ارزیابی ترجمه دانش در سازمان های مردم نهاد

مطالعه موردی: بنیاد خیریه آلاء

محمد اسماعیلی¹

¹ کارشناسی ارشد مهندسی صنایع _مدیریت سیستم و بهره وری اصفهان، ایران نویسنده مسئول مکاتبات: m.esmaeili4@gmail.com

 

 

چکیده:

یکی از حوزه‌های مدیریت دانش که بسیار مورد توجه سازمان‌ها قرار گرفته است، ترجمه دانش است. علاوه بر آن، از ویژگی های سمن‌ها، حضور موقتی افراد نخبه و صاحب دانش نو و در نتیجه امکان از دست دادن دانش آن ها در صورت نداشتن راهبرد مناسب جهت ذخیره سازی و بکارگیری مناسب آن است. بنابراین، بکارگیری ترجمه دانش برای این سازمان ها از اهمیت دوچندانی برخوردار است. بااین وجود، تحقیقات اندکی درخصوص پیاده‌سازی ترجمه دانش صورت پذیرفته‌است. برمبنای شکاف شناسایی‌شده، محقق با بکارگیری پنل خبرگان شامل سمن‌ها و خبرگان علوم رفتاری، به طراحی ابزار ارزیابی از جنس پرسشنامه جهت اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل ترجمه دانش در این گونه سازمان‌ها پرداخته‌است. مطالعه موردی، بنیاد خیریه راهبری آلاء یکی از بزرگ‌ترین و به‌روزترین سمن‌های کشور انتخاب شده‌است. براین اساس، ابتدا با بررسی ادبیات موضوع، به شناسایی سازه‌های اصلی ترجمه دانش اقدام شد. سپس، براساس پیشینه تحقیق و نظرات خبرگان، سوالات مناسب طراحی شد. بعداز آن، روایی سوالات بررسی و تأیید شد. در ادامه، پرسشنامه در اختیار افراد بنیاد آلاء قرارگرفت تا روایی محتوایی بررسی و تأیید گردد. در مرحله بعد، پایایی پرسشنامه براساس آلفای کرونباخ بررسی و با حذف سوالات نامناسب، مقدار آماره به بیشتر از 0.7 ارتقاء یافت. 93 پرسشنامه از 100پرسشنامه ارسالی، تکمیل و در اختیار محقق قرار گرفت. پس از بررسی صحت پرسشنامه‌ها، با استفاده از نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل پرسشنامه‌ها پرداخته‌شد. این پرسشنامه شامل 6 سازه اصلی و 48 سوال است. براساس نتایج، نظام ترجمه دانش در بنیاد آلاء در سطح متوسط ارزیابی گردید.

 

کلمات کلیدی:

مدیریت دانش، ترجمه دانش، ارزیابی سازمانی، سازمان مردم نهاد

1         مقدمه

در طی دو دهة اخیر بسیاری مدیران به صورت کنشی در پی کسب مزیت رقابتی نظیر رهبری محصول، رهبری هزینه و متمایز شدن از سایر رقبا بوده­اند. هم چنین، محیط به سرعت در حال تغییر و مشتریانی با انتظارات متعدد، متنوع و در عین حال رو به افزایش به صورتی واکنشی، در پی تقلید از سازمان‌های پیشرو، برای بقاء سازمان و حفظ یا افزایش سهم بازار بوده‌اند. در نهایت همه آن‌ها برای جامة عمل پوشاندن به اهداف برشمرده شده یا انگیزه­های مشابه در پی استفاده از ابزارها و فنون جدید هستند (والمحمدی, احمدی, & سید علی اکبر, 1392). بی‌شک مدیریت دانش ([1]KM) یکی از مهم­ترین و پیچیده­ترین این رویکردها به شمار رفته که مورد استقبال بسیاری مدیران قرار گرفته است. بنابراین مدیریت دانش از مفهومی نوظهور به یک خط مشی در حال رشد در سازمان‌های تجاری تبدیل شده‌است. مطالعات دانشگاهی، افزایش تعداد نشریات با موضوع مدیریت دانش و بحث روز “سرمایة فکری[2] ” شواهدی در مسیر بلوغ این حوزه به شمار می­روند (Zack, McKeen, & Singh, 2009).

یکی از مهم­ترین شکاف‌ها در ادبیات تحقیق مورد مطالعه، فقدان شواهد تجربی است. در حالی که تحقیق پیمایشی در نشریات حوزه مدیریت دانش نمود پیدا می‌کند اما باز هم حجم عمدة‌ آن‌ها توصیفی است و تنها تعداد انگشت شماری از مقالات به صورت تجربی در زمینه مدیریت دانش وجود دارد (چنگیز و دیگران 1392) (والمحمدی, احمدی, & سید علی اکبر, 1392). این مطلب از آن جاکه ترجمه دانش به عنوان یکی از مهم­ترین منابع استراتژیک سازمان‌ها مورد توجه قرار گرفته است، اهمیت دوچندان پیدا خواهد کرد (Zack M. H., 1999).

در نتیجه، این مقاله قصد دارد تا در راستای شکاف شناسایی شده در حوزه ترجمه دانش (عدم وجود نظام ترجمه دانش در سازمان‌های مردم نهاد)، اقدام به تهیه، تدوین، اعتبارسنجی و در نهایت پیاده سازی ابزاری از جنس پرسشنامه با هدف ارزیابی ترجمه دانش در سازمان‌ها کند. به همین منظور، ابتدا با مرور ادبیات، سازه های اصلی را شناسایی و سپس با استفاده از مدل‌ها و نتایج مطالعات، اقدام به تهیه ابزار مذکور نموده و برای اثبات کاربردی بودن ابزار، اقدام به تکمیل پرسشنامه در بنیاد خیریه راهبری آلاء ب نموده و نتایج آن گزارش گردید.

نظریه‌های ترجمه دانش، در دهه‌های اخیر درحال رشد هستند و مدل هایی برای توضیح‌ آن‌ها مطرح شده‌است (Estabrooks , Thompson , Lovely , & Hofmeyer , 2006). بسیاری از محققان اعتقاد دارند که برای طراحی و انجام مداخلات موثر جهت تبدیل نتایج تحقیقات به تصمیم گیری، به یک مدل در سطوح مختلف اعم از فردی، گروهی و سازمانی، ضروری است (Eccles, Grimshaw, Walker, Johnston, & Pitts, 2005).

فرایندی به ترجمه دانش اشاره دارد که سازمان‌ها داده­ها و اطلاعاتی را که در دسترس‌ آن‌ها وجود دارد ارزیابی ­کنند. هم چنین، فرایند ترجمه دانش پاسخی به این نگرانی است که افراد بایستی قادر به تبدیل یادگیری خود به دانش قابل استفاده باشند. در طول فرایند ترجمه دانش، دانش دستخوش تغییرات مختلف می­شود و بخشی از اطلاعات از بین می­رود. بنابراین بایستی از روند اتلاف اطلاعات مفید، جلوگیری کرد (عباسی, 1386) (پورنژادی, 1386).

از طرفی یکی از دلایل انتخاب بنیاد خیریه آلاء این است که سازمان‌های مردم نهاد، نظام پنهان ارتقاء سلامت جامعه محسوب می‌شوند و نقش مهمی را در توسعه اجتماعی ایفاء می‌کنند. از دیگر دلایل انتخاب بنیاد خیریه آلاء می‌توان به ورود و خروج افراد مختلف در برهه‌های زمانی متعدد اشاره نمود. این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که اولا نظامی برای مدیریت و ترجمه دانش افرادی که در سازمان حضور دارند وجود نداشته باشد.  ثانیا، این افراد در زمان ترک سازمان مردم نهاد، دانش و اطلاعات ارزشمند خود را از سازمان ببرند. به دلایل مذکور، انجام پژوهش‌های حوزه دانش در این سازمان‌ها ضروری است. در ادبیات موضوع، تحقیقات بسیار اندکی در این حوزه انجام گرفته است. براین اساس، تحقیق حاضر، مطالعه موردی خود را یکی از سازمان‌های مردم نهاد به عنوان بنیاد خیریه آلاء درنظر گرفته است. مدیران و پژوهشگران قادر خواهند بود با استفاده از ابزار ارزیابی ترجمه دانش، نقاط قوت و ضعف سازمان خود را شناسایی و برای بهبود زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های سازمان خود قدم‌های مفید و مطمئنی را بردارند. (Slaughter, et al., 2018).

2         مرور پیشینه پژوهش

عوامل موثر بر ترجمه دانش در سازمان‌هااز موضوعات مهم در مطالعات بوده و دسترسی به فناوری اطلاعات یکی از این عوامل موثر است. فناوری، امکان ایجاد ارتباط سریع را برای سازمان‌هامقدور کرده و افراد را قادر می‌سازد که اطلاعات خود را مبادله کرده و به درک و تفسیر مشرکی از این اطلاعات دست یابند (Daft & Huber, 1987). چهار نوع فناوری مهم در زمینه ترجمه دانش نقش برجسته‌تری دارند: 1) بانک اطلاعاتی 2- فناوری های کار گروهی مثل پست الکترونیک و کنفرانس های ویدئویی 2) هوش مصنوعی 4) فناوری شبکه ای مثل اینترنت و اینترانت (Armistead, 1999). فرهنگ حاکم بر سازمان نیز در فراهم ساختن امکان انتقال دانش اهمیت زیادی دارد (Skyrme & Amidon, 1997). به عقیده محققین در حوزه ترجمه دانش، عوامل فرهنگی زیر می‌توانند از ترجمه دانش موثر جلوگیری کنند: تفاوت های فرهنگی بین افراد، عدم اعتماد افراد به یکدیگر، نبودن فرصت و فضای کافی برای معاشرت بین افراد، سیاست های سازمانی، عدم تحمل اشتباهات دیگران و یاری نکردن آن ها، نبودن ظرفیت های لازم برای یادگیری در افراد مخاطب (Davenport & Prusak, 1998).

انواع مدل‌های مختلف ترجمه دانش در رشته‌های مختلف (به عنوان مثال: مهندسی، علوم اجتماعی، سلامت، پرستاری و خدمات بهداشت) که برای انواع سازمان‌ها طراحی شده‌اند، و هریک بر یکی از جنبه‌های ترجمه دانش تاکید دارند. با این توصیف، هیچ مدل گسترده و کاملی برای استفاده در تمام شرایط وجود ندارد. اساسا، چنین مدلی نمی تواند وجود خارجی داشته باشد، چرا که استراتژی‌های ترجمه دانش می‌بایست با نیازها و ساختارهای افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها مطابقت داشته‌باشد. تنها چند مدل برای بررسی عملکرد سازمان‌ها طراحی شده‌اند (Estabrooks , Thompson , Lovely , & Hofmeyer , 2006). یکی از این مدل‌ها در داخل کشور توسط نجات و همکاران، انجام گرفته است. این مدل ترجمه دانش در دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان چارچوبی جهت شناسایی ظرفیت‌های بالقوه و نقاط ضعف ترجمه دانش در دانشگاه و پیشنهاد مداخلات مناسب و موردنیاز طراحی گردیده‌است (Nedjat, et al., 2008).

در شکل 1، چهار مرحله اصلی مدل ترجمه دانش که توسط بسیاری از محققین از جمله (Nedjat, et al., 2008) و (Gholami, et al., 2011) مورد استفاده بوده، ارائه شده‌است. این مدل شامل 4 مرحله با عناوین 1) سوال پژوهشی 2) محصول دانش 3) انتقال دانش و 4) ترویج استفاده از شواهد است.

شکل 1: مدل مورد استفاده توسط دو تحقیق (Gholami, et al., 2011) و (Nedjat, et al., 2008)

در تحقیقات مذکور این 4 گام با 4 سوال زیر تشریح شده‌است:

1- سوال پژوهش: آیا سازمان می‌تواند نیازهای تحقیقاتی تصمیم گیران را شناسایی کند و به صورت موضوع پژوهشی مناسب درآورد؟

2- محصول دانش: سازمان می‌تواند شواهدی تولید کند که در تصمیم گیری های آتی قابل استفاده باشد؟

3- انتقال دانش: نتایج پژوهش های سازمان منجر به تغییر رفتار تصمیم گیرندگان و یا نتیجه کاربردی می‌شود؟

4-  ترویج استفاده از شواهد: سازمان تلاش می‌کند تا تصمیم گیرندگان بتوانند از نتایج پژوهش‌هابهتر استفاده کنند؟

مدل ترجمه دانش موسسه پژوهش سلامت کانادا  (CIHR[1]) شامل هفت مرحله است که در شکل 2 آورده شده‌است

(CIHR, 2012).

شکل 2: مدل ترجمه دانش موسسه پژوهش سلامت کانادا  (CIHR, 2012)

در مطالعه ای دیگر، مدلي تحت عنوان چرخه “ترجمه دانش” ارائه شده‌است (صادقی, و غيره, 1386). اين مدل با توجه به دستاوردهاي مطالعه مروري و دستاوردهاي “بحث گروهي متمرکز” طراحي شده‌است. اين چرخه از 5 بخش اصلي تحت عنوان توليد دانش[3]، انتقال دانش[4]، استفاده از پژوهش[5]، تسهيل کنندگان[6] و بستر دانشگاه[7] تشکيل شده‌است. چهار بخش اول با يکديگر ارتباط متقابل دارند. تمامي چهار بخش اول و ارتباطات آنها در سايه بخش پنجم (بستر دانشگاه) واقع مي شود (شکل 3).

هر کدام از اين بخش‌ها(به غير از بستر دانشگاه) شامل دو جزء مي باشد. توليد دانش شامل دو جزء تحت عنوان ويژگي هاي فردي محقق[8] و تحقيق[9] است. انتقال دانش شامل دو جزء تحت عنوان منابع[10] و استراتژي ها[11] است. استفاده از پژوهش شامل دو جزء تحت عنوان ويژگي هاي فردي تصميم گيران[12] و بستر تصميم گيري[13] مي باشد. تسهيل کنندگان نيز شامل دو جزء تحت عنوان منابع و استراتژي‌هااست. قابل ذکر است که “بستر دانشگاه” به معناي نظام رهبري، سياست ها، ارزش‌هاو فرهنگ موجود در دانشگاه مي باشد (صادقی, و غيره, 1386).

 

شکل 3: مدل چرخه ترجمه دانش (صادقی, و غيره, 1386)

ترجمه دانش دارای دو جنبه اصلی است. در جنبه اول، سیستم یا ارگانی که دانش در آن تبادل می‌گردد و شامل ساختاری یکپارچه خواهد بود. این سیستم به‌صورت بالقوه زمینه را برای ترجمه دانش آماده کرده‌است (L.MoorePT, et al., 2018). در جنبه دوم، تولید دانش، در سال‌های اخیر سرعت فزاینده‌ای داشته است، که به این واقعیت اشاره دارد که ترجمه دانش مذکور و روبه رشد به توجه ویژه‌ای نیاز دارد (Reza, Jila, & Nejat Saharnaz Shahidzade Ali Mahani, 2009).

مدیران و پژوهشگران قادر خواهند بود با استفاده از ابزار ارزیابی ترجمه دانش، نقاط قوت و ضعف سازمان خود را شناسایی و برای بهبود زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های سازمان خود قدم‌های مفید و مطمئنی را بردارند. (Slaughter, et al., 2018).

در بسیاری از کشورها، ارزیابی خروجی‌های پژوهشی سازمان‌ها به عنوان ابزاری است برای اختصاص بودجه. از طرفی از این ارزیابی به عنوان ابزاری مدیریتی جهت نظارت بر فعالیت‌های انجام‌شده در سازمان‌ها استفاده می‌گردد (Ongolo-Zogo, Lavis, Tomson, & Sewankambo, 2018). با این حال، مدل‌ها و روش‌های ارزیابی ظرفیت ترجمه دانش سازمان‌های پژوهشی هنوز در مراحل ابتدایی کار خود به سر می‌برند. براساس تحقیقات انجام شده، پرسشنامه‌های موجود برای ارزیابی فعالیت‌های ترجمه دانش توسط خود محققان تکمیل شده‌اند (Nadine, Harriet, & MacMilan, 2018). از طرف دیگر، چارچوب‌ها و مدل‌هایی نیز برای ارزیابی ارتباط تحقیقات به اقدامات موجود از جنبه فشار و کشش در سطح ملی پیشنهاد شده‌است (Alison Kitson, et al., 2018).

پرسشنامه‌ای نیز برای ارزیابی ظرفیت کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط برای انجام تحقیقات در سطح ملی طراحی شده‌است (Auld & Johnston, 2017). سایر مطالعات انجام شده در این زمینه بیشتر کیفیت ترجمه دانش در سطوح سازمانی ارزیابی شده‌است (Cordero, et al., 2008).

 

3         روش پژوهش

تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی است و از نظر روش، پیمایشی است. در این مقاله برای گردآوری داده‌هااز ابزار پرسشنامه استفاده شده‌است. در مراحل پژوهش، ابتدا با بررسی ادبیات موضوع، به شناسایی سازه‌های اصلی ترجمه دانش اقدام شد. سپس، براساس پیشینه تحقیق و نظرات خبرگان، محقق به طراحی سوالات مناسب اقدام نمود. پنل خبرگان مورد استفاده در این تحقیق، شامل افراد آگاه از سازمان های مردم نهاد به همراه خبرگان علوم رفتاری بودند. در ادامه، پرسشنامه اولیه در اختیار پنل خبرگان و برخی از مخاطبین در بنیاد خیریه آلاء قرار گرفت تا روایی محتوایی و صوری آن بررسی و تأیید گردد. اصلاحات مورد نیاز پس از این مرحله بر روی پرسشنامه انجام گرفت. در مرحله بعد، پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ بررسی گردید و با حذف سوالات نامناسب، مقدار آماره به بیشتر از 0.7 ارتقاء یافت.

جدول1، مشخصات اصلی سازه های پرسشنامه را مشخص نموده است. سازه های پرسشنامه شامل 6 عنوان است که در مجموع 48 سوال پرسشنامه را به خود اختصاص داده اند.

محقق پس از تهیه پرسشنامه و تعیین روایی و پایایی، اقدام به تعیین حجم نمونه از جامعه آماری جهت ارسال پرسشنامه‌ها نمود. برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران (Cochran, 1977) استفاده گردید. فرمول کوکران به شرح ذیل است:

n= حجم نمونه

N= جامعه آماری (120 نفر)

P= احتمال وجود صفت مورد بررسی (در بدترین حالت 0.5)

q= احتمال عدم وجود صفت مورد بررسی (در بدترین حالت 0.5)

t= مقدار آماره توزیع تی در سطح اطمینان 0.95 (1.96)

d= درجه دقت (0.05)

براساس فرمول کوکران حداکثر نمونه لازم بصورت زیر محاسبه می‌گردد.

 

طبق فرمول کوکران، حداکثر حجم نمونه 92 محاسبه شد. بنابراین، محققین 100پرسشنامه برای مخاطبین ارسال نمودند که بعد از دریافت و تکمیل توسط مخاطبین هدف، 93 پرسششنامه مناسب در اختیار تحقیق قرار گرفت.

 

جدول1: مشخصات سازه های پرسشنامه ارزیابی ترجمه دانش

نام سازه (برگرفته از ادبیات موضوع)	تعداد سوالات	توضیحات/ مصادیق سازه
سوال پژوهش – (منابع)	4	وجود فهرست جامعی از سازمان‌ها و مخاطبینی که می‌توانند از نتایج تحقیقات سازمان استفاده کنند، مشخصات محققان ما و توانایی‌های آنها از طریق بانک اطلاعات در دسترس مخاطبین یا سازمان‌های دیگر و …
سوال پژوهش – (استراتژی)	8	وجود سازوکاری برای تبادل و شناسایی اولویت‌های تحقیقاتی افراد مخاطب، شناخت مخاطبین و سازمان‌های تصمیم گیرنده از ظرفیتهای پژوهشی سازمان، برگزاری جلسات منظم و هدفمند با تصمیم گیرندگان (مدیران و سیاستگذاران) و …
محصول دانش – (منابع)	8	مشارکت در اجرا یا طراحی پروژه‌های سازمان با گروه هایی که از نتایج حاصل از پژوهش‌های سازمان استفاده می‌کنند و …
انتقال دانش – (منابع)	4	آشنایی با موضوع ترجمه دانش و چگونگی انجام آن، وجود مهارت‌های ارتباطی برای انتقال دانش، استفاده از خدمات کسانی که با مهارت انتقال دانش آشنا هستند و …
انتقال دانش –  (استراتژی)	8	انجام کارشناسی نتایج تحقیقات، قبل از انتشار دانش و یا انتقال آن، در دسترس بودن زمان لازم برای تهیه محتوای مناسب گروه مخاطب نتیجه پژوهش و …
ترویج استفاده از شواهد – (منابع)	8	ایفای نقش تأثیرگذار و فعال در کمیته‌های فنی و تصمیم گیری (سازمان‌های اجرایی تصمیم گیری، مدیریت بیمارستان و همچنین گروه‌های حمایت از سلامت بیماران و مردم) و …
مجموع	48

 

 

4         نتایج

میانگین سابقه پرسش شوندگان در بنیاد خیریه آلا 3.9 سال با انحراف استاندارد 1.83 است. توزیع سابقه مخاطبین در شکل 4 نشان داده شده است. همچنین، از 93 پرسشنامه ای که بدست محقق رسید، 23 پرسشنامه (24.7  درصد) را زنان و 70 پرسشنامه (75.3) درصد را مردان تشکیل دادند. همچنین، سطح تحصیلات مخاطبین طرح به صورت شکل5 است که نشان می‌دهد، سطح دو حوزوی با یک نفر و مقطع کارشناسی با 38 نفر، کم ترین و بیش ترین تعداد را به خود اختصاص داده اند.

شکل4: دسته بندی مخاطبان براساس سطح تحصیلات

شکل5: دسته بندی مخاطبان براساس سطح تحصیلات

نتایج آمار توصیفی در خصوص گروه رشته تحصیلی نشان می‌دهد که رشته های هنر با 2 نفر و رشته های علوم انسانی با 46 نفر، کم ترین و بیشترین مقدار را دارا هستند (شکل 6).

شکل 6: دسته بندی مخاطبان براساس گروه رشته تحصیلی

از لحاظ گروه زیرمجموعه/ واحد مخاطبین به دسته های مختلفی تفکیک می شوند که در شکل 7 ارائه شده است. براساس شکل، گروه مددکاری (1 نفر) و اداری و مالی (21 نفر) کمترین و بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند.

شکل7: دسته بندی مخاطبین براساس گروه زیرمجموعه/واحد

میزان آلفای کرونباخ سازه های پرسشنامه، از طریق نرم افزار SPSS،  محاسبه و با حذف سوالاتی که توسط نرم افزار پیشنهاد شده بود (ضمن اخذ تأیید از خبرگان)، آلفای کرونباخ پرسشنامه در کلیه سازه‌ها به بالاتر از 0.7 افزایش پیدا کرد. براساس داده های ارائه شده در جدول2، سازه “سوال پژوهش-منابع” با آلفای کرونباخ 0.79 و سازه “انتقال دانش” با آلفای کرونباخ 0.93 به عنوان کم ترین و بیشترین مقدار بوده اند. همچنین، آلفای کرونباخ کل پرسشنامه، مقدار 0.96 را به خود اختصاص داده است که با توجه به نتایج سایر سازه ها، مقدار قابل قبولی محسوب می‌گردد.

جدول2: مقادیر آلفای کرونباخ به ازای سازه های مختلف پرسشنامه

عنوان سازه	سوال پژوهش – (منابع)	سوال پژوهش – (استراتژی)	محصول دانش – (منابع)	انتقال دانش – (منابع)	انتقا ل دانش –  (استراتژی)	ترویج استفاده از شواهد – (منابع)	کل پرسشنامه
مقدار آلفای کرونباخ	0.797	0.885	0.834	0.882	0.935	0.843	0.968

 

در مرحله بعد، پرسشنامه‌ها به مخاطبین ارسال شد. با اخذ 93 پرسشنامه تکمیل شده از مجموع 100 پرسشنامه ارسال شده، محققین اطلاعات را در نرم افزار SPSS انتقال داده و به محاسبه نتایج آن‌ها پرداختند. نتایج تجزیه و تحلیل انجام گرفته توسط نرم افزار، در جدول3 ارائه شده‌است. نظربه اینکه پرسشنامه ارزیابی ترجمه دانش مطابق با طیف 5 درجه ای لیکرت طراحی گردید (1 کاملا مخالفم تا 5 کاملا موافقم)، درنتیجه، دامنه اصلی سازه های 6 گانه این پرسشنامه شامل اعدادی بین 1 تا 5 در نظر گرفته شده است. بنابراین، براساس پاسخ های دریافتی، دامنه مذکور امکان دارد به کوچکتر از فاصله 1 تا 5 تبدیل گردد. با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل توسط نرم افزار که در جدول زیر ارائه گردیده‌است، سازه “سوال پژوهش-منابع” با میانگین 2.99 و سازه “انتقال دانش-منابع” با میانگین 3.21 به عنوان کم ترین و بیشترین مقدار تشخیص داده شد.

 

جدول3: نتایج پرسشنامه های دریافتی به تفکیک از سازه های شش گانه

	تعداد	دامنه	حداقل	حداقل	جع	میانگین	انحراف استاندارد	واریانس	چولگی		کشیدگی
									چولگی	انحراف چولگی	کشیدگی	انحراف کشیدگی
سوال پژوهش – (منابع)	93	3.50	1.00	4.50	278.50	2.9946	0.74361	0.553	0.394-	0.250	0.010	0.495
سوال پژوهش – (استراتژی)	93	3.43	1.00	4.43	286.57	3.0814	0.68880	0.474	0.408-	0.250	0.03-	0.495
محصول دانش – (منابع)	93	3.00	1.50	4.50	290.63	3.1250	0.55444	0.307	0.266-	0.250	0.257	0.495
انتقال دانش – (منابع)	93	3.00	1.78	4.78	299.11	3.2162	0.60866	0.370	0.75-	0.250	0.215-	0.495
انتقال دانش –  (استراتژی)	93	3.50	1.00	4.50	293.88	3.1599	0.61441	0.378	0.821-	0.250	1.384	0.495
ترویج استفاده از شواهد – (منابع)	93	3.50	1.00	4.50	286.75	3.0833	0.75661	0.572	0.822-	0.250	0.388	0.495

 

پس از انجام آمار توصیفی برای داده های موجود، با استفاده از نرم افزار SPSS، به آزمون فرض تساوی میانگین پاسخ مخاطبین نسبت به حد متوسط پاسخ‌ها (مقدار 3) پرداخته شد. در این راستا، آزمون t تک نمونه ای برای تمامی سازه های شش گانه برگزار گردید. مطابق با اطلاعات ارائه شده در جدول4، مقادیر آماره t آزمون برای سه سازه “سوال پژوهشی-منابع”، “سوال پژوهش – (استراتژی)” و “ترویج استفاده از شواهد – (منابع)” بین مقادیر بحرانی قرار گرفتند و در نتیجه مقادیر Significant آن‌ها بالا تر از عدد 0.05 تشخیص داده شد و در نتیجه، اختلاف میانگین های این سازه ها با مقدار میانی پاسخ‌ها (مقدار 3) معنا دار شناخته نشد. از طرفی، مقادیر آماره t آزمون برای سه سازه باقیمانده یعنی “محصول دانش – (منابع)”، “انتقال دانش – (منابع)” و ” انتقال دانش –  (استراتژی)”، خارج از مقادیر بحرانی بوده و در نتیجه مقادیر Significant آن‌ها پایین تر از عدد 0.05 یص داده شد و در نتیجه، اختلاف میانگین های این سازه ها با مقدار میانی پاسخ‌ها (مقدار 3) معنا دار شناخته شده شدد و به دلیل مقدار انحراف میانگین مثبت آن ها در جدول، این داده‌ها بزرگ تر از میانگین در نظر گرفته می شوند.

جدول4: آزمون t تک نمونه ای جهت مقایسه میانگین‌هابا مقدار میانی

	Test Value = 3
	آماره t	درجه آزادی	سطح معناداری	انحراف میانگین	بازه 95% اطمینان اختلاف
					حد پایین	حد بالا
سوال پژوهش – (منابع)	0.7-	92	0.945	0.0538-	0.1585-	0.1478
سوال پژوهش – (استراتژی)	1.140	92	0.257	.08141	0.0604-	0.2233
محصول دانش – (منابع)	2.174	92	0.032	0.12500	0.0108	0.2392
انتقال دانش – (منابع)	3.426	92	0.001	0.21625	0.0909	0.3416
انتقال دانش –  (استراتژی)	2.510	92	0.014	0.15995	0.0334	0.2865
ترویج استفاده از شواهد – (منابع)	1.062	92	0.291	0.08333	0.725-	0.2392

 

پس از انجام آزمون تک نمونه ای به ازای هر سازه، از آزمون تحلیل واریانس برای مقایسه هر 6 سازه با یکدیگر استفاده شد. بنابراین، براساس جدول5، مقدار آماره محاسبه شده جهت آزمون مقایسه میانگین چند نمونه ای تحلیل واریانس (ANOVA)، برابر است با 1.22. با در نظر گرفتن مقدار آماره آزمون، مقدار P-Value آزمون تحلیل واریانس مورد نظر برابر با مقدار 0.298 خواهد گردید که با توجه به بیش تر بودن سطح معناداری نسب به عدد 0.05 ، اختلاف میانگین های 6 سازه مزبور، در سطح معناداری 95% معنا دار نبوده و بنابراین، فرض برابر بودن میانگین‌ها را نمی‌توان رد کرد.

جدول5: آزمون مقایسه میانگین چند نمونه ای تحلیل واریانس (ANOVA)

Source	DF	Adj SS	Adj MS	F-Value	P-Value
Factor	5	2.703	0.5405	1.22	0.298
Error	552	244.280	0.4425
Total	557	246.982

 

“نمودار هیستوگرام نرمال باقیمانده‌ها”، “نمودار مقادیر باقیمانده‌هابرحسب مقادیر برازش شده” و “نمودار پراکنش باقیمانده‌ها در برابر مقادیر برآورد شده مدل”، در شکل8، ارائه شده است. این نمودارها نشان می‌دهند که داده های تحت بررسی را می‌توان به صورت آماری نرمال در نظر گرفت و همچنین، همپوشانی بازه های اطمینان مرتبط با 6 سازه توسط “نمودار جعبه ای میانگین ها”،  “نمودار مقادیر مجزا”، “نمودار بازه اطمینان 95 درصدی میانگین‌ها” ارائه شده‌است که منجر به عدم رد تساوی میانگین‌ها در 6 سازه تحت بررسی در این تحقیق می باشد.

 

 

الف: نمودار هیستوگرام نرمال باقیمانده ها	ب: مقادیرباقیمانده‌هابرحسب مقادیر برازش شده
ج: نمودار پراکنش باقیمانده‌هادر برابر مقادیر برآورد شده مدل	د: نمودار جعبه ای میانگین های 6 سازه
ه: نمودار مقادیر مجزا برای 6 سازه	و: نمودار بازه اطمینان 95 درصدی میانگین های 6 سازه

شکل5: نتایج تحلیلی آزمون تحلیل واریانس مقایسه میانگین های چند نمونه ای (ANOVA)

 

5         نتیجه‌گیری

براساس نتایجی که در بخش های مختلف این مقاله ارائه شد، موقعیت استقرار ترجمه دانش در بنیاد خیریه آلا به عنوان مطالعه موردی تحقیق در سه سازه “سوال پژوهش – (استراتژی)”، “سوال پژوهشی-منابع” و “ترویج استفاده از شواهد – (منابع)” از مجموع 6 سازه در حد متوسط رو به بالا بودند و سه سازه باقیمانده یعنی “انتقال دانش – (منابع)”، “محصول دانش – (منابع)” و ” انتقال دانش –  (استراتژی)”، تا حدودی بیش تر از حد متوسط قرار گرفتند. بنابراین نتیجه می‌شود که وضعیت استقرار نظام ترجمه دانش در مطالعه موردی تحقیق (بنیاد خیریه آلاء) در حد متوسط رو به بالا قرار گرفته و در نتیجه، می‌توان پیشنهاد کرد که در این سازمان نیاز به تعریف و پیاده سازی فعالیت های جدی و علمی در راستای ارتقاء وضعیت ترجمه دانش ضروری است. همچنین با در نظر گرفتن نتایج آزمون مقایسه میانگین تحلیل واریانس بین 6 سازه، تمامی سازه‌ها در یک سطح قرار داشته است و برای بهبود نظام ترجمه دانش در بنیاد خیریه آلاء باید توجه هم زمان به هر 6 سازه را مبذول داشت. در پایان، پیشنهاد می‌گردد، محققین در تحقیقات آتی خود، سعی در جهت شناسایی عوامل موثر بر ترجمه دانش داشته تا با استفاده از آن، راهکارهای ارتقاء نظام ترجمه دانش در سازمان‌ها را بتوان بصورت علمی و مبتنی بر شواهد انتخاب و اجرا نمود.

منابع

Alison Kitson, Brook, A., Harvey, G., Jordan, Z., Marshall, R., O’Shea, R., & Wilson, D. (2018). Using Complexity and Network Concepts to Inform Healthcare Knowledge Translation. Int J Health Policy Manag, 231–243.

Andersen. (1995). the knowledge management assessment tool(KMAT). American Productivity & Quality Center.

Armistead, C. (1999). Knowledge management and process performance. Journal of Knowledge Management(3), 143-54.

Auld, M. L., & Johnston, L. M. (2017). Getting inTOUCH: outcomes of a knowledge translation intervention for tactile assessment knowledge, barriers, and practice in paediatric therapists working with children with cerebral palsy. Journal of Disability and Rehabilitation .

CIHR. (2012). Guide to Knowledge Translation Planning at CIHR: Integrated and End-of-Grant Ap-In C. I. o. H. Research (Ed.). Ontario, Canada: Canadian Institutes of Health Research.

Cochran, W. (1977). Sampling Techniques. 3rd Edition.

Cordero, C., Delino, R., Jeyaseelan, L., Lansang, M., Lozano , J., Kumar , S., . . . Thamlikitkul, V. (2008). Funding agencies in low- and middle-income countries: support for knowledge translation. Bulletin of the World Health Organization, 86, 524-532.

Curtis, B., Hefley, W., & Miller, S. (2001). People Capability Maturity Model (P-CMM) – Version 2.0’, . Pittsburgh: Software Engineering Institute (SEI), Carnegie Mellon University.

Daft, R., & Huber, G. (1987). How organizations learn: a communication framework. Research in the Sociology of Organizations(5), 1-36.

Davenport, T., & Prusak, L. (1998). Working knowledge—how organizations manage what they know. Boston, MA: Harvard Business School Press.

Davis, P., & Howden-Chapman, P. (1996). Translating research into health policy. social science & medicine(43), 865-72.

Eccles, M., Grimshaw, J., Walker, A., Johnston, M., & Pitts, N. (2005). Response to “the OFF theory of research utilization. Journal of Clinical Epidemiology, 58(2), 117-118.

Ehms, K., & Langen, M. (2002). Holistic Development of Knowledge Management with KMMM. Siemens AG/Corporate Technology. Retrieved from http://www.knowledgeboard.com/doclibrary/knowledgeboard/kmmm_article_siemens_2002.pdf

Estabrooks , C., Thompson , D., Lovely , J., & Hofmeyer , A. (2006). A guide to knowledge translation theory. Journal of Continuing Education in the Health Professions, 26(1), 25-36.

Gholami, J., Majdzadeh, R., Nedjat, S., Nedjat, S., Maleki, K., Ashoorkhani, M., & Yazdizadeh, B. (2011). How should we assess knowledge translation in research organizations; designing a knowledge translation self-assessment tool for research institutes (SATORI). Health Research Policy and Systems, 9(10).

Gottschalk, P., & Khandelwal, V. K. (2004). Stages of growth for knowledge management technology in law firms. Journal of Computer Information Systems, 44(4), 111-124.

Horsley, J., Crane, J., & Bingle, J. (1978). Research utilization as an organizational process. Journal of Nursing Administration, 4-6.

Jacobson, N., Butterill, D., & Goering, P. (2004). Organizational Factors that Influence University-Based Researchers’ Engagement in Knowledge Transfer Activities. Science Communication, 25(3), 246-259.

Kochikar, V. (2000). The Knowledge Management Maturity Model – A Staged Framework for Leveraging Knowledge. Infosys Technologies Ltd. Retrieved from www.infy.com/knowledge_capital/ knowledge/KMWorld00_B304.pdf (accessed February 20, 2005)

KPMG Consulting. (2000). Knowledge management research report. KPMG Consulting. Retrieved from http://www.insite.cz/data/kpmg_km_report2000.pdf

Kulkarni, U., & Freeze, R. (2004). Development and validation of a knowledge management capability assessment model. Proceedings of the 25th International Conference on Information Systems.

L.MoorePT, J., JuliaCarpenter, Doyle, A. M., Laura Doyle, P. H., MS, B. H., Hornby, G., . . . Der, K. (2018). Development, Implementation, and Use of a Process to Promote Knowledge Translation in Rehabilitation. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 82-90.

Landry, R., Lamari, M., & Amara, N. (2001). Extent and determinants of utilization of university research in government agencies. Public Administration Review(63), 193-205.

Lee, H. J., & Kim, Y. G. (2001). A stage model of organizational knowledge management: A latest content analysis. journal of expert system with applications, 20, 299-311.

Lomas, J. (1991). Words without action? The production, dissemination, and impact of consensus recommendations. Annual Review of Public Health(12), 41-65.

Mohanty, S. K., & Chand, M. (2004). 5iKM3 knowledge management maturity model for assessing and harnessing the organizational ability to manage knowledge. TATA Consultancy Services.

Nadine, C., Harriet, W., & MacMilan, L. (2018). The Role of Integrated Knowledge Translation in Intervention Research. Prevention Science, 319–327.

Nedjat, S., Reza, M., Jaleh, G., Sima, N., Katayoun, M., Mostafa, Q., . . . Mahnaz, A. (2008). Knowledge transfer in Tehran University of Medical Sciences: an academic example of a developing country. mplementation Science, 3(39).

North, D. (1991). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge University Press.

Ongolo-Zogo, P., Lavis, J. N., Tomson, G., & Sewankambo, N. K. (2018). Assessing the influence of knowledge translation platforms on health system policy processes to achieve the health millennium development goals in Cameroon and Uganda: a comparative case study. Health Policy and Planning, 539–554.

Paulzen, O., & Perc, P. (2002). A maturity model for quality improvement in knowledge management . Proceedings of The 13th Australasian Conference on Information Systems (ACIS 2002).

Reza, M., Jila, S., & Nejat Saharnaz Shahidzade Ali Mahani, G. J. (2009). Knowledge translation for research utilization: design of a knowledge translation model at Tehran University of Medical Sciences. Journal of Continuing Education in the Health Professions, 270-277.

Skyrme, D., & Amidon, D. (1997). The knowledge agenda. Journal of Knowledge Management, 1, 27-37.

Skyrme, D., & Amidon, D. (1997). The Knowledge Agenda. Journal of Knowledge Management, 1(1), 27 – 37.

Slaughter, S. E., MBA, E. B., Erin, D. F., Ickert, C., Wagg, A. S., Jones, A., . . . Estabrooks, C. A. (2018). Knowledge translation interventions to sustain direct care provider behaviour change in long‐term care: A process evaluation. Journal of evaluation in clinical practice.

Weerdmeester, R., Pocaterra, C., & Hefke, M. (2003). VISION: Next generation knowledge management: Knowledge management maturity model. Information Societies Technology Programme.

Zack, M. H. (1999). Developing a knowledge strategy. California Management Review, 41(3).

Zack, M., McKeen, J., & Singh, S. (2009). Knowledge management and organizational performance: an exploratory analysis. journal of knowledge management, 13(6).

پورنژادی, ش. (1386). ارائه چارچوب مفهومی برای مدیریت استراتژیک دانش. کنفرانس بین المللی مدیریت دانش. تهران.

صادقی, ژ., مجدزاده, س., نجات, س., فتوحی, ا., شهیدزاده, ع., غلامی, ژ., . . . یزدانی, ک. (1386). طراحی مدل ترجمه دانش جهت بهره گیری از نتایج پژوهش. فصل نامه پایش(سال هفتم شماره اول), 35-47.

عباسی, ز. (1386). مروري بر مدل­هاي پیاده­سازي مدیریت دانش در سازمان­ها. کنفرانس بین­المللی مدیریت دانش. تهران.

والمحمدی, چ., احمدی, م., & سید علی اکبر, م. (1392). ارزیابی تأثیر اجرای مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی با رویکرد کارت امتیازی متوازن. فصلنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج, شماره 24(سال هشتم).

 

 

تعاریف و مخفف‌ها:

[1] Canadian Institutes of Health Research

[1] Knowledge Management

[2] Intellectual capital

[3] Knowledge Creation

[4] Knowledge Transfer

[5] Research Utilization

[6] Facilitation

[7] Context of University

[8] Potential Researchers

[9] Evidence

[10] Resources

[11] Strategies

[12] Potential decision-makers

[13] Context of decision-making