تاثیر امور خیریه در آموزش های رسمی با تاکید بر نقش بنیاد علمی-آموزشی قلم چی بر دانش آموزان بورسیه در کنکور

فاطمه حسن نژاد

دانشجوی کارشناسی رشته حقوق دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران

f.hasannezhad@ut.ac.ir

چکیده:

امور خیریه به منزلة بازویی تواناست که به یاری بخش های مختلف جامعه می شتابد. در امور آموزشی هم با توجه به محدودیت های  بودجه های دولتی و از طرفی با اهمیّت بودن این بخش در پیشرفت و توسعة جامعه، نقش امور خیریه در توانمند سازی امور آموزشی به ویژه آموزش های رسمی(مدرسه ای) می تواند با ارزش باشد. در سال های اخیر برخی از بنیادهای خیریه به کمک آموزش و پرورش آمده اند و از طرق گوناگون به این نهاد عمومی کمک کرده اند. برخی به نوسازی مدارس اقدام کرده اند و برخی تجهیزات مورد نیاز مکان های آموزشی را فراهم کرده اند . یکی از بنیادهایی که علاوه بر ساخت مدارس جدید و اهدای تجهیزات آموزشی،برای توانمند سازی دانش آموزان سخت کوش که مشکل مالی دارند، از جهت علمی هم کمک کرده است، بنیاد علمی-آموزشی قلم چی است.در این مقاله تاثیر امور خیردر بهبود نتایج کنکور دانش آموزانی که بورسیه ی بنیاد علمی–آموزشی قلم چی بوده اند، از طریق روش تحلیلی – توصیفی مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه به دست آمد که بنیاد قلم چی از طریق آزمون های برنامه ای منظم، اهدای کتاب های کمک آموزشی، ارایه ی خدمات پشتیبان آموزشی و ایجاد انگیزه در دانش آموزان بورسیه ی این بنیاد، توانسته سطح علمی ایشان را نسبت به اولین آزمون در آزمون های نهایی به نحو قابل ملاحظه ای ارتقا ببخشد تا این دانش آموزان در کنکور نتایج بهتری کسب نمایند و بدین طریق سطح علمی جامعه را بهبود بخشد.

کلمات کلیدی:

امور خیریه ؛ آموزش های رسمی ؛ بنیاد علمی – آموزشی قلم چی؛ دانش آموزان بورسیه ؛ کنکور

 

مقدمه

اقوام آریایی نژاد ، خاصه ایرانیان از جمله ملل قدیم، به شمار می آیند که به پیروی از کیش و آیین خود به انجام کارهای نیک چون آبادانی و دستگیری مستمندان توجه بسیار داشتند و عرصه های امور خیریه ،طبعا” دارای نذورات و موقوفات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکده های خود بوده اند که پاره ای از آنها ،در بعضی از شهرهای ایران نظیر یزد و کرمان، هنوز در بین زرتشتیان باقی و دایر است.(شهابی،1343،ص1265)

تفکر خیرخواهی ونیک اندیشی در تعالیم زرتشت به آنها آموخته بود که یک دهم درآمد خود را صرف داد و دهش و خیرات و کمک به فقرا نمایند،بسیاری از نیکو کاران زرتشتی، پیش از مرگ، تمام یا قسمتی از دارایی خود را وقف مراسم “گاهنبار” و کمک به تهیدستان و هم کیشان خود می کردند. ریشه این سنت به اوایل دوره پیشدادیان باز می گردد که اعتقاد داشته اند،جمشید، شاه پیشدادی ، اولین بنیانگذار گاهنبار بوده است.(امیدیانی ، 1372،ص 46)اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین آیین الهی، با نگاهی جدی و قاطع، به این امر نگریسته است.آیات فراوان قرآنی در خصوص اثرات وضعی و پاداش اخروی امور خیریه تاییدی است براین سخن و روایات ائمه اطهار (ع) نیز تاکید مجدد بر این امور کرده است.(سپنتا، 1346 ، ص35)

باظهور اسلام و فتح ایران به دست مسلمانان، ایرانیان مسلمان به عنوان بخشی از جامعة عظیم اسلامی همانطور که درتمام شئون علمی ، ادبی و کشورداری و … از سایر مسلمانان ممتازتر و پیشروتر بودند، در کار خیر هم کماکان پیشقدم شدند و درمصارف وقف، ابتکاراتی از خود نشان دادند.(ملک زاده ،1383،ص39)

در دین مبین اسلام با توجه به تاکید و سفارش پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) آموزش علم و دانش بسیار با ارزش است و از فضایل شمرده می شود. به همین دلیل یکی از انواع کارهای خیر و عام المنفعه که مورد توجه افراد نیکوکار واقع شده ، ساخت مدرسه و کمک به محصلان بی بضاعت یا کم بضاعت بوده است تا ایشان را در انجام این کار بافضیلت یاری کنند و در نهایت موجبات رشد و تعالی جامعه را فراهم آورند. افراد نیکوکار و ثروتمند در طول تاریخ سهم قابل توجهی در این امر داشته اند.

بخشی از این تلاشها در تاریخ به ثبت رسیده است. بسیاری از مدارس معروف کشور ما در قرون اخیر ساختة خیران و نیکوکاران بوده است. از جملة این مدارس می توان به مدرسة سپهسالار (به سال 1283)توسط میرزا محمدخان قاجار سپهسالار و مدرسه ناصریه(به سال 1297) توسط میرزا حسین خان سپهسالار و مدرسه شیخ عبدالحسین(به سال 1276)و مسجد مدرسة معمارباشی یا صنیعه (به سال 1303) اشاره کرد.(سید زاده مطلق ،1390،ص 188)

یکی از افراد نیکوکار که در دو دهة اخیر در جهت ارتقای سطح دانش جامعه، تلاش نموده است آقای کاظم قلم چی است که با تاسیس کانون فرهنگی آموزش  و سپس وقف کردن آن ، گام باارزشی در این زمینه برداشته است. کانون فرهنگی آموزش قلم چی در15 شهریور1384 برگسترش دانش وآموزش وقف عام شد و علاوه بر ساخت تعداد زیادی مدرسه و کتابخانه و همچنین تجهیز کتابخانه ها و مدارس مناطق محروم ، بورسیه‌ی آموزشی و مالی دانش‌آموزان مستعد و سخت‌کوش در مناطق محروم را هم به عنوان یک هدف باارزش دنبال می کند که در این مقاله این موضوع مورد بررسی قرار گرفت.

مقالة حاضر با هدف پاسخگویی به این سوالات صورت گرفته است :  1) آیا امور خیر در آموزشهای رسمی تاثیر گذاشته است؟ 2) در صورتی که پاسخ سوال اول مثبت است، این تاثیر پذیری چگونه بوده و تا چه حد موجب رشد و پیشرفت آموزش شده است؟3) بنیاد علمی– آموزشی قلم چی به عنوان یک بنیاد خیریه در بهبود نتایج کنکور دانش آموزان بورسیة این بنیاد چه تاثیری داشته است؟

به این منظور تاریخچة امور خیریه در ایران ،از طریق مقالات موجود ، به طور اجمالی مورد بررسی قرار گرفت ، سپس تاثیر بنیاد علمی– آموزشی قلم چی  در کمک به بهبود نتایج کنکور دانش آموزان مستعد که دچار مشکلات مالی بودند ، بررسی شد. ازابتدای این تحقیق چنین مفروض بود که با توجه به اینکه در طول تاریخ بسیاری از دانشمندان از مدارس وقفی و از عواید موقوفات برای کسب دانش و پیشرفت علمی استفاده کرده اند؛ بنابراین امور خیر در امور آموزش تاثیر مثبت  داشته است. به عنوان یک نمونة ملموس و قابل بررسی در میان بنیادهای خیریة آموزشی که در دهة اخیر در این زمینه قدمهای باارزشی برداشته است ،بنیاد علمی – آموزشی قلم چی از جهت تاثیر آن بر نتایج کنکور دانش آموزان بورسیه مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی چگونگی تاثیرگذاری بر نتایج کنکور دانش آموزان بورسیه بررسی گردید. پیکره و جامعة آماری این پژوهش را نتایج کنکور دانش آموزان بورسیه تشکیل می دهد.

پیشینة پژوهش

درمورد سنت پسندیدة وقف و امور خیر تحقیقات بسیاری صورت گرفته است ، اما درمورد تاثیر امور خیر و وقف در امور آموزشی  و بخصوص در آموزشهای رسمی تحقیق جامعی صورت نگرفته است.در برخی مقالات اشاره ای به سنت نیکوی مدرسه سازی توسط خیّران شده است.سه مقاله از الهام ملک زاده درمورد وضعیت امور خیریه در سه شهر ایران(تهران ، اردبیل و قزوین ) نوشته شده است که در آنها به ساخت مدرسه توسط افراد نیکوکار اشاره شده است.اما نگارندة این مقاله ، به پژوهشی که به طور مستقل در مورد موضوع تاثیرنهادهای غیردولتی بر آموزشهای رسمی صورت گرفته باشد، برخورد نکرد.

بحث

تاریخچة امور خیر در ایران

در زمانی که سراسر دنیای غرب ، در تاریکی جهالت قرون وسطی فرو رفته بود و هیچ گونه دستگاه فرهنگی و بهداشتی نداشت و نشانی از موسسات خیریه و مظاهر تمدن و سازمانهای اجتماعی در آنجا دیده نمی شد، در میان ملل اسلامی و بخصوص ایران ، با الهام از حقیقت و ایمان،با سادگی تمام کارهایی که امروزه در قالب مقررات و تشریفات انجام می شود،اعمال می شد. (شهابی ،1343، ص 1265)

با تشکیل دولتهای نیمه مستقل ایرانی همچون طاهریان ،صفاریان و سامانیان ، اوقاف هم، یکی از مسائل مورد توجه حکومتها بود و چون پس از غلبه مسلمانان بر ایران، اراضی مفتوحه را یا در قبال دریافت پاداش و یا به دلخواه از ایرانیان گرفتند،آنها را به دلائل مختلف به صورت موقوفه در آوردند و روستائیان ، با پرداخت مال الاجاره در املاک مزبور دارای حق انتفاع شدند.(لمپتون ، 1345 ، ص81)

دیوان موقوفات که بر املاک موقوفه نظارت داشت ، نتیجه چنین جریانی بود که در دستگاه سامانیان به چشم می خورد. (پتروشفسکی ، 1355 ، ص 466)

در دورة آل بویه ، در شهرهای بزرگ ایران و عراق عجم عرب(بغداد)، املاک بسیاری برای انجام امور فرهنگی،بهداشتی و دینی، به دست شاهان و شاهزادگان و مردم عادی وقف شد.در این راستا بیمارستان معروف عضدی-که ساخت و ساز  آن را  عضدالدولة دیلمی ، در سال 368 ه.ق.آغاز کرد و درسال 371 ه.ق. به پایان رسید-در ساخت بیمارستان های دیگر در شهرهای مختلف تاثیر گذاشت(انصاری قمی ،1374 ، ص96)و از آن منابع تاریخ عربی ، به نام فارسی “مارستان” و “مارستانات” یاد شده است.(شهابی ، 1343، 69)

در دورة سلجوقی،در سراسر ایران بناهای عام المنفعة زیادی ساخته شد و وزیرانی چون خواجه نظام الملک طوسی،مراکز علمی بزرگی بنیان نهادند و موقوفات بسیاری جهت تامین مخارج استادان و شاگردان آن مراکز در نظر گرفتند که معروف ترین آن ها “مدرسة نظامیة بغداد” است.اگرچه اسناد به جا مانده،موید این است که در یک مقطع خاص زمانی، نه تنها عواید موقوفات به مصارف خاص نمیرسید، بلکه غصب اموال و املاک موقوفه رواج داشته است.( لمبتون ، 1345 ، ص147-146)

با یورش مغولان، نهادها و تشکیلات دیوانی،دچار هرج و مرج شدند.رسیدگی به موقوفات و مسایل عام المنفعه نیز، از این قاعده مستثنی نبود. حتی در دورة ایلخانی تا زمان اسلام آوردن ایلخانان ، این وضع ادامه داشت. تنها از عصر غازان ، پاره ای از موقوفات،وضع سابق خود را بازیافت، ولی اموال وقفی بسیاری،کماکان در دست غاصبان باقی ماند(اصیلی ،1373، ص.107)

شاید بتوان گفت تصاحب اموال موقوفه ، یکی از مظاهر مبارزه میان دو گروه بوده است؛یکی بزرگان لشکری که اغلب از صحرانشینان مغول بوده اند و دیگر روحانیون مسلمان که تولیت موقوفات را بر عهده داشتند(پتروشفسکی ، 1355 ، ص 466)

ربع رشیدی میراث بازماندة خواجه رشیدالدین فضل الله ، در عصر ایلخانی است.این موقوفه ، شامل بیمارستان ، کتابخانه، مسجد و مدرسه بوده است.واقف برای تکمیل مدرسه و کتابخانه و نشر کتب و تامین هزینة زندگی و تحصیل طلاب موقوفاتی در نظر گرفته بود که این خود، بهبود وضع اوقاف و امور خیریه را در این دوره نشان می دهد. با اسلام آوردن ایلخانان مغول ، این رویه متحول شد و رو به سامان نهاد؛ولی نباید از نظر دور داشت که مسئلة وقف اموال ، تنها به مسلمانان تعلق نداشت بلکه حق وقف و امتیازات ناشی از آن، شامل کلیساها و صومعه های عیسویان هم می شده است. (پتروشفسکی ، 1355 ، ص 71-47)خانقاه هم در این مقوله می گنجیده است و اغلب مدارس،بر بنیاد موقوفات اداره میگردید.(عباسی، 1374،ص 75)”حکومت اوقاف”وابسته به “دیوان قضا” در قالب تشکیلاتی منظم، برای اداره کردن اوقاف در عصر ایلخانان به وجود آمد و تحت نظارت قاضی القضات، شکل گرفت و رئیس آن را “حاکم اوقاف” می خواندند.(بیانی،1371،ص 542-544)

با گذشت زمان ، گسترش موقوفات در ایران ادامه یافت؛ اما گسترش وسیع آن را باید مربوط به دوران صفویه،به خصوص دورة شاه عباس و بعد از آن دانست.(باستانی پاریزی، 1357،ص 74)مهم ترین موقوفات دورة صفوی ، متعلق به آستان قدس رضوی و نیز آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی است.(ملک زاده،1383، ص 40)

در دوره ی افشار، سیاست نادر بر این بود که دستور ضبط موقوفات را صادر نماید در نتیجه بسیاری از املاک موقوفه توقیف شد و به انضمام املاک خالصه در آمد و در دفاتر ثبتی اراضی – که از آن پس به “رقبات نادری” معروف شد- به ثبت رسید.با مرگ نادر و تغییر سیاست جانشینانش، این خط مشی توفیر کرد و بخشی از املاک توقیف شده،  به صاحبانشان مسترد گردید. ( لمبتون ، 1345 ، ص255)

در یک جمع بندی کلی می توان گفت که در فاصلة سال های آشفتة میان انقراض سلسلة صفوی تا استقرار قاجاریه ، بسیاری از املاک یا به تصرف حکومت درآمد و یا به املاک شخصی مبدل گردید. ( لمبتون ، 1363 ، ص128)کریم خان زند ، برای رونق بخشیدن به وقف، قدم هایی برداشت و در شیراز، آثاری برجای گذاشت و موقوفاتی هم برای آن ها در نظر گرفت. ( لمبتون ، 1345 ، ص255)و وزیری” بالانفراد و الاستقلال” جهت احیای اوقاف تعیین نمود.(الگار،1369،ص64)

دوران قاجار،اوج تحولات سیاسی ، اجتماعی، اداری و کلیة شئونات جامعة ایران بود. قرار گرفتن کشور ایران در گردونة سیاست بین المللی و موقعیت خاص راهبردی این منطقه، شرایط جدید و شاخص تری برای این کشور رقم زد. با این وجود رواج وقف و افزایش سازمانی منسجم در رسیدگی به مسئلة اوقاف در دورة قاجار، از سر گرفته شد.(مصطفوی رجالی،1351،ص 54)آنچنان که هانری رنه دالمانی(دالمانی، 1355،ص 73-72) که در اوان مشروطیت و قبل از آن هم چندین بار از ایران دیدن کرده نوشته است: ((اراضی موقوفه، زیاد است و پیوسته شمارة آن ها رو به فزونی می رود . زیرا اشخاص مومن و ثروتمند ، همواره املاکی را وقف مساجد و مدارس و بقاع متبرکه می نمایند.گاهی هم کاروانسرا و دکان و یا تمام بازاری را وقف مصارف خیریه می کنند و در هر حال، عایدات املاک وقفی زیاد است.))(سپنتا، 1346،ص18)

جایگاه تشکیلاتی این نهاد در حکومت قاجار، به خصوص در زمان ناصرالدین شاه، مورد توجه قرار گرفت. در سال 1257 ه.ق.پس از عزل میرزا آقاخان نوری، به امر ناصر الدین شاه، مجلس شورای وزرا با شش وزیر تشکیل شد و میرزا فضل الله نصیرالملک علی آبادی، در مقام وزیر “وظایف و اوقاف” مامور رسیدگی به امور کشور گردید.(اعتماد السلطنه،1367،صص 1810-1809)

پس از تشکیل مجلس دربار اعظم یا دارالشورای کبری ، در سال 1289 ه.ق. ادارة امور مملکت، میان نه وزارتخانه تقسیم شد.اعتماد السلطنه، در کتاب خود در ردیف وزرا مجلس دربار ، از میرزا تقی خان مجدالملک ، به عنوان وزیر وظایف مسقلا” یاد کرده است.(همان ،ص 1763)پس از پیروزی انقلاب مشروطه و روی کار آمدن نخستین کابینه ، با هشت وزارتخانه تشکیل شد و ادارة اوقاف در زیر مجموعة ادارات تابعة وزارت علوم جای گرفت.(عاقلی ،1369،ص 49-38-36-26-21)با تصویب قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه ، ادارة اوقاف به عنوان یکی از ادارات تابعة وزارتخانه ی تازه تاسیس پیش گفته ، شروع به فعالیت کرد.(ملک زاده،1383، ص40)

انواع امور خیّرانة بنیاد قلم چی در زمینة آموزش

1.ساخت مدرسه

بنیاد علمی – آموزشی قلم چی از سال 1379 که اولین مدرسه (دبیرستان دخترانة فدک)را در یکی از مناطق محروم تهران (منطقه هجده ) ساخت تا امروز (سال 1395) 33مدرسه در 13 استان مختلف کشور ساخته است.

2.ساخت کتابخانه

بنیاد علمی – آموزشی قلم چی تا امروز(سال 1395) تعداد 15 کتابخانه در 8 استان کشور ساخته است.

3.تجهیز و هو شمند سازی مدارس و کتابخانه ها

بنیاد علمی – آموزشی قلم چی تا امروز(سال 1395) تعداد58 مدرسه و یا کتابخانه را در 21 استان مختلف کشور تجهیز یا هوشمند سازی نموده است.

4. حمایت از دانشجویان نخبه و طرح تحقیقاتی آنها

در جهت حمایت از دانشجویان نخبه و طرح های تحقیقاتی آنها ، بنیاد قلم چی از پروژه های دانشجویی در گروه مهندسی که بیشتر جنبه های آزمایشگاهی داشته باشند تا هزینه حداکثر 5 میلیون تومان و برای پروژه هایی که بیشتر شبیه سازی است با هزینه بین 2.5 تا 4 میلیون تومان حمایت می کند. این بنیاد برای حمایت از پروژه های علمی سه شرط را مد نظر قرار می دهد:

1.طرح هایی که الگوی مشخصی داشته باشد.
. 2.طرح هایی که منجر به مقاله های بین المللی داخلی و خارجی می شود
. طرح هایی که به تولید منجر می شود.3

دانش آموزان بورسیة بنیاد قلم چی

از نظر لغوی بورسیه معادل راتبه است که در فرهنگها به کمک هزینة پرداختی به دانشجو جهت تحصیل ، راتبه می گویند(فرهنگ معین) از دیرباز بورس تحصیلی به معنای دادن کمک هزینه به دانشجویان نیازمند بوده و همچنین دادن خدماتی همچون اعزام به خارج از کشور برای تحصیل ، شامل بورسیه تحصیلی می شده است.

ابتکاری که بنیاد علمی – آموزشی قلم چی در زمینة بورسیه تحصیلی داشته است ، بورسیة آزمون های منظم آن و  ارایه خدمات پشتیبان بوده است. که این خدمات به دانش‌آموزان مستعد و سخت‌کوشی که با مشکلات مالی مواجه هستند، ارائه می شود. این دانش آموزان می‌توانندازخدمات برنامه ریزی آموزشی،آزمون هاو کتب آموزشی کانون به صورت رایگان بهره مند شوند . ازبین دانش آموزان کسانی که در آزمون های کانون میانگین تراز بالای  6000 داشته و نسبت به سایر دانش آموزان شرایط مالی ضعیف تری دارند به عنوان بورسیه ی کمک هزینه ی تحصیلی ماهیانه بین 400000 ریال تا 600000 ریال هم دریافت خواهند کرد.

الف-شرط معدل :معدل سال گذشته بالای هفده

ب) محرز شدن بضاعت مالی ضعیف دانش آموزان متقاضی در مصاحبه

متقاضیان فارغ التحصیل به عنوان بورسیه پذیرفته نخواهند شد، مگر یک یا دو سال پس از فارغ التحصیلی آنها نگذشته باشد. ج)

دانش آموزان متقاضی بورسیه پس از شرکت در آزمون های دوره ای (یک فصل از زمان ثبت نام )در صورت احراز 2 شرط (عدم غیبت و کسب تراز بالای 5000) به عنوان بورسیه‌ی تایید شده پذیرفته خواهند شد و تا سقف معینی از طرف بنیاد کتاب رایگان دریافت خواهند کرد.

بورسیة نابینایان

در تابستان 1386  بنیاد علمی- آموزشی قلم چی ،برای نخستین بار اقدام به ارائه خدماتی ویژه برای نابینایان کرد. به گونه ای که دانش آموزان

نابینا و کم بینا در سراسر کشور می توانند از خدمات بورسیه که شامل آزمون، مشاوره ویژه، کتاب های صوتی(کتاب های سبز، آبی و زرد)، برنامه راهبردی صوتی و پاسخ نامه و آزمون غیرحضوری صوتی است، به صورت رایگان استفاده کنند.

یکی از کار ویژه هایی که گروه نابینایان بنیاد در چند سال اخیر انجام داده است، برگزاری آزمون هایی ویژه در حوزه هایی مجزا بود که با امکاناتی قابل قبول سعی در تسهیل روند آزمون برای این دسته از دانش آموزان داشت. حضور منظم دانش آموزان نابینا و کم بینای تهرانی که جهت برگزاری آزمون در حوزه های تعیین شده گرد هم می آیند و از مشاوره های حضوری پشتیبانان ویژه برخوردار می شوند، منجر به پذیرش این دانش آموزان در رشته هایی متناسب با شرایط ویژه خود در دانشگاه می شود.

هم چنین برای تسهیل در استفاده از سی دی های صوتی زبان انگلیسی، در تبدیل درس زبان آزمون ها به فایل های صوتی از نرم افزار جدید کرزول استفاده می شود. این نرم افزار به دانش آموز نابینا این فرصت را می دهد تا متن سوال و گزینه ها را با تلفظ صحیح انگلیسی بشنود؛ هم چنین این امکان را به او می دهد که یک بار دیگر صورت صحیح سوال را با قرار گرفتن گزینه درست در جای مناسب گوش کند. در این شیوه دانش آموز نابینا علاوه بر شرکت در آزمون، در جلسه آزمون، آموزش هم می بیند.

لازم به ذکر است که دانش آموزان استثنایی (نابینا ، نیمه بینا ،ناشنوا، نیمه شنوا، معلول حرکتی جسمی) بدون شرط معدل از خدمات بورسیه (آزمون های برنامه ای و کتاب های آموزشی کانون) استفاده می کنند.

تعداد نفرات بورسیه شده در بنیاد علمی – آموزشی قلم چی از سال 84 تا 95

نمودار شماره 1

 

از دیگر مزایای بورسیة این بنیاد برای دانش آموزان این است که افراد تایید شده،پس از شرکت در آزمون های دوره ای تا سقف معینی ( 6 الی 8 جلد) کتاب به صورت رایگان دریافت  می کنند.

روشهای شناسایی دانش آموزان بورسیه از طرق زیر است:

معرفی اداره آموزش و پرورش ، مراکز و موسسات خیریه، سازمان بهزیستی و استثنایی کشور، کمیته امداد و معتمدین بورسیه که افرادی هستند با احساس مسئولیتی شایسته و به صورت کاملا داوطلبانه با بنیاد قلم چی همکاری کرده و دانش آموزان مستعد و سخت کوش را که دارای بضاعت مالی نیستند شناسایی کرده و جهت بورسیه شدن آن ها را به بنیاد معرفی می کنند.بسیاری از معتمدین بورسیه بنیاد قلم چی جزو قشر فرهنگیان (مدیران ، دبیران و معلمان مدارس ) بوده و تعدادی از آن ها نیز همکاران کمیته امداد ، سازمان بهزیستی ، شوراهای اسلامی شهر ها و روستاها و خیرین مدرسه ساز در کشور هستند.

 

مصاحبه با دانش اموز بورسیه ای که رتبه های برتر کنکور را کسب نموده

یکی از بخش ها ی جذّاب سایت کانون آموزشی قلم چی، بخش مصاحبه با رتبه های برتر کنکور است. به سنّت هر ساله پس از اعلام نتایج کنکور، رتبه های برتر به کانون قلم چی دعوت می شوند و از ایشان تقدیر می شود. همچنین با تعدادی از آنها مصاحبه به عمل می آورند. در میان رتبه های برتر هرسال تعدادی از دانش آموزان بورسیه قرار دارند که مصاحبه های آنها حاوی نکات باارزش و امیدوار کننده برای دانش آموزانی است که شرایطی مشابه با این دانش آموزان سختکوش ولی کم بضاعت دارند.در میان این دانش آموزان تعدادی ازایشان به دلیل شرایط سخت مالی مجبور بودند، در کنار درس خواندن، کار کنند تا هزینة زندگی خود و یا حتی خانواده شان را تامین نمایند.ایشان ضمن کار کردن ،درس هم می خواندند و در آزمونهای برنامه ای کانون هر دو هفته یکبار و به طور مرتب شرکت می کردند.از آنجا که یکی از شرایط بورسیه شدن ،حضور مرتب و بدون غیبت در آزمونهاست ، همین شرکت مرتب در آزمونها زمینه ساز موفقیت ایشان گردیده و نوعی نظم و انضباط در درس خواندن را برای ایشان به ارمغان آورده است.

به عنوان نمونه یکی از مصاحبه هایی که با دانش آموزان بورسیه در سایت کانون قرار داده شده است به عنوان شاهد مثال آورده می شود: او رتبة871 کنکور است که در رشتة کامپیوتر دانشگاه شهید بهشتی مشغول به تحصیل است.

“در مورد شرایط خودتان و این‌که همزمان با درس خواندن کار هم می‌کردید صحبت کنید.

-پدرم دست فروش بودند و من هم برخی از مواقع به همراه برادرم به او کمک می‌کردیم شب های عید هم کنار خیابان هفت سین می‌فروختم.

-وضعیت درس خواندن شما چگونه بود؟

– من در مدرسه‌ی دولتی درس خواندم و 380نفر سال اولی بودیم که 4 نفر فقط معدل بالای 16 کسب کردند رشته‌ی ریاضی رفتیم که 4 نفر فقط دیپلم گرفتیم. کلا کسی درس نمی خواند و برای خود مدرسه هم عجیب بود که من رتبه 3 رقمی کسب کردم.

-چگونه در آن شرایط که دانش‌آموزان انگیزه درس خواندن نداشتند شما درس می‌خواندید؟ چه عاملی به شما انگیزه می‌داد مسیر را نشان می‌داد که اسیر جو نشوی؟ چگونه خودتان را حفظ کردید؟

-از سوم راهنمایی وقتی رتبه های برتر صحبت می کردند می‌گفتم چقدر جالب می‌شود در دانشگاه خوبی درس خواند در مصاحبه‌ای یک‌بار رتبه‌ی برتری آمده بود که از روستا قبول شده بود و در طویله درس خوانده بود با خودم گفتم پس می شود من هم قبول شوم.یک بار از دبیرم پرسیدم برای کسب رتبه‌ی 7000 باید چه کار کرد؟ گفت به کسب رتبه‌ای زیر 70هزار فکر نکن. از بین ما 4 نفر که دیپلم گرفتیم یکی رتبه‌ی 7 هزار و دو نفر دیگر رتبه‌ی بالای 30 هزار کسب کردند حتی برای کادر مدرسه هم رتبه‌ی من عجیب بود.

اول راهنمایی تابستان‌ها با حقوق خیلی پایین رنگ کاری می‌کردم بعد از کنکور بار کامیون می زدیم 5 صبح تا 5 بعد از ظهر در نتیجه صبح‌ها خیلی با دردسر می‌رفتیم و برای 12 ساعت کار کردن 18 هزار تومان دریافت می‌کردم. سال قبل تراز آزمون اول‌ام 5800 بود اواسط سال، مادرم مریض شد و فوت کرد و 50 روز بعد از فوت او درس نخواندم و 20 روز در حین بیماری او نتوانستم درس بخوانم پسرخاله ام 2 هفته یک بار با من تماس می گرفت و دانشجوی دکترای دانشگاه تهران بود و به من برای تمام دو هفته انرژی می‌داد خودش هم شرایط من را داشت و دکترا بود و من را تشویق می‌کرد.

چطور شد بورسیه شدید؟

سال قبل هنگام ثبت‌نام می خواستیم قسط بندی کنیم و نمایندگی کانون قبول نمی کرد در 4 قسط باشد و وقتی از معدلم آگاه شدند که 19.80 بود من را بورسیه کردند. در آن زمان بود که من متوجه شدم بورسیه وجود دارد. سال سوم و چهارم در کانون آزمون دادم.”

همانطور که ملاحظه گردید ، آشنایی با کانون و شرکت در آزمونهای قلم چی موجب شد، انگیزة درس خواندن در این دانش آموز بالا برود و بتواند نتیجة خوبی در کنکور کسب کند.

نتایج کنکور دانش آموزان بورسیه

هر ساله در سایت کانون گزارشی از وضعیت دانش آموزان بورسیه ونتایج کنکور ایشان گذاشته می شود که در این بخش گزارش سه سال اخیر (سالهای 93 تا 95) به عنوان نمونه ای از نتایج ،عینا” از سایت کانون نقل می شود: ” در کنکور 1395 روستاییان درخشش قابل توجهی داشتند و 5 دانش‌آموز روستایی موفق به کسب رتبه‌های تک‌رقمی شدند. (محمد امین روانبخش ، زهرا  اسماعیلی ،جواد خانعلی،  فاطمه خالصی، کاظم مرادی) و چنین سخت‌کوشی و همتی درخور تقدیر است. در حال حاضر، 27950 دانش‌آموز بورسیه، روستایی هستند. نتایج کنکور 1395 حاکی از تداوم موفقیت نابینایان در کنکور 1395 بود و در حال حاضر، 475 دانش آموز نابینا و کم بینا دانش‌آموز کانون فرهنگی آموزش هستند و در کنکور 1395، 19 رتبه زیر 1000 مربوط به این دانش‌آموزان بود.

” سال (1394)دهمین سال وقف عام شدن بنیاد علمی آموزشی قلم چی است. از سال 84 تا به امروز بورسیة دانش آموزان با 8000 دانش آموز آغاز شد و امسال به 100 هزار دانش آموز خواهد رسید. تا این لحظه 49 هزار نفر دانش آموز بورسیه شده اند. از بین بورسیه‌شدگان سال گذشته، 2194 نفر کمک هزینة تحصیلی نیز دریافت می کردند. از این میان، 14800 نفرروستایی بودند و 5718 نفرپدر یا مادرشان یا هردو فوت شده بودند. 7195 نفرتحت حمایت بهزیستی و 6188 نفرتحت حمایت کمیته امدادو موسسات خیریه بوده و 740 نفرنابینا و کم بینابودند. از بین دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا کانون فرهنگی آموزش،18 نفر موفق به کسب رتبه زیر 1000 در کنکور94 شدند. در سازمان بهزیستی بالغ بر 7000 نفر از خدمات کانون استفاده رایگان می کنند و این خدمات بسیار تاثیرگذار بوده است.”

در کنکور 93 تعداد 14  نفر از رتبه‌های تک رقمی و  134 نفر از رتبه‌های دو رقمی و 1130 نفر از رتبه های سه رقمی بورسیه کانون بودند.بر اساس گزارش سایت کانون، نتایج دانش آموزان بورسیه در کنکور 93، حاکی از عملکرد بسیار خوب این دانش آموزان بود، به طوری که 9 درصد از دانش آموز کنکوری بورسیه به رتبه های زیر 1000 دست یافته اند. در برخی از شهرها این نتایج بسیار عالی بود. برای نمونه در مریوان و شیروان تقریبا 2 نفر از 10 دانش آموز کنکوری این مراکز، رتبه ای زیر 1000 کسب کردند.

به منظور بررسی دقیق تر نتایج کنکوردر جدول زیر به مقایسة تراز و رتبه دو نفر از دانش آموزان بورسیه در اولین آزمون کانون با آزمون نهایی و کنکور ایشان می پردازیم:

 

 

 

 

 

 

زمان آزمون تراز رتبه کشوری رتبه در منطقه 3 رتبه در شهر آزمون اول 25 تیر 94 7607 264 173 5 آزمون آخر 18 تیر 95 7934 117 62 2 کنکور – 84 8 –       زهرا اسماعیلی

مقایسة تراز و رتبه دو نفر از دانش آموزان بورسیه در اولین آزمون کانون با آزمون نهایی و کنکور

جدول شماره2

زمان آزمون تراز رتبه کشوری رتبه در منطقه 3 رتبه در شهر آزمون اول 25 تیر 94 6111 119 23 2 آزمون آخر 18 تیر 95 8009 9 1 1 کنکور – 34 3 –

زهرا اسماعیلی

جواد خانعلی

جدول شماره3

 

 

فراوانی قبولی دانش آموزان بورسیه در دانشگاههای مختلف تهران در سال 94

دانشگاه تعداد پسر تعداد دختر تعداد کل دانشگاه تهران 35 11 46 دانشگاه صنعتی خواجه نصیر 25 5 30 دانشگاه علوم پزشکی تهران 13 17 30 دانشگاه صنعتی امیرکبیر 24 4 28 دانشگاه علم و صنعت ایران 23 4 27 دانشگاه صنعتی شریف 19 4 23 دانشگاه شهید بهشتی 2 11 13 دانشگاه علوم پزشکی ایران 5 8 13 دانشگاه علوم قضایی 12 0 12 دانشگاه امام صادق 4 0 4 دانشگاه الزهرا 0 2 2 دانشگاه علامه طباطبایی 1 1 2 دانشگاه علوم پزشکی بهشتی 2 0 2 تعداد کل 165 67 232

 

 

جدول شماره4

 

 

نتیجه گیری

دین مبین اسلام، مسلمانان را به انجام امور خیر و کمک به دیگر همنوعان تشویق کرده است.از دیرباز نیکوکاران به یاری نیازمندان جامعه شتافته اند.در کشور ما موقوفات زیادی برای مصارف خیرخواهانه ایجاد شده است.بخشی از این موقوفات در جهت مقاصد آموزشی وقف شده است.یکی از این موقوفات بنیاد علمی-آموزشی قلم چی است که از سال 1384 بر گسترش دانش وقف عام شد.این بنیاد برای ارتقای سطح دانش جامعه ، دانش آموزان مستعد و کوشا را که مشکل مالی دارند بورسیه می نماید تا در طول سال تحصیلی در آزمون های برنامه ای کانون شرکت کنند. شرکت منظم در آزمونها و بهره گیری از خدمات پشتیبان آموزشی و بررسی کارنامه آزمونها و اهدا کتاب و کمک های مالی موجب می شود دانش آموز انگیزة بیشتری برای درس خواندن پیدا کند.در این مقاله بررسی نتایج آزمونهای اول و آخر وکنکور دو نفر از دانش آموزان بورسیه به عنوان نمونه، نشان داد که ایشان در کنکور توانستند به نتایج بهتری نسبت به آزمون آغازین کانون دست یابند.

بنیاد موقوفة قلم چی به عنوان نمونه ای از موقوفات آموزشی که سنّت نیکوی وقف را به شیوه ای جدید احیا نموده و با نوع آوری در

شیوة بورسیه کردن ،توانسته به دانش آموزان کوشا اما کم بضاعت کمک کند،می تواند الگویی برای سایر خیّرین باشد تا از این طریق راهگشای جوانان مستعد باشندو بدین طریق موجب پیشرفت علمی جامعه شوند.

منابع و مآخذ

1.اصیلی ،سوسن.کتابشناسی وقف، فصلنامه وقف میراث جاودان، 1373،سال دوم ، شماره 4،تهران،صفحات 111-107

2.اعتماد السلطنه ، محمد حسن. تاریخ منتظم ناصری، تصحیح دکتر محمد اسماعیل رضوانی،ج.3، دنیای کتاب ،1367،تهران.

3.امیدیانی، سید حسن. گاهنبارها در ایران باستان، فصلنامه وقف میراث جاودان، 1372،سال اول ، شماره 3،تهران،صفحات 49-44

4.انصاری قمی ، محمدرضا، موقوفات ایرانیان در عراق و بغداد و کاظمین، فصلنامه وقف میراث جاودان، 1374،سال سوم ، شماره 1،تهران،صفحات 98-94

5.بیانی ،شیرین. دین و دولت در ایران عهد مغول، مرکز نشر دانشگاهی،ج. 2، 1371،تهران.

6.پتروشفسکی، ایلیاپاولویچ. کشاورزی و مناسبات در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز ، ج.2 ،انتشارات نیل، 1355،تهران.

7.سپنتا، عبدالحسین.تاریخچه اوقاف اصفهان، انتشارات اداره کل اوقاف اصفهان،1346،اصفهان.

8.سید زاده مطلق،شهره. مهمترین مدارس موقوفه تهران،پیام بهارستان ،1390، سال 4،شماره13،صفحات201-186

9.شهابی ، علی اکبر . اوقاف در ایران ، انتشارات دانشگاه تهران ،1343، تهران.

10.عاقلی ، باقر.روزشمار تاریخ ایران (از مشروطه تا انقلاب اسلامی) ج.اول، نشر گفتار، 1369،تهران.

11.عباسی،جواد. مدارس عصر ایلخانی، پیوند دانش و وقف ، فصلنامه وقف میراث جاودان، 1374،سال دوم ، شماره 2،تهران،صفحات 78-73

12.الگار، حامد.دین و دولت در ایران،نقش عالمان در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری ، توس،1369، تهران.

13.لمبتون ،کاترین. سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه یعقوب آژند، امیر کبیر،1363،تهران.

14.لمبتون ،کاترین. مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1345، تهران.

15.مصطفوی رجالی، مینودخت. اوقاف در ایران ، بی نا ،1351،بی جا.

16.معین،محمد.فرهنگ معین،انتشارات امیرکبیر،1381،تهران.

www.kanoon.ir

www.kanoon.ir

www.kanoon.ir

17.ملک زاده ،الهام.نگاهی به وضعیت امور خیریه در رشت در دوره قاجار،گنجینة اسناد، 1383،شماره53،صفحات53-39

18.سایت کانون