جایگاه انفاق در قرآن کریم با تکیه بر تفاسیر اجتماعی معاصر
پدیدآور: حجت خطیبی
چکیده:
این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای حاصل شده است درصدد بیان نظرات و دیدگاه های مفسران و محققان عرصه اجتماعی ذیل آیات مرتبط با انفاق می باشد و عبارتند از: طباطبایی، مغنیه، رشید رضا، محمد عبده، ابن عاشور، مکارم شیرازی، جوادی آملی، هاشمی رفسنجانی و قرائتی. انفاق در قرآن مشترک لفظی بوده و دارای سه معنای متفاوت می باشد که از کل سیاق و قرائن موجود در آیه می توان آنها را از هم تمایز داد و عبارتند از: 1- فقر و تنگدستی،2- صرف و خرج کردن،3- رفع نیاز. ما انفاق اصطلاحی و به کار رفته در قرآن را معادل امداد و به معنای رفع نیاز دانسته ایم که اعم از فقر زدایی و بخشش است. واژه انفاق جامع تمام خوبی ها و نیکی ها می باشد؛ زیرا تمام نیکی ها یا کمک به خود هستند و یا کمک به جامعه و کمک نیز در حقیقت همان رفع نیاز است. این مفهوم در ادیان قبل از اسلام نیز وجود داشته و لذا قاطبه اهل احسان و سخاوت در جزیره العرب را همین خدا باوران تشکیل داده بودند. در ضمن دستور به انفاق با صیغه امر در سور مدنی مطرح شده و موارد معدودی که در سور مکی آمده، برای انس گرفتن مخاطبان اولیه و فرهنگ سازی میان آنان بوده است. مفسران اجتماعی معاصر بر آنند که انفاق، جامعه را ازتفرقه و دو قطبی شدن و سرنگونی حکومت و شورش طبقه ضعیف بر طبقه مرفه حفظ خواهد کرد و مقصود از ظلم در آیه های انفاق، ظلم اجتماعی است که با ترک انفاق به آنان رخ می دهد. در بعد اخلاقی نیز ترک آن، نشانه سلطه بخل بر روح آدمی است و با رشد و تثبیت روحیه تکبر به نفاق و کفر منتهی می شود. انفاق مؤثرترین داروی آن بیماریها بوده و نه تنها درمان بخل و نفاق است بلکه علاج کفر و تکبر نیز هست. اطعام گرسنگان و اکرام یتیمان نیز از مهمترین مصادیق انفاق عاطفی به شمار می رود. در بعد اعتقادی و اخروی نیز انفاق های اجتماعی و رسیدگی به جامعه و رفع نیازها، از مهمترین مصادیق “خیر” و “فی سبیل الله” و “باقیات صالحات” دانسته شده است. تشویق خیّران و واقفان، حمایت از تشکلهای مردمی و مؤسسات عام المنفعه، ترویج روحیه کار،آماده سازی زیر ساختهای اشتغال پایدار، مبارزه با ربا، کاهش سودهای بانکی و اعطای وامهای کم یا بی بهره از مهمترین وظایف حاکمان نظام اسلامی در قبال انفاق است
کلیدواژه‌ها: انفاق،بخل،تفاسیر اجتماعی،واقف
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.