مطالعه تطبیقی نهاد وقف در حقوق ایران و تراست در حقوق انگلیس
پدیدآور: ویدا شفقتی‌هشجین
چکیده:
نهادهای اجتماعی که از بطن جوامع جوشیده و به شکل تکامل یافته امروزی مطرح می‌باشند، ریشه در آداب و رسوم و ضرورتهای جوامع دارند. وقف در حقوق اسلام و تراست (در حقوق انگلیس ) از جمله این نهادها محسوب می‌شوند. وقف نهادی تکامل یافته در بستر حقوق اسلامی و تراست منبعث از انصاف در سیستم حقوقی انگلوساکسون است . مطالعه تطبیقی این دو نهاد موضوع پایان‌نامه مزبور است . گر چه تراست و وقف تفاوتهای بنیادی با هم دارند ولی هر دو نهاد بر محور اختصاص اموال به اهداف خاص ، می‌چرخند (یعنی اختصاص مال جهت انتقاع اشخاص یا صرف در جهات عام‌المنفعه). از مهمترین ویژگیهای وقف شخصیت حقوقی و دوام آنست که در مقابل تراست اولا دارای شخصیت حقوقی نبوده ثانیا اصل بر موقت بودن آنست مگر تراست جهت امور خیریه که می‌تواند دائمی باشد. در هر دو نهاد سه دسته از اشخاص قابل ملاحظه‌اند: -1 موسسین (واقف و مصالح) که اقدام به تاسیس تراست و وقف می‌کنند، اراده مصالح به تنهایی برای ایجاد تراست کفایت می‌کند در حالی که در وقف الحاق اراده موقوف علیه به اراده واقف لازم است . -2 منتفعین (موقوف علیه و ذینفع) که از مال موضوع نهادهای مزبور بهره‌مند می‌شوند. -3 مدیران (متولی و تراستی) که اداره مال را بر اساس وقف‌نامه یا سند تراست جهت انتفاع منتفعین بر عهده می‌گیرند (ممکن است منتفعین یا موسسین نیز در این دسته قرار گیرند) با این تفاوت که تراستی مالک قانونی مال نیز تلقی می‌شود در حالی که در وقف مال پس از اخراج از مالکیت واقف اصالت یافته، بدون اینکه نیاز به ثبت و انجام تشریفاتی داشته باشد، بعنوان شخص حقوقی مطرح می‌گردد، لذا مالکیت نیز متعلق به شخص حقوقی مزبور خواهد بود. مضافا اینکه دایره شمول اموالی که موضوع تراست قرار می‌گیرند وسیعتر از اموالی (عین) است که موضوع وقف واقع می‌شوند. تبدیل و سرمایه‌گذاری مال موضوع تراست از اهمیت قابل توجهی برخوردار است ، بطوری که از وظایف عمده تراستی در اداره تراست بشمار می‌رود، در حالی که در وقف ، حبس عین و اصل عدم‌فروش ، مانع انتفاع از موقوفات براساس مقتضیات زمان است . جهت تسهیل در سرمایه‌گذاری و تبدیل موقوفات ، با عنایت به ویژگی شخصیت حقوقی وقف می‌توان بر آن شد که حبس عین توسط واقف نه به معنی عدم نقل و انتقال مطلق بلکه به معنی عدم نقل و انتقال موقوفه بصورت ملک طلق است یعنی با حبس عین در واقع مالکیت مال به وقف اختصاص می‌یابد تا منافع آن صرف متعارف از آن ممکن نیست ایرادی نخواهد داشت مضافا اینکه گردش اقتصادی اموال، تداوم حیات آنها را بدنبال دارد.
کلیدواژه‌ها: وقف،تراست،حقوق،ایران,انگلستان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.