«کار خیر» در جوامع تخصصی

حامد خانجانی

کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت ساخت از دانشگاه صنعتی امیرکبیر: Hamed_Khanjani@yahoo.com

چکیده:

کار خیر و پسندیده در دنیای مدرن و تخصصی امروز معنای وسیع­تر و مصدایق بیشتری نسبت به گذشته دارد که می­تواند متناسب با مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی افراد تعریف شود. یک تعریف سنتی از کار خیر کمک­رسانی در زمینه­های عمومی و تامین مایحتاج اولیه نیازمندان است؛ اما در جوامع تخصصی تعاریف دیگری از کار خیر می­توان مطرح کرد. ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه­های تخصصی در مناطق محروم و به مردم کم بضاعت، کمک مالی به انجمن­های تخصصی و حرفه­ای جهت انجام بهتر اموری که موجب افزایش رفاه، ایمنی و سلامت جامعه می­شود، و دیگر ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه­های تخصصی با کیفیتی بالاتر از عرف و استاندارد جامعه به کارفرمایان و بهره­مندان از آن خدمات، نمونه­هایی از انجام کار خیر در جوامع تخصصی هستند. پیمایش صورت گرفته در این مقاله نشان می­دهد که علاقه­مندی متخصصان به انجام کار خیر در حوزه تخصصی خود بیش از جنبه­های دیگر کار خیر در جامعه است.

کلمات کلیدی:

کار خیر؛ مسوولیت اجتماعی؛ اخلاق حرفه­ای؛ جوامع تخصصی؛ مهندسی ساختمان

مقدمه

بهمن حبشی از شاگردان استاد علامه جعفری نقل می­کنند که یک روز بعد از پایان کلاس شرح مثنوی، استاد علامه جعفری فرمودند: «من خیلی فکر کردم و به این جمع­بندی رسیده­ام که رسالت ۱۲۴ هزار پیغمبر در یک جمله خلاصه می‌شود و آن «کوک چهارم» است و جمع مریدان مثل من با چشمانی گرد پرسان بودند که «کوک چهارم» چیست!؟ علامه توضیح می‌دهند که: کسی کفشش را برای تعمیر نزد کفاش می‌برد. کفاش با نگاهی می‌گوید این کفش سه کوک می‌خواهد و هر کوک مثلاً ده تومان و خرج کفش می‌شود سی تومان. مشتری هم قبول می‌کند. پول را می‌دهد و می‌رود تا ساعتی دیگر برگردد و سوار کفش تعمیر شده بشود. کفاش دست به کار می‌شود. کوک اول؛ کوک دوم ؛ و در نهایت کوک سوم و تمام. اما، اما با یک نگاه عمیق در می‌یابد اگرچه کار تمام است ولی یک کوک دیگر اگر بزند عمر کفش بیشتر می‌شود و کفش، کفش‌تر خواهد شد. از یک سو قرار مالی را گذاشته و نمی‌شود طلب اضافه کند و از سوی دیگر دو دل است که کوک چهارم را بزند یا نزند! او میان نفع و اخلاق، میان دل و قاعده توافق، مانده است. یک دو راهی ساده که هیچ کدام خلاف عقل نیست. اگر کوک چهارم را نزند هیچ خلافی نکرده. اما اگر بزند به رسالت ۱۲۴ هزار پیامبر تعظیم کرده است. اگر کوک چهارم را نزند روی خط توافق و قانون رفته اما اگر بزند صدای لبیک او آسمان اخلاق را پر خواهد کرد. دنیا پر از فرصت کوک چهارم است  و من و تو کفاش‌های دو دل!» (خبرگذاری بین­المللی قرآن)

ماجرای کوک چهارم مثال ساده­ای از قرارگیری در دو راهی­های اخلاقی است، دو راهی­هایی که به وفور در محیط­های اجتماعی و حرفه­ای مصداق دارند. از طرفی کار خیر منطبق بر انجام مسوولیت­های اخلاقی در حوزه شغلی و حرفه­ای افراد است.

تعریف کار خیر

کار خیر و پسندیده در دنیای مدرن و تخصصی امروز معنای وسیع­تر و مصدایق بیشتری نسبت به گذشته دارد؛ چندان­که کار بد و نکوهیده. یک تعریف سنتی از کار خیر کمک­رسانی در زمینه­های عمومی و تامین مایحتاج اولیه افراد نیازمند است؛ مواردی همچون خوراک، پوشاک، سرپناه و ملزومات تحصیل؛ همچنین کمک به حل مشکلات مردم و برداشتن موانع از سر راه­شان­ از تعاریف عام کار خیر محسوب می­شود. اما در جوامع تخصصی تعاریف دیگری از کار خیر می­توان ارائه دارد؛ ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه­های تخصصی در مناطق محروم و به مردم کم بضاعت، کمک مالی به انجمن­های تخصصی جهت انجام بهتر اموری که موجب افزایش رفاه ایمنی و سلامت جامعه می­شود، و دیگر ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه­های تخصصی با کیفیتی بالاتر از عرف و استاندارد جامعه به کارفرمایان و بهره­مندان از خدمات، نمونه­هایی از انجام کار خیر در جوامع تخصصی هستند. از طرفی مفهوم کار خیر را می­توان در ارتباط با برآورد مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی در نظر گرفت.

مسوولیت و انواع آن

مسوولیت یا مسوول­بودن به معنای خواسته شدن چیزی از کسی است و در مواردی به کار می­رود که خواهان (سائل) بتواند خواسته خود را از خوانده (مسوول) پی­گیری کند و حداقل وی را درباره رفتار مطابق یا مخالف خواسته خود و پی­آمدهای آن پاسخگو دانسته، مورد سوال و بازخواست بعدی قرار دهد.

مسوولیت در جایی معقول است که «مسوول» نسبت به امر مورد سوال، وظیفه و تکلیفی داشته باشد. به همین جهت مفهوم مسوولیت در قبال انجام یا ترک وظیفه مطرح می شود. اگر مکلف به وظیفه خود عمل کرده باشد مورد ستایش قرار می­گیرد و اگر از انجام وظیفه­اش سرپیچی کرده باشد، مورد نکوهش و بعضاً مجازات و کیفر قرار می­گیرد.

به طور کلی می­توان گفت یک انسان تنها در صورتی اخلاقاً مسوول کار یا واقعه­ای است که اولاً قدرت انجام آن را داشته باشد؛ ثانیاً آگاهانه آن را انجام دهد و ثالثاً، آزادانه و از روی اختیار اقدام به آن کار کند. (مصباح یزدی، 1391، ص120)

انواع مسوولیت:

1. مسوولیت در برابر خداوند: خداوند خالق انسان است و به تبع آن انسان در برابر خالق خویش مسوولیت‌‌‌‌‌‌هایی دارد. خداوند خالق همه چیز است و همه چیز به او تعلق دارد، از این‌‌‌‌‌‌رو مسوولیت در برابر خداوند نخستین مسوولیت انسان است. این مسوولیت، کلیه ابعاد زندگی را در بر می‌‌‌‌‌‌گیرد و بنیان دیگر انواع مسوولیت‌‌‌‌‌‌ها به شمار می‌‌‌‌‌‌آید.
2. مسوولیت در برابر خود: نفس آدمی دارای ابعاد و شئون مختلفی است که با یکدیگر ارتباطاتی دارند و هر کدام نسبت به دیگری دارای حقوق و بالتبع مسوولیت خاصی است. آدمی نسبت به ورودی‌‌‌‌‌‌ها و خروجی‌‌‌‌‌‌های روح و روان خود مسوولیت دارد و یکی از وظایف روزانه او در قبال خودش، محاسبه و مراقبه است.
3. مسوولیت در برابر سایر انسان­ها: انسان سرشت اجتماعی دارد و بسیاری از افعالش در رابطه با اجتماع صورت می‌‌‌‌‌‌گیرد. این فعالیت‌‌‌‌‌‌ها در پایداری و نابودی جامعه اثر دارد. از این‌‌‌‌‌‌رو مساله مسوولیت در پایداری و ایجاد درست روابط اجتماعی نوعی ضرورت انکارناپذیر است.
4. مسوولیت در برابر محیط زیست: محیط زیست، مکان رشد و بستر پیشرفت جامعه است. آدمی همانطور که نمی‌‌‌‌‌‌تواند خانه‌‌‌‌‌‌اش را نادیده بگیرد، نباید از محیط زیست خویش غفلت کند. بنابراین اولاً نباید خودش به تخریب محیط زیست بپردازد و از انجام دادن رفتارهای غیرمسوولانه پرهیز کند، ثانیاً نباید در قبال رفتارهای غیرمسوولانه دیگران ساکت بنشیند.

مسوولیت در برابر سایر انسان­ها و محیط زیست را می­توان مسوولیت اجتماعی تلقی کرد و انواع مسوولیت­های اجتماعی را به قرار زیر تقسیم­بندی کرد:

1. مسوولیت قانونی: مسوولیتی که ناشی از قانون موضوعه باشد، مسوولیت حقوقی و یا قانونی خوانده می­شود. اینگونه مسوولیت دارای ضمانت اجرای قانون است و به دو شاخه کیفری و مدنی قابل تقسیم است.
2. مسوولیت قراردادی: مسوولیتی که ناشی از انعقاد قرارداد با افراد مختلف است. فردی که مسوولیتی را طبق توافق با فرد یا گروه دیگر می­پذیرد در چارچوب شرح وظایف مورد توافق باید پاسخگو باشد. مسوولیت شغلی از انواع مسوولیت­های قراردادی است. تنها حد و مرز مسوولیت قراردادی، قانون است. فرد نسبت به انجام وظایف قراردادی ناسازگار با قانون مسوولیتی ندارد.
3. مسوولیت اخلاقی: مسوولیت اخلاقی، تعهد و الزام فرد در قبال حقوق دیگران است. حقوقی که بیش از مفاد قوانین در انواع رفتارهای ارتباطی انسان با سایر انسان­ها و محیط زیست وجود دارد.

بنابر مفاهیم فوق کار خیر را می­توان معادل مسوولیت اخلاقی و اجتماعی افراد به حساب آورد.

الگوهای مسوولیت:

چارلز هریس در کتاب اخلاق در مهندسی سه الگوی مسوولیت ارائه می­دهد: «الگوی آسان­گیری» که با تلقی کمینه­گرا توأم است. در این الگو مادامی که روش­های عملیاتی استاندارد تامین می­شود مسوولیت­های شخص نیز ادا می­شود. الگوی دیگر «الگوی دقت معقول» است. دو نوع تفکر وجود دارد که این الگو را تایید می­کند؛ اولاً مقررات ایمنی معمولاً کمینه­گرا هستند و ممکن است مسایلی که بعد از اجرای استانداردها کشف می­شوند به حساب نیاورند؛ ثانیاً مصرف­کنندگان به عنوان کسانی که نهایتاً منتفع یا متضرر می­شوند ممکن است درباره اینکه چه ریسک­هایی برای آنها معقول است نظر داشته باشند و آنرا بالاتر از عرف و استاندارد قرار دهند. الگوی سوم «الگوی خیرخواهی» است که از الگوی دقت معقول هم فراتر است. (چارلز هریس و همکاران، 1396، ص15)

اخلاق مهندسی و کار خیر

«اخلاق» به معنای بسیط آن رعایت حقوق خود و دیگران است و «مهندسی» به کار بردن علوم و فنون به منظور طراحی و یا توسعه ساختارها، دستگاه­ها، ماشین­آلات یا فرآیندهای تولید یا کارکردن با آنها است. مهندسان، محصولات و فرآیندهایی خلق می­کنند که تولید غذا، سرپناه، انرژی، ارتباطات، بهداشت و حفاظت در برابر بلایای طبیعی را بهبود می­بخشد و بر سلامتی، ایمنی، رفاه و زیبایی زندگی می­افزاید. «مهندسی» نمونه­ای از خدمات تخصصی است. مهندسان نوک پیکان تکنولوژی در جوامع هستند و تقریباً هیچ فردی یافت نمی­شود که از محصولات مهندسی بهره­مند نباشد.

«اخلاق مهندسی» را که از زیر شاخه­های اخلاق کاربردی و اخلاق حرفه­ای محسوب می­شود: مشتمل بر مسوولیت­ها و حقوقی است که باید توسط افراد درگیر در کارهای مهندسی و با در نظر گرفتن ایده­آل­های مطلوب و تعهدات شخصی در مهندسی رعایت شود. (مارتین و همکاران، 1396، ص14)

رویکردهای اخلاق مهندسی شامل موارد زیر است: (دیزانی، 1396، ص36)

1. فاعل‌های کنش یا کنش­گرهای حوزه مهندسی که شامل مهندسان، گروه‌ها و سازمان‌های مهندسی و البته صفات و رفتارهای آن‌ها است؛
2.  مجموعه فرآیندهای مهندسی شامل ایده­پردازی، طراحی، تولید، فروش، خدمات دوره بهره‌برداری، بهسازی، بازسازی، بازیافت و در نهایت دفع مواد زائد؛
3. محصولات مهندسی؛

از اینرو در حرفه مهندسی علاوه بر مواردی مرتبط با اخلاق فردی مهندسان چون احترام به دیگران، وفای به عهد و رعایت در امانت که از مصادیق اخلاق مهندسی محسوب می­شود، مواردی چون تامین ایمنی، سلامت و رفاه مردم و رعایت اصول توسعه پایدار که مرتبط است با فرآیندها و محصولات مهندسی نیز از مصادیق اخلاق مهندسی به شمار می­آید.

تفاوت اخلاق و قانون

بنابر نظر فیلسوفان اخلاق، علی­رغم ارتباط ژرف بين قانون و اخلاق كه بر اصول مشتركى استوار و هر دو از لوازم فراهم­آوردن هدایت و ثبات در جامعه هستند، از جهات مختلف بين این دو تفاوت وجود دارد که از جمله می­توان به موارد زیر اشاره کرد: (دیزانی، 1396، ص54)

1. منبع قانون، نهاد قانون­گذاری است. قانون­گذار به خاطر مصالح اجتماعی، محدودیت­هایی را اعمال می­کند تا مخاطبان آن قانون، الزاماً آنرا تبعیت کنند. براین اساس منبع قانون، برای فاعل انجام­دهنده رفتار مربوط یک منبع بیرونی به حساب می­آید؛ در حالیکه منبع اخلاق معمولاً وجدان یا عقل انسان است. فاعل اخلاقی، به سوی رفتار اخلاقی سوق داده می­شود، اگر عقل عملی یا وجدان او حکم به آن رفتار بدهد. بنابراین منبع اخلاق، یک امر درونی است.
2. قانون مبتنی بر قرارداد و وضع است. در حالی که اخلاق مبتنی بر واقعیت­های اخلاقی است. یعنی به عنوان مثال، حتی اگر هیچ منبعی حتی ادیان حکم به الزام صداقت در رفتار ندهد، بنا بر وجود واقعیت صداقت به عنوان فضیلت یا ارزش رفتاری و کشف حسن آن توسط عقل، انسان­ها معرفت به خوبی صداقت خواهند داشت.

این­گونه تفاوت­ها در ماهیت قانون و اخلاق می­تواند موجب تفاوت در امور ذیل شود: (دیزانی، 1396، ص54)

1. قانون ضمانت اجرایی دارد. یعنی چنانچه قانون مراعات نشود، قانون به تنبیه و مجازات فاعل می­پردازد. ولی اخلاق، ضمانت اجرایی بدان شکل ندارد. می­توان حداکثر چنین گفت که فرد خطاکار اخلاقی مورد خطاب وجدان درونی خود قرار می­گیرد.
2. کانون توجه قانون به بعد از ارتکاب فعل است. به عنوان مثال در مورد سرقت، قانون­گذار با تعیین مجازات فرد سارق، سعی بر ممانعت از ارتکاب این جرم در جامعه می­کند؛ ولی تا وقتی که شخص به دزدی اقدام نکند، قانون با او سروکار ندارد. ولی مخاطب اخلاق، فرد قبل از اقدام، هنگام اقدام و پس از اقدام به فعل است. به واسطه آن که اخلاق مربوط به عقل و و جدان درونی انسانی است، حتی در مرحله تصدیق و قبل از اراده فعل در ذهن فاعل، حکم اخلاقی قبح و حسن فعل بر اراده انسان تاثیر می­گذارد. این مورد حتی در جریان انجام فعل نیز موضوعیت پیدا می­کند. این تفاوت موجب می­شود تاثیرگذاری بیشتر اخلاق شده و پیش­گیری به مراتب بهتری از رفتار نابهنجار قانونی یا اخلاقی نسبت به قانون در جامعه نماید.
3. جنبه بیرونی بودن قانون موجب می­شود که قانون نتواند در همه جا حضور داشته باشد. چرا که اجرای قانون منوط به کشف و اثبات رفتار غیرقانونی است، لذا همواره امکان فرار قانون برای افراد وجود دارد. در حالی که اخلاق با توجه به جنبه درونی بودن، همه جا وجود دارد و امکان فرار از امر و نهی اخلاقی میسر نیست. این تفاوت موجب می­شود حتی در جایی که قانون وجود ندارد مثلاً قانون نسبت به رفتاری خاص ساکت باشد یا امکان کشف و اثبات رفتاری وجود نداشته باشد، افراد با آرامش خاطر مرتکب فعل غیر قانونی شوند، در حالی که اگر آن فعل غیر اخلاقی باشد و شخص به آن معرفت و انگیزش اخلاقی داشته باشد، حتی در نبود قانون او از انجام فعل خودداری می­کند.

بنابر نظر فیلسوفان اخلاق، گر­چه اخلاق چيزى است كه قانون عمده مقررات خود را بر پايه آن استوار می­سازد و بر قانون­گذار روا­ نيست كه از قواعد اخلاقى غفلت ورزد، لیکن قلمرو اخلاق بسيار گسترده و قلمرو قانون بسیار تنگ و محدود است؛ از اینرو همه مناسبات اخلاقی و اجتماعی امکان تبدیل به مواد قانونی را نداشته و ضمانت اجرای انتظامی و قضایی نمی­یابند. (قربان نیا، 1388)

قانون و اخلاق در جوامع مختلف

به تفاوت قانون و اخلاق در قسمت قبل پرداخته شد. در ادامه بحث طرح این مساله و سوال بوجود می­آید که آیا وضعیت تحقق قانون و تعهد و تقید به اخلاقیات در همه جوامع برابر است. پاسخ این سوال، خیر است. همانطور که مطرح شد اخلاق و قانون هر یک در صدد تنظیم و ترتیب مناسبات و روابط انسانی و اجتماعی به نحوی که موجب رشد، تکامل و تعالی انسان شود، هستند. در جوامع مختلف به حسب توسعه­یافتگی آن جوامع در زندگی اجتماعی و رعایت اصول زیست جمعی و جاافتادگی امور مدنی از سویی و از سوی دیگر وجود و بروز ابزارهای اجرا و تثبیت قوانین، وضعیت رعایت قانون و پای­بندی به اصول اخلاقی متفاوت است. در برخی جوامع توسعه­نیافته علی­رغم تصویب قوانین توسط دولت­ها، به دلیل ضعف در مواردی که مطرح شد، پایندی به قوانین در سطح پایینی قرار دارد و در جوامع مترقی چنانچه پای­بندی به قوانین و مقررات اجتماعی از سوی عموم پذیرفته شده است، تعهد به امور اخلاقی نیز مورد پذیرش اکثریت قرار داد. در جوامع پیشرفته با رشد مناسبات و روابط اجتماعی، قوانین دایره شمول بیشتری با اخلاق و حوزه نفوذ بیشتری میان مردم پیدا می­کند.

تصویر شماره 1-تاکید به امور اخلاق در شرایط مختلف تحقق قوانین

در تصویر شماره 1 سعی شده است تاکید به امور اخلاقی در شرایط مختلف تحقق قوانین نشان داده شود. چنانچه پیش از این مطرح شد اگر وسعت اخلاق را با وسعت حقوق انسانی برابر بدانیم (خط اول و خط سوم) تنها بخشی از حقوق انسانی به صورت قانون موضوعه در جوامع جاری می­شود (خط دوم). اما تاکید به امور اخلاقی در محدوده قوانین و فراتر از قوانین شرایط متفاوتی دارد. وقتی در محدوده قوانین تاکید به اخلاق می­شود، این تاکید اخلاقی برای پوشاندن ضعف­های قانون است، چه ضعف ذاتی قوانین که حوزه نفوذی اندکی در جامعه دارند و چه ضعف در اجرا و نظارت بر قوانین توسط قانون­گذار. اما تاکید به اخلاق در شرایط فراتر از قانون، موجب تحقق و رعایت بیشتر حقوق انسانی در جامعه می­شود.

کار خیر در حرفه مهندسی ساختمان

در معنا و حد و مرز مفاهیمی چون رفاه و ایمنی در محصولات مهندسی، در جوامع مختلف و با توجه به زمینه­های اجتماعی و اقتصادی، تفاوت وجود دارد. معمولاً آنچه در استانداردها و آیین­نامه­ها به عنوان «الزام» ذکر می­شود وابسته به یافته­های علمی و توان فنی و اجرایی کشورها است و در بسیاری مواقع به عنوان «حداقل­ها» مطرح است.

در کشور ما توجه به اصول مهندسی و رعایت الزامات طراحی، نظارت و اجرای ساختمان، نزد همه مهندسان برابر نیست و به دلیل ضعف­های آموزشی و کنترلی و همچنین تحت تاثیر جریان نامناسب اقتصادی ساخت­و­ساز و انتظار و تقاضای مالکان برای چشم­پوشی و نادیدن گرفتن برخی الزامات به جهت کاهش هزینه­ها، سطح عمومی رعایت اصول و الزامات مهندسی و به عبارتی عرف جامعه مهندسی، در سطحی پایین­تر از ضوابط و مقررات قرار دارد.

از اینرو مسوولیت اخلاقی و اجتماعی مهندسان و به عبارتی انجام کار خیر برای مهندسان ساختمان در دو سطح قابل طرح است. نخست، انجام خدمات مهندسی در کیفیتی بالاتر از عرف رایج و انجام آن در سطح الزامات و مقررات. به این شکل که مهندسان بدون توجه به مناسبات جاری اقتصاد سوداگرانه و علی­رغم اینکه حضور مجری قانون و نهادهای نظارتی را شاهد نیستند و احتمال رصد و کشف آنرا ضعیف می­دانند، به رعایت اصول و الزامات مهندسی در ارائه خدمات پای­بند هستند.

و دیگر اینکه ارائه خدمات مهندسی با کیفیتی بالاتر از الزامات و استانداردها به کارفرمایان و بهره­مندان از خدمات برای مهندسان جنبه­ای از کار خیر محسوب می­شود؛ اگر که میزان تعرفه خدمات و حق­الزحمه دریافتی در حد عرف و معمول خدمات باشد.

توجه به دو شکل مطرح شده برای برآورد مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی و به عبارتی کار خیر مهندسان وقتی اهمیت می­یابد که توجه داشته باشیم بسیاری از محصولات مهندسی مثل ساختمان­ها به عنوان محل اسکان و آسایش برای نسل­های مختلف قابل بهره­برداری است و این تنها مالکان وقت ساختمان­ها نیستند که از این نوع خدمات بهره­مند می­شوند. به علاوه ساختمان­ها در مالکیت هر فرد که باشد، به عنوان سرمایه ملی محسوب می­شوند.

در پیمایشی که در میان مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران انجام گرفت از تعداد 62 نفر از ایشان سوال شد که: به عنوان یک فرد متخصص کدامیک از گزینه­های زیر را به عنوان «کار خیر» بیشتر می­پسندید و یا به آن مبادرت می­ورزید؟

1.  ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه تخصصی خود با کیفیتی بالاتر از استاندارد به کارفرمایان و بهره مندان از خدمات
2. ارائه خدمات حرفه­ای در زمینه تخصصی خود در مناطق محروم و به مردم کم بضاعت
3. کمک­رسانی در زمینه عمومی و تامین مایحتاج اولیه افراد نیازمند

تعداد و درصد پاسخ­ها به قرار زیر است:

گزینه اول 31 نفر معادل 50 درصد

گزینه دوم 24 نفر معادل 39 درصد

گزینه سوم 7 نفر معادل 11 درصد

تصویر شماره 2- نمودار دایره­ای میزان علاقه­مندی مهندسان مصاحبه­شونده به انواع کار خیر

نتیجه گیری

با پیشرفت جوامع و تخصصی­شدن امور، انجام کار خیر اَشکال متنوع و توسعه بیشتری می­یابد. مساله­ای که به بیان امروزی با برآورد مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی قابل انطباق است. تاکید پیشوایان دینی به انفاق، توجه به حال مستمندان، رسیدگی به امور سایر انسان­ها، در واقع تاکید به انجام مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی است. در حرفه مهندسی ساختمان اینگونه مسوولیت­ها هم در نحوه رفتار با کارفرمایان و بهره­مندان از خدمات قابل طرح است و هم در رعایت اصول ایمنی، بهداشت و رفاه در طراحی، اجرا، تولید فرآیندها و محصولات مهندسی که در حرفه مذکور سازه­ها و ساختمان­ها با کاربری­های مختلف است؛ و با توجه به اینکه در جوامع مختلف سطوح مختلفی از تامین ایمنی، بهداشت و رفاه در نظر گرفته می­شود و مناسبات اجتماعی سطوح مختلفی از پای­بندی به قوانین و اخلاقیات را نشان می­دهد، برآورد مسوولیت­های اخلاقی و اجتماعی مهندسان هم در ارائه خدمات بالاتر از عرف قابل طرح است و هم در برآورد اینگونه مسوولیت­ها بالاتر از الزامات قانونی. پیمایش صورت­گرفته در این مقاله نشان می­دهد که علاقه­مندی متخصصان به انجام کار خیر در حوزه تخصصی خود بیشتر از وجوه دیگر کار خیر در جامعه است.

منابع:

• ماجرای رسالت انبیاء و کوک چهارم، خبرگذاری بین­المللی قرآن، http://iqna.ir
• مصباح یزدی، محمدتقی، فلسفه اخلاق، صفحه 120، شرکت چاپ و نشر بین­الملل، تهران، چاپ ششم، 1391
• چالرز هریس و همکاران، اخلاق در مهندسی، ترجمه رضا رضایی، صفحه 15، شرکت انتشارات فنی ایران، چاپ چهارم، 1396
• دبلیو مارتین، شینزینگر، اخلاق در مهندسی، صفحه 14، انتشارات سازمان سنجش آموزش کشور، چاپ اول، 1388
• دیزانی، علی، اهمیت اخلاق مهندسی به میزان اهمیت اخلاق و مهندسی، فصلنامه پنجره (نشریه علمی تخصصی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم، صفحه 36، شماره 24، پاییز 1396
• دیزانی، علی، آیا اخلاق مهندسی برای حرفه مهندسی ساختمان سودمند است؟ فصلنامه پنجره (نشریه علمی تخصصی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم، صفحه 54، شماره 24، پاییز 1396
• قربان نیا، ناصر، حقوق ترجمان اخلاق، فصلنامه نقد و نظر، شماره 13، 1388