جایگاه شاخص‌های حکمرانی مطلوب در ماموریت سازمانهای خیریه ایران
حسین جودت چافی1، دکتر سیدحسین سیدی2، علیرضا اکرامیان3
1کارشناسی‌ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه شاهد، jodat.hosein@gmail.com
2دکتری مدیریت صنعتی، دانشگاه علامه طباطبایی
3طلبه سطح دو حوزه علمیه
چکیده:
مفهوم قدیمی حکمرانی امروزه با ادبیات و مفهومی جدید در بین پژوهشگران، اندیشمندان و نهادهای سیاست‌گذاری در سطوح بین‌المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. خیریهها و سمن‌ها به عنوان یکی از اعضای نهادهای مدنی همواره در این مباحث نوین مشارکت داشته و در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری دخیل بوده‌اند. یکی از موارد مدیریت کلان حکمرانی، حکمرانی امور خیر است. هدف از این مقاله بررسی جایگاه شاخص‌های حکمرانی مطلوب در اسناد بالادستی سازمانهای خیریه ایران می باشد. در این تحقیق با روش مروری تلاش شد تا ماموریت حدود 60 خیریه بررسی گردد که در مسیر تحقیق به ماموریت 13 خیریه دست یافتیم و ماموریت آنها را با هریک از شاخص‌ها و زیرشاخص‌های حکمرانی مطلوب تطبیق دادیم. نتایج نشان می‌دهد که می‌توان زیرشاخص هدایت در شاخص استراتژی را به عنوان پرتوجه‌ترین، و زیرشاخص اجماع محوری در شاخص مشروعیت و حق اظهار نظر را به عنوان کم‌توجه‌ترین زیرشاخص در میان شاخص‌های حکمرانی مطلوب برشمرد.
کلمات کلیدی:
نظام حکمرانی، حکمرانی مطلوب، ماموریت سازمانهای خیریه، شاخص‌های حکمرانی
1 مقدمه
حکمرانی مفهومی جدید و امروزی نیست بلکه قدمتی دیرینه دارد. به محض این که افراد دور هم جمع شوند و جامعه را تشکیل دهند به دلیل وجود تفاوت در استعداد ها و توانایی ها، دو گروه فرمانروا و فرمانبردار شکل می گیرد و حکمرانی معنا پیدا می کند.
ریشه کلمه «حکمرانی» «Governance» از واژه یونانی کوبرنا «Kuberna» به معنای راهبری و هدایت اقتباس گردیده است.
افلاطون فیلسوف بزرگ در قرون گذشته Kuberna را در رابطه با چگونگی طراحی نظام و حکومت استفاده کرده است. (هداوند، مهدی، ۱۳۸۴)
واژه Kuberna در طی زمان تغییرات زیادی کرده است از جمله در قرون وسطا به Gubernance تغییر یافت به معنای راندن، حکمروایی کردن، راهبری و روش حکومت کردن یا عملکرد دولتمردان بوده است.
در فرهنگ آکسفورد Governance مترادف با Government قرار داده شده است.(هداوند، مهدی، ۱۳۸۴، حکمرانی خوب، توسعه و حقوق بشر، حقوق اساسی، شماره چهارم، صفحه53.) تعریفی که امروز دیگر مورد قبول قرار نمی گیرد.
اندیشمندان سیاسی در دهه ۱۹۸۰ واژه Governance را برای تمایز حکمرانی از حکومت به کار می بردند. حکمرانی شبکه سازماندهی داخلی، مبادله منابع، خودمختاری قابل توجه در مقابل دولت، تعریف شده است.
بانک جهانی با همکاری کمیته همکاری توسعه و سازمان اقتصادی و توسعه سازمان ملل، حکمرانی را اینگونه تعریف کرده اند:
سیستم پیچیده از تعاملات بین ساختارها، سنت ها، کارکردها، عملکردها.
انیستیتو حکمرانی اوتانا می‌نویسد:
ترکیبی از سنت ها، نهادها و فرایندهایی که معین میکند قدرت باید چگونه اعمال شود و حق مشارکت و اعتراض برای شهروندان در نظر گرفته شود. (دباغ سروش، نفری، ندا، ۱۳۸۸)
حکمرانی دارای سطوح مختلفی است از جمله: محلی- ملی- منطقه‌ای بین المللی و جهانی.
در فرهنگ آکسفورد حکمرانی و حکومت مترادف با یکدیگر قرار گرفته اند اما حکمران این مختص به حکومت است نه مترادف با حکومت بلکه حکومت بخشی از حکمرانی است.
کمیسیون حکمرانی جهانی در سال ۱۹۹۵ در گزارش خود آورده است: حکمرانی مجموعه ای از روشها و شیوه ها و نهادهای عمومی و خصوصی است که امور مشترک مردم را اداره می کنند. (هداوند، مهدی، ۱۳۸۴)
اما موضوع حکمرانی امور خیر را می‌توان به فرآیند سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری، برنامه‌ریزی و اداره امور مرتبط با امور خیر به صورت مشارکت با شراکت سه نهاد حکومت و سازمانهای مردم‌نهاد و خیریه و بخش خصوصی را به عنوان حکمرانی امور خیر تعبیر کرد.
منظور از حکومت در حکمرانی امور خیر در ایران می‌تواند مشتمل بر سازمان‌هایی مانند نهادهای صادرکننده مجوز، سازمانهای ارائه دهنده خدمات اجتماعی حاکمیتی یا دولتی، سازمانهای قانون‌گذار، سازمانهای مردم‌نهاد و خیریه باشد. البته در این میان شبکه‌های ملی خیریه مانند شبکه ملی نیکوکاری و … نقش بسیار مهمی دارند.
باید توجه داشت نیازی نیست که تمامی سازمان‌هایی که از آنها نام برده شد، سهم برابری در حکمرانی این امور داشته باشند. اگر حکمرانی در امور خیر به خوبی شکل گیرد، انتظار می‌رود که سهم سازمانهای مردم‌نهاد و خیریه در این امور سهم مهمی باشد. لذا سهم سازمانهای دولتی و حاکمیتی مرتبط با این حوزه و بخش خصوصی نیز در رتبه بعدی قرار دارد.
برای دستیابی به مدل مطلوب حکمرانی امور خیر باید به وضعیت فعلی این امور در جامعه پرداخته شود و شاخص‌های نظام حکرانی مطلوب در نوشتن اسناد بالادستی خیریهها رعایت شود، چرا که به هر میزان این شاخص‌ها جزء اسناد بالادستی خیریهها قرار بگیرد باعث می‌شود عملکرد خیریهها بهتر و در نتیجه کارایی و اثربخشی آنها در جامعه بیشتر شود. لذا ما در این مقاله ماموریت 13 خیریه را بر اساس شاخص‌های حکمرانی مطلوب مورد بررسی قرار داده‌ایم.
2 چارچوب نظری
2-1 تعریف حکمرانی
حكمراني مجموعه اي از اقدامات فردي و نهادي، عمومي و خصوصي براي برنامه ريزي و اداره مشترك امور است و فرآيند مستمري از ايجاد تفاهم ميان منافع متفاوت و متضاد است كه در قالب اقدامات مشاركتي و سازگار حركت مي كند و شامل نهادهاي رسمي (که برای رعایت قانون قدرت یافته اند) و ترتيبات غيررسمي و سرمايه اجتماعي شهروندان است. (بردبار، ضرابی زاده، صالحی، 1394)
حکمرانی در لغت به معنی حکومت، فرمانروایی، زمامداری و رهبری تعریف شده و در فرهنگ آکسفورد به معنی فعالیت مدیریت یک کشور یا کنترل یک شرکت یا سازمان آمده است؛ روشی که به وسیله آن یک کشور اداره می‌شود یا یک شرکت و یا موسسه کنترل می‌گردد (قلی‌پور، 1384) هرچند این مفهوم به اندازه جامعه بشری قدمت دارد ولی تحت عنوان governance از ۱۹۹۰ وارد ادبیات علوم سیاسی و اجتماعی شده و به طور گسترده مورد توجه نظریه پردازان این حوزه قرار گرفته است.
حکمرانی به معنای «هدایت و هماهنگی عوامل به هم وابسته از طریق سیستم‌های قانونی نهادینه شده» و همچنین به معنی فرایند خط مشی گذاری، مجوعه‌ای از قواعدی که رفتارهای عاملان اجتماعی را شکل می دهد، و روش‌های هدایت و جهت دهی سیاسی آمده است (ترایب، 2004).
هیو و دیگران (2006) حکمرانی و حل مسائل با رویکرد جدید خط مشی گذاری و اجتماعی تعریف کرده و معتقدند که نهادهای ملی و بین المللی امروزه در سطح وسیعی از این واژه استفاده می کنند. حکمرانی شامل فعالیتهای سنتی دولت است که از طریق آنها تعاملات اجتماعی، نظام‌مند و هدایت می‌شود.
نیومایر (2002) حکمرانی را «طریقی می‌داند که در آن خط‌مشی گذاران تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که بر اساس آن تصمیمات، امکان تحقق حقوق شهروندی فراهم می‌شود».
فرازمند (1999) معتقد است که «حکمرانی به کیفیت روابط بین دولت و شهروندان برای تامین نیازهای آنان اشاره دارد» و جریست (2000) معتقد است که حکمرانی، اعمال عمومی قدرت و فرآیندی است که از طریق آن یک جامعه یا سازمان توسعه می یابد.
در تعریفی جامع تر دانسون و اسمیت (2003) حکمرانی را شامل فرآیندها، ساختارها و نهادهای (رسمی و غیررسمی) می‌دانند که از طریق آن گروهها، اجتماعات و جوامع، تصمیماتی را اتخاذ، قدرت و اختیار را توزیع، اعمال و هدفهای استراتژیک را تعیین، رفتارهای گروهها و انجمن‌ها و افراد را سازماندهی، و مسئولیت ها را واگذار می‌کنند.
2-2 تعریف حکمرانی مطلوب
بانک جهانی در سال ۱۹۸۹ اولین بار حکمرانی خوب را به عنوان ارائه خدمات عمومی، کارآمدی، نظام قضایی قابل اعتماد و نظام اداری پاسخگو تعریف نمود. (شریف‌زاده، فتاح، قلی‌پور، رحمت‌ا…،)
حکمرانی خوب مفهومی است که اخیراً در علوم سیاسی، مدیریت دولتی و به ویژه در مدیریت توسعه وارد شده است، و با مفاهیم و عبارت‌های چون دموکراسی، جامعه مدنی، مشارکت عمومی، عمومی و حقوق انسانی توسعه اجتماعی پایدار معنی می‌شود (اوکوت – یوما، 2005).
حکمرانی خوب به عنوان فرایندها و ساختارهای تعریف می‌شود که روابط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را با توجه به «شهود و ارزش ها، هنجارها و اعمال دموکراتیک، خدمات توام با اعتماد و کارهای مبتنی بر صداقت» جهت می‌دهد.
کان (1998) حکمرانی خوب را مدیریت اثربخش منابع اقتصادی و اجتماعی کشور تعریف می کند به‌گونه‌ای که همراه با شفافیت، پاسخگویی و برابری باشد». برنامه توسعه ملل متحد حکمرانی خوب را معادله« شکل های دموکراتیک حکمرانی» در نظر می گیرد که دارای ویژگی هایی چون این تکیه بر مشارکت عمومی، پاسخگویی و شفافیت است. کلمنز ( ۲۰۰۳) ابعاد اخلاقی و فنی در حکمرانی خوب اشاره کرده است. ست در تعریف دیگر، حکمرانی خوب توانایی کار در محیط های مختلف برای دستیابی به تعادل در سطوح مختلف محلی، ملی بین‌المللی تلقی شده است. (قشقایی نژاد، 1395)
2-3 شاخص‌های حکمرانی مطلوب
در مورد اصول و ویژگیهای حکمرانی خوب میان نظریه پردازان اختلاف اندکی وجود دارد. بانک جهانی ۶ بعد اصلی برای حکمرانی خوب تعریف کرده است: ۱) آزادی بیان و پاسخگویی شامل آزادی‌های مدنی و سیاسی؛ ۲) اثربخشی حکومت شامل کیفیت خط مشی گذاری و کیفیت ارائه خدمات عمومی؛ ۳) فقدان اجبارهای قانونی؛ ۴) قواعد قانونی شامل حمایت از حقوق مالکیت؛ ۵) انسجام درونی قوه قضاییه و کنترل فساد؛ ۶) نظام اداری پاسخگو.
کمیسیون اقتصادی و اجتماعی ملل متحد ویژگی های زیر را برای حکمرانی مطلوب ارائه میکند:
مشروعیت و حق اظهار نظر (مشارکت و اجماع محوری)؛ عملکرد (پاسخگویی و کارآیی و اثربخشی)؛ مسئولیت‌پذیری (شفافیت و مسئولیت‌پذیری) و عدالت (برابری و حاکمیت قانون).
و همچنین برنامه توسعه سازمان ملل به 8 شاخص بالا شاخص دیدگاه استراتژیک (هدایت) را هم اضافه میکند.
2-4 شاخص‌های حکمرانی مطلوب غیرانتفاعی یا شرکتی
شاخص‌های حکمرانی مطلوب غیر انتفاعی یا شرکتی همان شاخص‌های حکمرانی مطلوب است که در بالا معرفی شده است اما سطح بررسی آنها به سطح سازمان تقلیل پیدا میکند.
3 یافته‌ها
در این مقاله توجه خیریهها به شاخص‌های حکمرانی مطلوب با روش مرور ماموریت آنها که در واقع بیان کننده وظایف و ارکان اصلی‌شان می‌باشد را مورد بررسی قرار داده‌ایم و بر اساس شاخص‌های حکمرانی مطلوب موجود در ماموریت خیریهها، آنها را دسته بندی کرده‌ایم.
حدود 60 خیریه مطرح ایران مورد بررسی قرار گرفت و از این بین تنها ماموریت 13 خیریه بر روی تارنمای الکترونیکی آنها یافت شد. بدیهی است که 47 خیریه دیگر ممکن است فاقد ماموریت نباشند اما به جهت عدم دسترسی به ماموریت آنها از بررسی ما حذف شدند. سپس توجه به شاخص‌های حکمرانی مطلوب در ماموریت این خیریهها را مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن در جدول ذیل آمده است.
شاخص خیریه ماموریت
مشروعیت و
حق اظهار نظر مشارکت محک با تکيه بر جلب مشارکت‌هاي اشخاص حقيقی و حقوقی و انواع کمک‌های بشردوستانه ملي و بين‌المللي
دهش پور جذب و ترویج مشارکت مادی و معنوی و فرهنگ کار داوطلبانه فردی و سازمانی
رعدالغدیر با دریافت مشارکت معنوی، مالی و فکری نیکوکاران و صـاحبان طـرح و ایده، قـدمهای موثری در این زمـینه بر دارد
ارمغان حیات شکوفه‌ها با تکيه بر جلب مشارکت‌هاي اشخاص حقيقی و حقوقی و انواع کمک‌های بشردوستانه ملي و بين‌المللي اعم از نقدی، کالا، خدمات و دانش فنی اداره می‌شود
خیریه حضرت خدیجه ساماندهی امور زائرین با کمک و مشارکت مردم و ایجاد روحیه انجام امور خیریه حتی با ارقام محدود می باشد
یونیسف یونیسف با شرکای خود همکاری می کند تا موانعی را که باعث فقر، خشونت، بیماری و تبعیض علیه کودکان می شوند از میان بردارند
بنیاد برکت تبعیت از سبک راهبری مشارکتی هوشمندانه‌ی جهادی
بنیاد بیماری‌های خاص جذب و پذیرش کمک های بشردوستانه داخلی وخارجی در چهارچوب جامعه اسلامی
اجماع محوری خیریه حضرت خدیجه با توجه به وجود دستگاه ها و مراکز مختلف در امر خدمت رسانی به زائرین و نیاز به هماهنگی و انسجام لازم در این رابطه و جلوگیری از پراکندگی و سرگردانی ایشان و ارائه خدمات مطلوب و در خور شأن و منزلت زائرین و افزایش سطح کیفی و کمی خدمات به ویژه تأمین امنیت و آسایش و آرامش ایشان از مبدأ تا مبدأ لازم بود برای خدمت رسانی به این عزیزان برنامه‌ریزی شود
عملکرد پاسخگویی محک شفافیت، پاسخگویی، قدرشناسی و زیبایی‌شناسی ممتازترین ارزش‌های محک هستند.
دهش‌پور شناسائی و به کارگیری ظرفیت‌های بالقوۀ موجود در مراکز درمان و کنترل سرطان دولتی-دانشگاهی و خیریه و تبدیل آنها به ظرفیت‌های بالفعل با هدف افزایش کیفیت و کمیت درمان با کاهش هزینه‌های مرتبط با آن برای همه ذی‌نفعان.
رعدالغدیر صداقت، شفافیت، پاسخگویی، قدرشناسی ممتازترین ارزش‌های رعدالغدیر بوده.
بنیاد برکت حقوق ذی‌نفعان خود را به نحو مطلوب تأمین نموده.
خود را متعهد می‌داند ضمن نقش‌آفرینی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، با رویکرد عدم ماندگاری و عدم تصدی‌گری و صیانت از کرامت انسانی محرومین، حقوق ذی‌نفعان خود را به نحو مطلوب تأمین نموده و به ایجاد فرصت‌های بیشتر و مؤثرتر برای ارتقای سطح رفاه محرومان کمک کند
بهشت امام رضا (ع) عملکرد شفاف و پاسخگویی دقیق به نیکوکاران و خیرین گرامی
کارآیی و اثربخشی محک حمايت همه‌جانبه از کودکان مبتلا به سرطان و خانواده آنان در بخش حمايتی، درمان کودکان مبتلا به سرطان در ايران به صورت يکپارچه و جامع در چارچوب استانداردهاي ملي و بين‌المللي
بهره‌مندي از جديدترين و کارآمدترين روشها و آخرين دستاوردهاي علم پزشکي، ايجاد يک مرکز تحقيقات جهت انجام تحقيقات علمي در زمينه بيماری سرطان براي کشف علل بروز بيماری، روش‌های تشخيص، غربالگری، پيشگيری و شيوه‌های نوين درمان، مأموريت اين سازمان است.
کارکنان و داوطلبان، صميمانه در کنار يکديگر براي تحقق اهداف بشردوستانه محک تلاش می‌کنند(مسئولیت پذیری) و محک با برنامه‌ريزی برای توانمندسازی منابع انسانی و بهره‌گيری از جديدترين فناوري‌ها در همه حوزه‌ها به ويژه تشخيص و درمان اين ظرفيت را توسعه مي‌دهد.
در کنار توجه به توسعه سازمان و رشد منابع جهت پایداری در ارائه خدمات، تأکید بر بهبود مستمر در کارایی و اثربخشی، رویه جاری سازمان است.
دهش‌پور پیشگیری از سرطان در سطح ۱ (پیشگیری از ابتلا)، سطح ۲ (تشخیص زودهنگام) و سطح ۳ (افزایش کیفیت زندگی بیمار)
رعدالغدیر حمایت در بحث اشتغال معلولین در ایران از کارآمدترین موضوعات توانبخشی حرفه‌ای و اجتماعی معلولان محسوب شده.
در کاهش نرخ بیکاری، پیشگیری از معلولیت، اطلاع‌رسانی و آموزش به معلولین فعالیت می‌نماید.
ارمغان حیات شکوفه‌ها بهره‌مندي از جديدترين و کارآمدترين روشها و آخرين دستاوردهاي علم پزشکي، ايجاد يک مرکز تحقيقات جهت انجام تحقيقات علمي در زمينه بيماری اوتیسم
کاهش نرخ ابتلا به اوتیسم کودکان در ايران
انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده با استفاده از توانمندی‌های موجود و بهره‌گیری از امکانات و تجارب جوامع علاقه‌مند، نقش مناسبی در پایان بخشیدن یا کاهش عواملی که زمینه‌های مخاطره‌آمیزی برای زندگی زنان و کودکان آسیب‌دیده در مناقشات مسلحانه، درگیری‌های داخلی و نیز بلایای طبیعی ایجاد نموده است
موسسه خیریه نور فلسفه وجودی خیریه نور، بودن برای تضمین زندگی است
ما می اندیشیم که هیچ بیمار مبتلا به سرطان نباید تنها به دلیل مشکلات مالی و نبود امکانات دست از مبارزه با بیماری خود بردارد و تسلیم این درد گردد
مسئولیت‌پذیری شفافیت محک شفافیت، پاسخگویی، قدرشناسی و زیبایی‌شناسی ممتازترین ارزش‌های محک هستند.
رعدالغدیر صداقت، شفافیت، پاسخگویی، قدرشناسی ممتازترین ارزش‌های رعدالغدیر بوده.
دستهای مهربان عملکرد شفاف و پاسخگویی دقیق به نیکوکاران و حامیان گرامی
بهشت امام رضا (ع) عملکرد شفاف و پاسخگویی دقیق به نیکوکاران و خیرین گرامی
مسئولیت‌پذیری محک محک از یک سو به عنوان یک سازمان چند عملکردی و با دارا بودن تنها بيمارستان فوق‌تخصصی سرطان کودکان در ایران، و از سوی دیگر براساس تعهد و صداقت
در ارائه خدمات جامع و یکپارچه در مسیر درمان کودکان مبتلا به سرطان و خانواده ایشان در چارچوب استانداردهای بين‌المللي
يکي از معتمدترين نهادهاي خيريه براي نيکوکاران و سازمانهای بشردوستانه است. محک خود را نسبت به استفاده بهینه از منابع و دستیابی به نتایج قابل اندازه‌گيری مسئول می‌داند.
ارمغان حیات شکوفه‌ها ارائه خدمات درمانی و حمایتی، در سطح استانداردهای بین‌المللی
انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده حل یا کاهش مشکلات عظیمی که ناخواسته بر شانه‌های این افراد قرار گرفته است؛ به عنوان یک مسئولیت انسانی بر عهده‌ی جامعه‌ی بشری است.
خیریه حضرت خدیجه افزایش سطح کیفی و کمی خدمات به ویژه تأمین امنیت و آسایش و آرامش ایشان از مبدأ تا مبدأ
موسسه خیریه نور کار ما تنها با تعهد، بخشندگی و تلاش خستگی ناپذیر حمایت کنندگان مادی و معنوی، داوطلبان، محققان و کارکنان مان اثر بخش خواهد بود.
عدالت برابری محک محک نه تنها به سرطان کودکان می‌پردازد بلکه اندیشه والای کمک به همنوع را ترویج می‌نماید.
دهش‌پور حمایت از بیماران مبتلا به سرطان و خانواده آنها بدون محدودیت سن، ملیت، مذهب، جنسیت، نوع و مرحله بیماری سرطان.
تسهیل دسترسی به تشخیص و درمان استاندارد سرطان، برای همه
ارمغان حیات شکوفه‌ها ارائه خدمات درمانی و حمایتی، در سطح استانداردهای بین‌المللی به بیماران مبتلا به اوتیسم و خانواده آنان بدون محدودیت سن، ملیت، مذهب، جنسیت، نوع و مرحله بیماری اوتیسم.
انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده تهدید جدی را نسبت به زنان و کودکان تحمیل میکند که به عنوان محروم‌ترین و آسیب‌پذیرترین گروه‌‌های انسانی
پاسداشت کرامت انسانی و احترام به نوع بشر تشکیل
موسسه خیریه نور عشق و اشتیاق به کمک به همنوعان رسالت ماست
به دور از هر گونه محدودیت اعم از ملیت، جنسیت، نژاد، مذهب و نوع سرطان، در دسترس همگان بود
دستهای مهربان برای رفع محرومیت و کمک به اقشار نیازمند به ویژه زنان و کودکان نیازمند کمک و حمایت، با انگیزه والای انسان دوستی و کمک به همنوع در سطح کشور فعالیت میکند
بهشت امام رضا (ع) با ایجاد شرایط مناسب درصورت امکان، زمینه ی نگهداری از کودکان در خانواده را ایجاد نماید.
حاکمیت قانون دهش‌پور موسسه خیریه بهنام دهش پور سازمانی مردم‌نهاد، غیرانتفاعی، غیرسیاسی است
موسسه خیریه نور موسسه خیریه نور سازمانی است مردم نهاد، غیر انتفاعی، غیر دولتی و غیر سیاسی
دستهای مهربان بنیاد خیریه دستهای مهربان سازمانی غیردولتی، غیر سیاسی، مستقل و مردم نهاد است
بهشت امام رضا (ع) سازمانی مردمی ، غیر دولتی، غیر سیاسی و مستقل است
بنیاد بیماری‌های خاص یک نهاد غیردولتی نافذ، نمونه و سرمشق، مصمم به مبارزه برای ایفاد نقشمان.
تهیه ی برنامه های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، درمانی و اقتصادی برای مقامات مربوطه به منظور تصویب نظارت بر اجرای قوانین و مقررات درون دستگاه های دولتی و پیگیری و هم چنین دفاع از حقوق بیماران قبل از مراجع قانونی.
تلاش برای افزایش سهم بودجه ی بیماران خاص از بودجه کل دولت
استراتژیک هدایت محک محک با برنامه‌ريزی و سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش پيشگيرانه و اطلاع‌رسانی می‌کوشد در کاهش نرخ ابتلا به سرطان کودکان در ايران مشارکت نمايد.
کارکنان و داوطلبان، صميمانه در کنار يکديگر براي تحقق اهداف بشردوستانه محک تلاش می‌کنند(مسئولیت پذیری) و محک با برنامه‌ريزی برای توانمندسازی منابع انسانی و بهره‌گيری از جديدترين فناوري‌ها در همه حوزه‌ها به ويژه تشخيص و درمان اين ظرفيت را توسعه مي‌دهد.
دهش‌پور جذب و ترویج مشارکت مادی و معنوی و فرهنگ کار داوطلبانه فردی و سازمانی در جهت تحقق ماموریت و چشم انداز موسسه؛
رعدالغدیر توجه به بهبود و تغییرات موثر همراه با برنامه‌ریزی و استراتژی معین، رویه جاری این موسسه می‌باشد
ارمغان حیات شکوفه‌ها با برنامه‌ريزی و سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش پيشگيرانه و اطلاع‌رسانی می‌کوشد در کاهش نرخ ابتلا به اوتیسم کودکان در ايران مشارکت نمايد
موسسه خیریه نور ما همچنین عدم آگاهی عموم جامعه از عوامل متعدد ابتلا به سرطان را به عنوان یک چالش راهبردی در راه مبارزه با اشاعه این بیماری دانسته، و در این راستا سعی داریم با راهبری سازماندهی شده در حمایت از برنامه های آموزشی، آگاهی بخشی، فرهنگ سازی و تحقیقات در حل این معضل گام برداریم.
تلاش می کنیم تا اولین موسسه خیریه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان با شعب متعدد در سراسر کشور باشیم.
یونیسف پیمان نامه حقوق کودک راهنمای عمل یونیسف است. این پیمان نامه الهام بخش تغییرات بنیادین در قوانین، برنامه ها و سیاست های کشورهای بسیاری برای بهبود زندگی کودکان بوده است.
دستهای مهربان بنیاد دستهای مهربان می کوشد تا با برنامه‌ریزی در حوزه توانمند سازی محرومین و زنان و کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست در کاهش فقر و علل زمینه ساز آن و رفع مشکلات معیشتی هموطنان نیازمند در ایران مشارکت نماید.
بنیاد بیماری‌های خاص در جهت تحقق بخشیدن به چشم اندازهای اعلام شده مان هستیم
سازمان دهی گروه های همگانی به منظور ارتقاء سهم مشارکت آنها در جهت تحقق بخشیدن به چشم اندازها
جمعیت امداد دانشجویی امام علی (ع) رسیدن به جهانی استوار بر پایه عدالت و صلح با نگاه ویژه به افراد آسیب پذیر به ویژه کودکان
پس از بررسی‌های انجام گرفته بر روی ماموریت خیریه‌های فوق نتایج ذیل بر اساس شاخص‌های حکمرانی مطلوب دسته بندی شد:
3-1 شاخص مشروعیت و حق اظهار نظر
در این شاخص پس از بررسی انجام شده 8 خیریه (محک، دهش‌پور، رعدالغدیر، ارمغان حیات، خیریه حضرت خدیجه، یونیسف، بنیاد برکت، بنیاد بیماری‌های خاص) در ماموریت خود به مشارکت به عنوان یکی از زیرشاخص‌های این شاخص اشاره کرده بودند و تنها خیریه حضرت خدیجه به شاخص اجماع محوری که یکی دیگر از زیر شاخص‌های شاخص مشروعیت و حق اظهار نظر است، اشاره کرده بود و در نتیجه تنها خیریه حضرت خدیجه در ماموریت خود به شاخص شاخص مشروعیت و حق اظهار نظر پرداخته است.
3-2 شاخص عملکرد
در این شاخص خیریه‌های محک، دهش‌پور و رعدالغدیر به هر دو زیرشاخص پاسخگویی و کارآیی و اثربخشی و خیریه‌های بنیاد برکت و بهشت امام رضا (ع) تنها به زیرشاخص پاسخگویی و خیریه‌های ارمغان حیات شکوفه‌ها، انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده و موسسه خیریه نور تنها به زیرشاخص کارآیی و اثربخشی در ماموریت خود پرداخته‌اند.
3-3 مسئولیت‌پذیری
خیریه‌های محک، رعدالغدیر، دستهای مهربان و بهشت امام رضا (ع) به زیرشاخص شفافیت و ارمغان حیات شکوفه‌ها، انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده، خیریه حضرت خدیجه و موسسه خیریه نور به زیر شاخص مسئولیت پذیری در ماموریت خود اشاره کرده‌اند.
3-4 عدالت
به نظر می‌رسد این شاخص به همراه شاخص استراتژی دارای بیشترین علاقه‌مندی در بین خیریه‌های مورد بررسی می‌باشد چراکه 9 خیریه در مجموع به دو زیرشاخص برابری و حاکمیت قانون در ماموریت خود توجه نموده‌اند. به طوریکه خیریه‌های محک، دهش‌پور، ارمغان حیات شکوفه‌ها، انجمن حامی؛ حمایت از زنان و کودکان پناهنده، موسسه خیریه نور، دستهای مهربان و بهشت امام رضا(ع) به زیرشاخص برابری و خیریه‌های دهش‌پور، موسسه خیریه نور، دستهای مهربان، بهشت امام رضا (ع) و بنیاد بیماری‌های خاص به زیرشاخص حاکمیت قانون در ماموریت خود توجه داشته‌اند.
3-5 استراژی
خیریه‌های محک، دهش‌پور، رعدالغدیر، ارمغلن حیات شکوفه‌ها، موسسه خیریه نور، یونیسف، دستهای مهربان، بنیاد بیماری‌های خاص و جمعیت امداد دانشجویی امام علی (ع) به زیرشاخص هدایت در شاخص استراتژی توجه نموده‌اند تا این شاخص نیز در کنار شاخص عدالت پرتوجه‌ترین شاخص اشاره شده در ماموریت‌ها باشد.
4 نتیجه‌گیری
با وجود قدمت مفهوم حکمرانی اما امروزه حکمرانی به عنوان یک موضوع جدید با معنای خاص در مباحث مدیریت و اقتصاد مورد توجه پژوهشگران و نهادهای سیاست‌گذار در عرصه‌های بین‌المللی از جمله بانک جهانی و سازمان ملل متحد قرار گرفته است. موسسات خیریه و سمن‌ها جزء نهادهای مدنی شمرده می‌شوند که این نهادها همواره در حکمرانی مسائل و پدیده‌های مختلف مشارکت داشته و به فراخور موضوع بعضا نقش به‌سزایی در حکمرانی ایفا می‌نمایند و هیچ‌گاه نقششان به صفر نمی‌رسد. موسسات خیریه و سمن‌ها خود نیازمند به حکمرانی به عنوان یک عامل مهم در مدیریت کلان می‌باشند. یک نوع از حکمرانی، حکمرانی غیرانتفاعی است که در آن از فرآیندهای موجود در خیریهها بحث می‌کنیم. یک روش برای دستیابی به این فرآیندها بررسی اسناد بالادستی است. ازاین‌رو در این مقاله با بررسی ماموریت 13 خیریه مطرح ایران که ماموریت‌شان را در تارنمای الکترونیک خود قرار داده بودند، و دسته‌بندی ماموریت آنها بر اساس توجه به شاخص‌های حکمرانی مطلوب، دریافتیم از 13 خیریه بررسی شده، 12 خیریه به زیرشاخص اجماع محوری، 9 خیریه به زیرشاخص شفافیت و 8 خیریه به زیرشاخص‌های مسئولیت‌پذیری و حاکمیت قانون در ماموریت خود توجه نداشته‌اند. از سوی دیگه 9 خیریه به زیر شاخص هدایت، 8 خیریه به زیرشاخص مشارکت و 7 خیریه به زیرشاخص‌های کارآیی و اثربخشی و برابری در ماموریت خود توجه نموده‌اند. لذا می‌توان زیرشاخص هدایت در شاخص استراتژی را به عنوان پرتوجه‌ترین، و زیرشاخص اجماع محوری در شاخص مشروعیت و حق اظهار نظر را به عنوان کم‌توجه‌ترین زیرشاخص در میان شاخص‌های حکمرانی مطلوب برشمرد.
منابع:
هداوند، مهدی، ۱۳۸۴، حکمرانی خوب، توسعه و حقوق بشر، حقوق اساسی، شماره چهارم، صفحه54.
دباغ سروش، نفری، ندا، ۱۳۸۸، تبیین خوبی در حکمرانی خوب، مدیریت دولتی، شماره سوم، صفحه ۱۲.
بردبار غلامرضا, ضرابي زاده شيما, صالحي طاهر (1394) ارائه الگوي حکمراني خدا مدار، مديريت اسلامي، دوره 23 , شماره 2 ; از صفحه 9 تا صفحه 41 .
شریف‌زاده، فتاح، قلی‌پور، رحمت‌ا…، ۱۳۸۲، نقش دولت در حکمرانی خوب، مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره چهارم. صفحه ۹۴.
قشقایی‌نژاد، مرجان. اصول حکمرانی خوب در پرتو آراء دیوان عدالت اداری ایران، انتشارات جنگل، 1395، تهران.
قلی‌پور، رحمت‌ا…، 1383، نقش دولت در حکمرانی خوب، پایان نامه دکتری، تهران، دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی.
زاهدی، شمس‌السادات. ابراهیم‌پور، حبیب، حکمرانی مبتنی بر پایداری (با تاکید بر حفاظت محیطی)، انتشارات سمت، 1391، تهران.
مقدری، مهدی. درآمدی بر حکمرانی خوب، انتشارات جنگل، 1395 تهران.
www.worldbank.org./Governance
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.