بررسی میدانی گستره داد و دهش و بندمال (وقف) در میان زرتشتیان معاصر ایران
پدیدآور: زهرا غلامی بادی
چکیده:
نیکوکاری و داد و دهش از جمله بارزترین تعالیم دینی- اخلاقی همه‌ی ادیان الهی است. پیروان دین زرتشتی نیز از ابتدای پیدایش این آیین به شیوه‌های مختلف داد و دهش را پیشه‌ی خود قرار داده‌اند. با توجه به اوضاع اسفبار زرتشتیان در دوره‌ی قاجار و مهاجرت وسیع آن‌ها به کشور هندوستان و تصمیم پارسیان جهت بهبودی شرایط ایشان، نیکوکاری و اقدامات خیرخواهانه به ویژه اختصاص موقوفاتی به منظور ارتقاء وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زرتشتیان ایران رشد چشمگیری داشته است. پژوهش حاضر علاوه بر بررسی گستره‌ی موقوفات زرتشتیان در سه شهر تهران، یزد و کرمان کوشیده است تا با مروری مختصر بر تاریخچه‌ی فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی ایشان به ویژه در دوره‌ی صفویه و قاجاریه نقش مهم پارسیان در احیاء همه جانبه‌ی همکیشان خود در ایران از طریق سنت حسنه‌ی داد و دهش و بندِ مال را تبیین نماید. همچنین تدارک پیشینه‌ای نظری در خصوص این آموزه‌های مهم در متون دینی زرتشتی و اسناد تاریخی از دیگر اهداف نگارنده بوده است.نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که نقش پارسیان هند به ویژه مانکجی و “انجمن اصلاح حال زرتشتیان ایران” در کمک به همکیشان ایرانی خود نقشی حیاتی و بی‌بدیل محسوب می‌شود. توصیه به داد و دهش و نیکوکاری و بندِ مال در کتاب مقدس زرتشتیان نیز جایگاهی بس رفیع دارد تا آنجا که اهورامزدا، امشاسپندان و ایزدان همه دست‌اندرکار احسان به آفرینش‌اند و اصول سه گانه این دین همه نیکی در پندار و گفتار و کردار را توصیه می‌کنند. گستره‌ی موقوفات نیز نشان از آن دارد که تأسیس مدارس و مؤسسات آموزشی و تأمین هزینه‌های آن‌ها از طریق اختصاص رقبات، ساخت بیمارستان و اهداء زمین جهت بنا و تأمین هزینه‌های مؤسسات بهداشتی- درمانی، تأمین نیازهای معابد و خیرات در گهنبارها یا به جهت درگذشتگان و کمک به ارزانیان، همچنین احداث آتشکده، آب‌انبار، کتابخانه، آسایشگاه و مواردی از این دست به ترتیب مهم‌ترین و پرشمارترین نمونه‌های وقف در دین زرتشتی به شمار می‌آیند.به دلیل وجود شرایط خاص دینی، اجتماعی و سیاسی در قرون اخیر و اعمال محدودیت‌ها و تضییقات شدید در حق این اقلیت مذهبی از یک‌‌سو و احساس نوع‌‌دوستی و مسئولیت‌پذیری پارسیان در قبال این شرایط وخیم از سویی دیگر، اسناد اکثر این موقوفات در عهد قاجار و پهلوی تنظیم شده است. پس از پیروزی انقلاب ، سیاست‌های خاص جمهوری اسلامی ایران در کنترل اقلیت‌های مذهبی، دست‌اندازی برخی ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی به موقوفات، همچنین کوتاهی انجمن‌های زرتشتی و متولیان امر وقف نسبت به سرپرستی و احیاء آن ها از جمله مهم‌ترین دلایل رکود شدید این سنت حسنه در دین زرتشتی به شمار می‌آید
کلیدواژه‌ها: نیکوکاری ،داد و دهش ،بندمال،وقف،بنیاد خیریه،جامعه معاصر،زرتشتیان،دین زرتشتی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.