددجویان و مددکاران درباره پروژه‌های خیریه، سازمآن‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی و مواردی از این دست را تأمین کنند. وجود این بانک‌های اطلاعاتی سبب تسهیل در دسترسی به اطلاعات، شفاف‌سازی آن شده و همچنین می‌تواند در زمینۀ انتخاب و اتخاذ تصمیم برای کمک به خیریه‌ها نیز کمک‌کننده باشد. در این مقاله تلاش شد تا برخی از مهم‌ترین بانک‌های اطلاعای خیریه‌های جهان و همچنین ایران نیز معرفی و وضعیت هرکدام با یکدیگر مقایسه شود تا برخی از کاستی‌های بانک‌های اطلاعاتی خیریه در ایران به عنوان یکی از امور جدید در این حوزۀ بهتر شناسایی شود.
بانک اطلاعاتی خیریه‌ها‌ها یک سیستم مرکزی برای جمع‌آوری و نگه‌داری اطلاعات مربوط به سازمآن‌ها و فعالیت‌های خیریه است. این بانک اطلاعاتی شامل اطلاعاتی از جمله نام و شناسه سازمان‌های خیریه، نحوه فعالیت آن‌ها، میزان درآمد و هزینه‌های آن‌ها و معیارهای کیفیت و اثربخشی فعالیت‌های آن‌ها است. ایجاد بانک اطلاعاتی خیریه‌ها می‌تواند در بهبود شفافیت و شناخت بهتر از فعالیت‌های خیریه کمک کند. این بانک اطلاعاتی می‌تواند به عنوان یک منبع مهم برای اطلاعات و ارقام مربوط به فعالیت‌های خیریه، به عنوان راهی برای تشویق افراد و سازمآن‌ها به حمایت از فعالیت‌های خیریه و بهبود عملکرد سازمان‌های خیریه در ارائۀ خدمات به نیازمندان استفاده شود.
با این حال، برای بهره‌برداری بهینه از بانک اطلاعاتی خیریه‌ها، باید توجه به مسائلی مانند حفظ حریم شخصی، محدودیت‌های دسترسی، تأمین منابع مالی و انسانی لازم برای مدیریت و به‌روزرسانی بانک اطلاعاتی و همچنین هماهنگی بین سازمان‌های خیریه در ارائۀ اطلاعات به بانک اطلاعاتی نیز به خوبی مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی، ایجاد بانک اطلاعاتی خیریه‌ها می‌تواند در بهبود شفافیت و شناخت بهتر از فعالیت‌های خیریه کمک کند، اما باید از مشکلات احتمالی در بهره‌برداری از آن در جهت بهبود عملکرد سازمان‌های خیریه پیشگیری شود. بانک اطلاعاتی خیریه‌ها می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای ارزیابی و مقایسه سازمان‌های خیریه و بهبود کیفیت و اثربخشی فعالیت‌های آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد. این بانک اطلاعاتی می‌تواند به کمک ارقام و آمار مربوط به فعالیت‌های سازمان‌های خیریه، معیارهای کیفیت و اثربخشی آن‌ها را برای عموم قابل مقایسه کند و در نهایت این مقایسه و ارزیابی به بهبود کیفیت و اثربخشی فعالیت‌های سازمان‌های خیریه کمک کند. برای بهبود بانک اطلاعاتی خیریه‌ها و تسهیل در ارزیابی کیفیت و اثربخشی سازمان‌های خیریه، ایجاد یک مجموعه متناسب و مناسب از معیارهای کیفیت و اثربخشی بسیار مهم است. این معیارها باید توسط کارشناسان و افراد مرتبط با حوزۀ خیریه تدوین شود و باید برای سازمان‌های خیریه قابل دسترسی باشد. از این نظر برای حل مشکلات و مصائب راه بانک‌های اطلاعاتی می‌باید با تکیه بر خرد و دانش و نیز تجارب جوامع دیگر این موانع را برداشت.
منابع
Silberschatz, A., Stonebraker, M., & Ullman, J. D. (1991). Database systems: achievements and opportunities. Communications of the ACM, 34(10), 110–120.
Webster, F. (1995). Theories of the Information Society. In Routledge eBooks.
Foster, I., & Heus, P. (2021). Databases. In Big Data and Social Science (2nd ed., pp. 67–101). CRC Press.
[1] دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران، a.eskandarinezhad@ut.ac.ir
[2] پژوهشگر علوم کامپیوتر در گروه فناوری‌های کامپیوتری (برنامه‌نویسی و هوش مصنوعی)، دانشکده فناوری اطلاعات و برنامه‌نویسی، دانشگاه ایتمو، سن‌پترزبورگ، روسیه، farzinmoazenzade@mail.ru
[3] دانشجوی کارشناسی جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران، Masoumeh.ohadi@ut.ac.ir
[4] databases
[5] Charity Navigator
[6] Charity Choice
[7] Japan NPO Center
[8] Betterplace
[9] GuideStar
[10] CAF America (Charities Aid Foundation of America)
[11] Charity Watch
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.