اولویت بندی خیریه های حوزه انسانی بر اساس معیارهای حکمرانی امر خیر
حمید حاجی ابراهیم1*، فاطمه جعفری2، نیلوفر همتی قاوشوق 2
1* استاد مدعو مدیریت صنعتی، دانشگاه علوم تحقیقات تهران. مسئول نظام ارزیابی خیرماندگار. نویسنده مسئول مکاتبات: Hamid.Hajiebrahim@srbiau.ac.ir
2 دانشجوی کارشناسی حسابداری، دانشگاه علوم تحقیقات تهران.

چکیده:
جهان همواره آبستن رویدادها و وقایع مختلف بوده. این حوادث چه به صورت طبیعی و یا ساخته دست بشر باشد، بر انسانها اثرگذار بوده و موجب تغییر، توسعه و بهبود و در بسیاری مواقع، شکست و دور افتادگی و عقب ماندگی شده است. در این پژوهش با توجه به ضرورت اجرای خدمات اجتماعی و انسانی در حوزه های خانواده و کودکان، جوانان و سالمندان، بیخانمان ها، بحرانها و پناهگاه ها و همچنین امداد و نجات، نسبت به اولویت بندی این حوزه ها مطابق با برداشت جوانان اقدام نموده و برای این بررسی از معیارهای حکمرانی امر خیر خوب بهره جسته ایم. در پژوهش حاضر روش تحقیق، توصیفی – پیمایشی بوده و جامعه آماری این پژوهش شامل جوانان تهرانی دانشجو در دانشگاه بوده، نمونه آماری 171 نفر با ضریب اطمینان 93.06% می¬باشد. بر اساس جمع بندی نظرات، بالاترین اولویت در حوزه خیریه های انسانی مربوط به حوزه جوانان تعیین گردید. همچنین هیچ رابطه معنی داری و یا همبستگی ای بین متغیرها با میانگین امتیاز برداشتی حوزه های خیریه مشاهده نشده. از طریق اجرای مداوم و دوره ای سنجش برداشت در مجموع جامعه، می¬توان برنامه های عملکردی و اجرایی و یا فرصتهای ضروری جهت توسعه امر خیر را شناسایی و در اختیار خیرین قرار داد.

کلمات کلیدی:
خیریه، جوانان، سالمندان، بیخانمان ها، حکمرانی امر خیر


مقدمه
جهان همواره آبستن رویدادها و وقایع مختلف بوده. این حوادث چه به صورت طبیعی و یا ساخته دست بشر باشد، بر انسانها اثرگذار بوده و موجب تغییر، توسعه و بهبود و در بسیاری مواقع، شکست و دور افتادگی و عقب ماندگی شده است. در طول تاریخ گروه¬هایی بوده اند که در سطح جامعه آسیب پذیری بیشتری داشته و می¬بایست مورد حمایت و پشتیبانی قرار گیرند. چه به صورت دائم، چه به صورت موقت و دوره ای. این پشتیبانی از آغاز بین انسانها بوده، اما ابعاد و اشکال متفاوتی بین اقوام، ملیتها و یا ادیان داشته است. در عصر حاضر برای این امور سازمانها مختلفی ایجاد و ساختاردهی شده که حتی برخی از آنها دولتی بوده و با بودجه حاصل از مالیات (یا فروش نفت) ماموریت داشته اند که به یاری و حمایت این قشر از جامعه بپردازند، یا به صورت غیر دولتی و تامین منابع از سوی مردم و یا شرکتهای خصوصی در این حوزه فعالیت نموده اند.
در این دوران، در کل نقاط کره زمین، انسانها به دنبال دستیابی به رفاه هستند. برای محقق شده رفاه می¬بایست گروه¬های آسیب پذیر به شکلی کالا و اثربخش مدیریت شده و توانمندی آنها به سطحی برسد که وابستگی آنان از حمایتهای بیرونی کمتر گردد. در این راستا بسیاری از موسسات و خیریه های علمی، تئوریه ها و راه حلهایی ارایه داشته که بخشی از آن دولتها ونیز حاکمیت را مسئول پیشتیبانی و رسیدگی دانسته و در برخی دیگر هم موسسات خصوصی و یا حتی ترکیبی از این دو قدرت را به عنوان مسئول تلقی کرده اند.
تغییرات پیوسته اجتماعی در قرون حاضر و ایجاد روندهای اقتصادی اجتماعی در سطح بین المللی باعث ایجاد بحرانهایی چه در حوزه اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی شده است که به تبع آن اقشار و گروه های مختلف تحت الشعاع قرار گرفته و متاثر شده اند. این تبعات باعث شد که خدمات اجتماعی و انسانی به صورت قوانین و مقررات، مصوبه ها و برنامه ها و خط مشی های اجرایی به وسیله دولتها به اجرا در آیند (رخشان, عباسی, سلیمی, حسینی, خان, 1398). خدمات اجتماعی برنامه هایی است که به وسیله جامعه برای مبارزه با مسایل و مشکلات زندگی نظیر بیماری، پیری، فقر و بیکاری و حوادث و سوانح بوجود آمده است. حال آنکه تامین پشتیبانی اجتماعی از طریق بیمه ها، جلب کمکهای مردمی و یا یاری از سوی نهادهای اجتماعی، رفع آنها را امکانپذیر می¬سازد. خدمات اجتماعی به معنی رفاه کودکان، سالمندان، تامین بیمه اجتماعی، بهداشت جسمی و روانی و طرح های پشتیبانی از خانواده ها و در نهایت بازپروری و توانبخشی است. در واقع می توان بدین شکل بیان داشت که خدمات اجتماعی مجموعه تلاشهایی است به صورت ساختارمند و سازماندهی شده جهت ایجاد رفاه اجتماعی صورت می¬پذیرد تا با ایجاد تغییرات مناسب و تحولات مطلوب در شرایط مادی و معنوی انسانی، باعث تعالی و ارتقای سطح زندگی را فراهم می¬آورد (زاهدی_اصل, 1389).
در این پژوهش با توجه به ضرورت اجرای خدمات اجتماعی و انسانی در حوزه های خانواده و کودکان، جوانان و سالمندان، بیخانمان ها، بحرانها و پناهگاه ها و همچنین امداد و نجات، نسبت به اولویت بندی این حوزه ها مطابق با برداشت جوانان اقدام نموده و برای این بررسی از معیارهای حکمرانی امر خیر خوب بهره جسته ایم. نتایج برداشتی نمایانگر تصورات و استنباطهای ذینفعان نسبت به عملکرد سازمانها و موسسات خیریه و همچنین مردم نهاد بوده که از روشهایی همچون نظرسنجی، گروه¬های متمرکز، بررسی تقدیرها و شکایات و مصاحبه های ساخت یافته بدست می¬آید (ایران, 1399).
چارچوب نظری
شناخته شده ترین تقسیم بندی در حوزه نیازهای انسانی را مازلو ارایه کرده است. ابتدا مازلو به نیازهای زیستی همانند آب و غذا اشاره دارد، سپس امنیت را مطرح می¬کند که همچون آب و غذا از نیازهای اولیه بشر است. در ادامه انسان نیازمند تعلق داشتن به یک خانواده، جامعه یا گروه است که در پی آن، فرد به دنبال کسب احترام می باشد. آخرین مرتبه نیاز، شکوفایی و خود یابی است که در آن انسان به سوی کمال و در جستجوی هنر و معنویات حرکت می کند. (رفیع_پور, 1364). رفاه اجتماعی بیانگر شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی افراد جامعه است که منجر می گردد شان آدمی حفظ گردد. در واقع مسئولیت پذیری و پاسخگویی افراد جامعه در خصوص یکدیگر و توسعه توانمندیهای انسانی را شامل می¬گردد (Eghdampour, Keshtiaray, Esmaili, 2020). رفاه اجتماعی بر اساس چهار مدل ایجاد می گردد. سنتی، توسعه اجتماعی، عدالت اجتماعی و الگوی جدید رفاه اجتماعی شامل ابعاد حقوقی، زیستی، اجتماعی و اقتصادی است. در بعد زیستی، سلامت جسمی و روانی مدنظر قرار گرفته ولی در بعد حقوقی انواع قوانین و مقررات مرتبط با خانواده، کودک و نوجوان، زنان، بزهکاری های گروه های مذکور و همچنین آسیبهای اجتماعی آنان رسیدگی شده و در بعد اجتماعی، امنیت و مهارت اجتماعی، فراغت و اشتغال گروه های در معرض خطر از جمله زنان و کودکان و مشارکت اجتماعی آنان را شامل می¬گردد. بعد اقتصادی شامل بررسی فقر، توسعه اقتصادی، نظام پرداخت یارانه، اقتصاد خیریه ای و غیر انتفاعی و حمایت اقتصادی از اقشار آسیب پذیر است (جبلي, عبدي, 1399; مجیدی, انتظامی, 2010).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
حکمرانی مطلوب از منظر برنامه توسعه ملل متحد دارای معیارهایی همچون مسئولیت پذیری، شفافیت، پاسخگویی، اثربخشی و کارایی عملکرد، رعایت عدالت و عدم تبعیض و تبعیت از قانون بوده که با اجماع بر اولویت های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی صورت می¬پذیرد که در آن صدای قشر آسیب پذیر و فرودست جامعه شنیده شده و در تصمیم گیری و تخصیص منابع بکار گرفته می شود (Bank, 2006; UNDP, March 2020.).
مسئولیت پذیری بر اساس گرایش به مسئول بودن در کنار صلاحیت، اثربخشی و اجرای عمل مسئولانه مورد سنجش و پایش قرار می¬گیرد. گرایش به مسئول بودن مبتنی بر نگرانی ای است که فرد در قبال مسایل احساس کرده و بر پیروی انسان نسبت به اجرای قواعد اجتماعی تمرکز دارد. معیار صلاحیت، مهارت و شایستگی برای انجام فعالیتها را مدنظر قرار داده و اثربخشی به منزله دستیابی به خواسته ها است، بدون در نظر گیری میزان منابع مصروف (ارمکی, 1386). مسئولیت پذیری در این میان به پاسخگو بودن، حس وظیفه شناسی و تعهد نیز اشاره دارد. بسیاری مسئولیت پذیری را به مسئولیت در قبال خود و دیگران، طبیعت و خداوند طبقه بند کرده اند. در مباحث حکمرانی خوب، مسئولیت پذیری را در برابر دیگران مورد توجه قرار گرفته است (Doyle, 2015).
شفافیت بیانگر آشکار بودن مبنای تصمیمات است بدین معنی که چه در سطح حکومت یا سازمانهای خصوص و حتی جامعه مدنی، ساز و کارهایی حاکم باشد که امکان گفتگو و مذاکره و بیان خواسته ها و نیازها بین شهروندان و دولتها به صورت دو طرفه ایجاد گردد (يزداني_زنوز, 1388). تمرکز شفافیت در فرآیندهای تصمیم گیری ارجحیت داشته به گونه ای که سایر سطوح نظارتی در حکومت و یا مردم و جامعه مدنی امکان حسابرسی و ملاحظه علت تصمیمات اتخاذ شده را مورد بازنگری قرار دهند (Gisselquist, 2012). از ضروریات دیگر شفافیت در مشخص بودن حوزه وظایف و اختیارات و نقش افراد و سمتهای مختلف است که از طریق شفافیت در قوانین و مقررات و شیوه نامه ها و دستورالعملها ایجاد می گردد. همچنین می بایست این رویکردها در دسترس بوده تا تضمین کننده شفافیت باشند (امامی, محمد, شاکری, حقوق‌بشر, 2017).
معیارهای کارایی و اثربخشی، از جمله شاخصهایی هستند که در نظامهای مدیریتی به ترتیب میزان منابع بکار گرفته شده و همچنین تحقق اهداف را سنجش نموده و تحت کنترل در می آورند. نظامهای حکمرانی مطلوب نیز همانند سایر ساختارهای مدیریتی از این شاخصها استفاده می نمایند (Pagano, Wang, Sánchez, Ungo, Management, 2013).
پاسخگویی در اخلاق حکمرانی امری پیچیده و مورد بحث بوده که در سطوح مختلفی از ساختارهای سازمانی، حقوقی و قانون و اخلاقی تشکیل شده است. پاسخگویی اخلاقی به جهت حفظ و یا ارتقای رضایت و نیز اعتماد ذینفعان صورت پذیرفته، حال آنکه سایر سطوح پاسخگویی به ضرورت قوانین و مقررات مورد نظر قرار می گیرد (نقیبی_مفرد, 2016).
یکی از ضروری ترین معیارها در دسیپلین هایی همچون حکمرانی مطلوب، کیفیت قوانین و مقررات و کاربردهای آنهاست. توسعه و بهبود عملکرد تنها در ذیل سایه قوانین، به امری پایدار تبدیل شده و هیچ امری نمی تواند ادامه پیدا کند، مگر آنکه قانونی باشد. اثربخشی و دستیابی به موفقیت تنها زمانی پایدار است که قوانین و مقررات به شکل کامل به اجرا در آیند (Becker, 2001).
در بررسی بحرانها، امداد و نجات و ضرورت بکارگیری پناه گاه ها، با نگاه به اخبار و حوادث، سوانح و آمارهای مراکز درمانی و امدادی مشخص می¬گردد که روزانه تعداد زیادی از هموطنان در اثر حوادث مختلف جان خود را از دست می¬دهند. ایران از نظر جغرافیایی و اقلیمی، کشوری حادثه خیر است و هر سال حوادث و سوانح طبیعی و یا به دست بشر در آن رخ می¬دهد. تاریخ جوامع بیانگر آن است که همواره زندگی با بلایا و سوانح مختلف مواجه و وقوع حوادث ناگوار و ناگهانی در هر لحظه و هر مکان از جهان در کمین انسان بوده و اغلب موارد در صورت بروز، به سرعت تولید بحران، بیماری، فقر و نارسایی فزاینده در زندگی عادی مردم می نماید و آثار آن ممکن است تا مدت ها مشکل ساز بوده و ادامه پیدا کند. دولت ها براساس شرایط اقلیمی کشورشان مقدار مشخصی از بودجه سالیانه خود را برای این مورد مشخص تخصیص می¬دهند. به این ترتیب، لازم است افراد، نهادها و ادارات و سازمانهای بسیاری در مراحل مختلف قبل، حین و پس از وقوع حادثه به شیوه های مختلف نقش خود را در امداد و نجات مصدومان و حوادث گوناگون ایفا کنند که از جمله آن می توان به جمعیت هلال احمر اشاره کرد. این جمعیت با توجه به مصوبه دولت تصویب قانون مدیریت بحران کشور جز متولیان اصلی امر امداد و نجات می¬باشد که می¬طلبد در این زمینه سه سازماندهی، آموزش و تجهیز تیمهای تخصصی امداد و نجات اقدام کند و داوطلبان این جمعیت با تشکیل پایگاه های امداد و نجات جادهای، هوایی، ریلی، دریایی و کوهستانی در کشور به خدمت رسانی مشغول هستند. این اقدامات در حوزه مدیریت بحرانها، امداد و نجات و پناهگاه ها مورد توجه دولتها و جامعه مدنی می¬باشد. (امین, شیری, نوری, تردست, 2015).
سالمندان آینه اقشار جامعه بوده و هر فرد، در نهایت خود را در جایگاه آنان ملاحظه می¬کند. یکی از شاخصهای کاربردی در شناسایی شرایط سلامتی و نیازهای سالمندان، کیفیت زندگی آنان می باشد که توسط آن مطلوبیت سلامتی، عملکرد جامعه در قبالشان سنجش می گردد. معیار کیفیت زندگی مفهومی هم عینی و هم ذهنی است. بدین مفهوم که به جز بهداشت و سلامت جسمی سالمندان، مساله شادابی و سرزندگی آنان نیز مدنظر قرار می گیرد (شاهیجانی و همکاران, 1398).
بیخانمانی تجربه ای نا مطلوب و نا خوشایند بوده که برخی به آن مبتلا شده و معمولا در شهرهای بزرگ مشاهده می گردد. عوامل فردی و اجتماعی، خانوادگی، محیطی و اقتصادی می تواند در ایجاد، تکرار و تداوم بیخانمانی اثر بگذارند. برخی بیخانمانها فاقد سرپناه بوده و برخی دیگر سرپناه دائمی و ثابتی ندارد اما در تعریف کلی تمامی کسانی که در معابر زندگی می کنند به عنوان بی خانمان شناخته می شوند. بدین سبب، میزان اجاره محل سکونت، بهترین متغیر در تعیین میزان بیخانمانی افراد است. نداشتن توان مالی در تامین مسکن، فرصتهای بسیار محدود اشتغال و اثرات اقتصادی و نیز فردی از قبیل سوسابقه، اعتیاد و مشکلات روانی در بیخانمانی اثرگذار هستند (Zare, 2018).
شهروندان هر جامعه فارغ از سن، نژاد، رنگ و قومیت، زبان و فرهنگ، مذهب و دین، جنسیت و طبقه اجتماعی و حق دارند که به دور از هر تبعیض از حقوق شهروندی خود برخوردار گردند. در این میان کودکان آسیب پذیر ترین اقشار جامعه بوده و سپس جوانان و آینده سازان جامعه هستند که می بایست از این حقوق بهره بردار گردند. حقوق شهروندی می تواند از حداقل های زندگی شامل مسکن و غذا و آب آشامیدنی سالم، رفاه و تامین اجتماعی، کار و اشتغال شایسته و خدمات بهداشتی و درمانی و همچنین تحصیلات و آموزش باشد. دولتها باید شرایط استفاده از امکانات را به صورت مساوی بین همه خانواده ها که شامل مادر و کودک می¬شود قرار دهد از این جهت که دولت باید شرایط یا بستر مناسب برای ای خانواده ها و کودکانشان جهت آرامش خیال آنها ایجاد کند (مصلح, 1398).

روش
این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نوع روش تحقیق توصیفی-پیمایشی بوده که جامعه آماری این پژوهش شامل جوانان تهرانی دانشجو در دانشگاه بوده، نمونه آماری پژوهش با استفاده از نمونه گیری کوکران 171 نفر تعیین شده که با توجه به مجهول بودن حجم جامعه آماری و با ضریب اطمینان 93.06% تعیین شده است. ویژگیهای جمعیت شناسی پاسخ دهندگان بطور خلاصه در «جدول 1» ارایه شده است.

جدول 1: ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخ دهندگان
جنسیت و تاهل سن تحصیلات وضعیت سکونت درآمد ماهیانه
زن 124 کمتر از20 سال 39 دیپلم و پایین تر 4 منزل پدری 129 کمتر از دو میلیون تومان 123
مرد 47 از 20 تا 25 سال 120 فوق دیپلم یا دانشجوی کارشناسی 148 منزل شخصی 22 بین دو تا پنج میلیون تومان 41
متاهل 18 از 25 تا 35 سال 3 کارشناسی یا دانشجوی ارشد 16 استیجاری 18 بین پنج تا ده میلیون تومان 7
مجرد 153 بیشتر از35 سال 9 کارشناسی ارشد و بالاتر 3 سایر 2 بیش از ده
میلیون تومان 0

همچنین از این جوانان پرسیده شده است که «آیا خود را مذهبی می دانید؟» و نیز سوال شده که « شما در شرایط ثبات اقتصادی، سالیانه حاضر هستید که چه مبلغی به حوزه های خیریه بهداشت و درمان کمک کنید؟ » که نتایج آن مطابق «جدول 2 » می باشد.
جدول 2: سوالات ویژه جمعیت شناسی
میزان کمک نقدی مذهبی بودن
هیچی 7 بلی 66
کمتر از صد هزار تومان 34
بین صد تا پانصد هزار تومان 92
بین پانصد هزار تا یک میلیون تومان 9 خیر 105
بین یک تا ده میلیون تومان 27
بیش از ده میلیون تومان 2

برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه دارای مولفه های «مسئولیت پذیری»، «پاسخگویی»، «کیفیت قوانین»، «اثربخشی اقدامات» و «عدالت و عدم تبعیض» بوده که مورد پرسش قرار گرفته است. در پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده و روایی آن با نظر خبره تصدیق شده و جهت بررسی پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این آزمون در «جدول 3» آمده که نشان از پایایی مناسب ابزار تحقیق دارد. همانطور که در جدول نشان داده شده است، آلفای کرونباخ برای همه متغیرها بالای 70% و از سطح قابل قبولی برخوردار است.

جدول 3 : سوالات مربوط به متغیرها و ضریب پایایی هر یک
متغیرها شماره سوال تعداد سوال ضریب پایایی
(آلفای کرونباخ) سازگاری داخلی گویه ها
مسوولیت پذیری 9-15 7 79.95% قابل قبول
پاسخگویی 16-22 7 81.70% مناسب
کیفیت قوانین 23-29 7 87.78% مناسب
اثربخشی 30-36 7 87.54% مناسب
عدم تبعیض 37-43 7 85.39% مناسب
کل 35 92.03% عالی
یافته ها
نتایج نظرسنجی بر اساس طیف لیکرت با ضریب اهمیت برابر به اعداد یک تا پنج تبدیل شده. مطابق «پیوست 1» تمامی سوالات به شکلی مثبت پرسیده شده بجز سوالات در معیار «مسئولیت پذیری» که از طیف معکوس لیکرت برای آن استفاده شده است. امتیازات بدین گونه تعبیر می گردد که بالا بودن امتیاز به منزله مطلوب بودن برداشت جامعه از عملکرد در شاخص مورد بحث است و پایین بودن امتیاز، ضرورت اقدام را نشان داده و اولویت بالایی حوزه مذکور پیدا خواهد نمود. بدین سبب رتبه بندی مطابق «جدول 4» بر اساس شاخصهای حکمرانی صورت پذیرفته و نشان می¬دهد که اولویتها به ترتیب حوزه جوانان، بیخانمان ها و سالمندان می¬باشد.
حوزه جوانان در کلیه معیارها اولین اولویت (کمترین امتیاز برداشتی از عملکرد) را دارا ست، که با توجه به جامعه جوان پاسخگو، قابل پیش بینی بوده است.
در تحلیل صورت پذیرفته، بر اساس مولفه جنسیت مطابق «جدول 5» جمع امتیاز و همچنین رتبه کسب شده به تفکیک جنسیت نشان می دهد که اولین اولویت فارغ از جنسیت، مربوط به جوانان است، اما اولویتهای بعدی در زنان، مربوط به پناه¬گاه¬ها و بحرانها می باشد، حال آنکه برای مردان، سالمندان و بحرانها در اولویت قرار گرفته است. همچنین در تحلیل بر اساس مولفه تاهل مطابق «جدول 6»، پس از اولویت مشترک جوانان، برای افراد متاهل، سالمندان و بی خانمان ها دارای اولویت بالاتری بوده و برای افراد مجرد، بی خانمان ها و پناه گاه ها دارای اولویت می باشد.

جدول 4: رتبه حوزه های خیریه بر اساس هر یک معیارهای حکمرانی
خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان
مسوولیت پذیری 5 4 6 7 3 1 2
پاسخگویی 5 3 4 2 7 1 6
کیفیت قوانین 6 4 2 3 7 1 5
اثربخشی 5 2 4 3 7 1 6
عدم تبعیض 3 4 5 6 7 1 2
کل 6 2 4 5 7 1 3

جدول 5: امتیاز و رتبه به تفکیک جنسیت
جمع امتیاز رتبه
خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان
زن 1876 1834 1834 1831 2006 1662 1838 6 3 3 2 7 1 5
مرد 712 718 711 721 765 666 705 4 5 3 6 7 1 2

جدول 6: امتیاز و رتبه به تفکیک وضعیت تاهل
جمع امتیاز رتبه
خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان
متاهل 255 254 259 260 274 224 231 4 3 5 6 7 1 2
مجرد 2300 2242 2273 2259 2488 2062 2305 5 2 4 3 7 1 6

در ادامه از ضریب همبستگی ( ) که بیانگر مجذور کواریانس است استفاده نموده تا میزان رابطه بین متغیرها را تعیین کنیم. ضریب همبستگی یک عدد بین صفر و یک است که هر چه به یک نزدیکتر باشد، همبستگی بیشتری وجود داشته و هرچه به صفر نزدیکتر باشد، فاقد هرگونه رابطه و همبستگی است(Lovric, 2011). در ادامه همبستگی بین مذهبی بودن افراد با میانگین امتیاز ارایه شده توسط آنها به هر حوزه و نیز میزان کمک نقدی با میانگین امتیاز ارایه شده به هر حوزه مطابق «جدول 7» ارایه شده است. همانگونه که ملاحظه می گردد، هیچ رابطه معنی داری بین مذهبی بودن و یا میزان کمک نقدی با میانگین امتیاز ارایه شده به حوزه های خیریه وجود ندارد.

جدول 7: ضریب همبستگی با میانگین امتیاز هر حوزه خیریه
خانواده و کودک بی خانمان ها بحران ها پناهگاه ها امداد و نجات جوانان سالمندان
مذهبی بودن 0.0281 0.0127 0.0113 0.0157 0.0265 0.0038 0.0126
کمک 0.0000 0.0000 0.0018 0.0143 0.0016 0.0028 0.0013

نتیجه گیری
حوزه های انسانی همواره در مسیر تعالی و توسعه قدم برداشته و به واسطه نوع دوستی، انسانها در یاری و ارتقای همنوعان عمل نموده اند. در این پژوهش با طبقه بندی حوزه های خیریه انسانی به بخشهای «خانواده و کودک»، «جوانان»، «سالمندان»، «بحرانها»، «پناه گاه ها» و «امداد و نجات» و در نهایت «بی خانمان ها» نسبت به ارزیابی این حوزه ها بر اساس شاخصهای منتخبی از حکمرانی امر خیر خوب صورت پذیرفت. کمترین امتیاز کسب شده بیانگر ضعف در عملکرد از منظر برداشتی پاسخ دهندگان بوده که در اینجا اولویتها به ترتیب با حوزه های «جوانان»، «بی خانمان ها» و «سالمندان» تعیین شده است.
برداشت جامعه جوان کشور، تنها حوزه خود نبوده و بجز سالمندان به افراد بی خانمان نیز توجه نموده که در اینجا حایز اهمیت می¬باشد. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که ارتباط معنی داری بین میزان کمک نقدی افراد و نیز مذهبی بودن آنان با میانگین امتیازی که به حوزه های خیریه انسانی داده اند وجود نداشته و متغیرهای مذکور اثری بر امتیاز دهی ندارد.
در ادامه پیشنهاد می گردد که برداشت جامعه بزرگتری که پوشش دهنده کلیه حوزه های اجتماعی است مورد پژوهش قرار گرفته و فرصت های مورد نیاز امر خیر در حوزه های انسانی شناسایی و اولویت بندی گردد تا به خیرین در انتخاب حوزه های مورد نظر یاری برساند.


پیوست 1: سوالات پرسشنامه
معیار حوزه سوال پرسشنامه
مسئولیت پذیری حوزه خانواده و کودک چه میزان رسیدگی به خانواده ها و کودکان بی سرپرست و یا بد سرپرست را جزو وظایف اجتماعی خود می دانید؟
حوزه بی خانمان ها چه میزان جامعه در مقابل افراد بی خانمان مسئول است؟
حوزه بحرانها، پناهگاه ها و امداد و نجات مسئولیت عمومی و اجتماعی هر فرد در کمک به افراد بحران زده (مثل سیل، زلزله، حریق و … ) چه میزان است؟
حوزه جوانان چه میزان جامعه در مقابل نیازها و آینده جوانان مسئول است؟
حوزه سالمندان جامعه چه میزان وظیفه نگهداری و حمایت از سالمندان را دارد؟
پاسخگویی حوزه خانواده و کودک چه میزان مسئولین اجتماعی، توضیحات متعهدانه ای در خصوص عملکرد خود در رابطه با خانواده¬های بی سرپرست و بدسرپرست ارایه می¬نمایند؟
حوزه بی خانمان ها چه میزان توضیحات اجتماعی در خصوص تسهیلات برای بی خانمان ها ارایه می گردد؟
حوزه بحرانها، پناهگاه ها و امداد و نجات چه میزان مسئولین اجتماعی، در قبال اقدامات خود در بحرانها، پاسخگویی دارند؟
حوزه جوانان چه میزان توضیحات اجتماعی در خصوص خدمات به جوانان و آینده سازان ارایه می¬گردد؟
حوزه سالمندان چه مقدار، جامعه در قبال وظایف خود در برابر کهنسالان پاسخگویی دارد؟
کیفیت قوانین حوزه خانواده و کودک قوانین حمایتی تا چه مقدار خدمات به خانواده ها و کودکان بی سرپرست و بدسرپرست را تسهیل و پشتیبانی می نماید؟
حوزه بی خانمان ها کفایت قوانین و مقررات در حوزه حمایت از افراد بی خانمان چقدر است؟
حوزه بحرانها، پناهگاه ها و امداد و نجات بودجه و مقررات موجود در خصوص رسیدگی به شرایط بحران و پیگیری از آنها، چه میزان رضایت بخش است؟
حوزه جوانان قوانین و مقررات چه میزان توانسته که تسهیلگر توسعه جوانان باشد؟
حوزه سالمندان قوانین حمایت از کهنسالان، چه مقدار از نیازهای این قشر از جامعه را پوشش می دهد؟
اثربخشی دولت حوزه خانواده و کودک اقدامات حاکمیت، چه میزان توانسته چتری حمایتی برای خانواده های بی سرپرست و بد سرپرست ایجاد نماید؟
حوزه بی خانمان ها سیاستهای دولتی جهت حمایت و نگهداری از افراز بی خانمان، چه میزان مثمر ثمر بوده است؟
حوزه بحرانها، پناهگاه ها و امداد و نجات اقدامات دستگاههای اجرایی در زمینه پیشگیری از بحران و عملیات امداد و نجات چه میزان توانسته است تا نیازهای جامعه را مرتفع نماید؟
حوزه جوانان حاکمیت به چه میزان نیازهای آینده جوانان را محقق ساخته است؟
حوزه سالمندان نظام حاکمیتی، چه مقدار برنامه های تامین اجتماعی و رفاهی سالمندان را محقق ساخته است؟
عدم تبعیض بین شهروندان حوزه خانواده و کودک همسانی و عدم تبعیض در خدمات اجتماعی ارایه شده به خانواده های بی سرپرست و بد سرپرست، در نقاط مختلف جغرافیایی چگونه است؟
حوزه بی خانمان ها در ارایه خدمات حمایتی به بی خانمان ها، چه میزان عدم تبعیض در جنسیت، سن، سلامتی و بیماری و اعتیاد رعایت می-گردد؟
حوزه بحرانها، پناهگاه ها و امداد و نجات در بحرانهای صورت پذیرفته در نقاط مختلف کشور، چه میزان خدمات بدون تبعیض در قومیت و منطقه ارایه می شود؟
حوزه جوانان عملکرد اجتماعی در پشتیبانی و حمایت از جوانان در نقاط مختلف کشور، چه میزان با عدالت و به دور از تبعیض می باشد؟
حوزه سالمندان چه میزان خدمات اجتماعی به صورت عادلانه به سالمندان ارایه می¬گردد؟


منابع:

• Bank, W. (2006). World development report 2007: Development and the next generation: The World Bank.
• Becker, L. C. (2001). Encyclopedia of ethics (Vol. 1): Taylor & Francis US.
• Doyle, M. W. (2015). The question of intervention: John Stuart Mill and the responsibility to protect: Yale University Press.
• Eghdampour, R., Keshtiaray, N., & Esmaili, R. J. J. o. h. e. c. s. (2020). Student’s experiences of Social Responsibility in the university. 10(20), 237-264.
• Gisselquist, R. M. (2012). Good governance as a concept, and why this matters for development policy: WIDER Working Paper.
• Lovric, M. (2011). International Encyclopedia of Statistical Science: Springer.
• Pagano, A. M., Wang, G. W., Sánchez, O. V., Ungo, R. J. M. P., & Management. (2013). Impact of privatization on port efficiency and effectiveness: results from Panama and US ports. 40(2), 100-115.
• UNDP, U. N. D. P. (March 2020.). Human Development Report 1998. . New York: UNDP. Accessed 9.
• Zare, Z. (2018). The Relationship Between the Individual Factors with the Frequency and Duration of Homelessness %J Quarterly Journal of Social Work. 7(2), 40-45.
• ارمکی, ت. آ. (1386). نظریه‌های جامعه‌شناسی. سروش.
• امامی, محمد, شاکری, & حقوق‌بشر, ح. J. د. ب. ا. (2017). نگاهی اجمالی بر نسبت حکمرانی خوب و حقوق بشر. 12(1), 23-48.
• امین, ح. چ., شیری, ش., نوری, ه., & تردست, ح. (2015). تأثیر پست‌‌های امداد و نجات در کاهش تعداد مصدومان منجر به فوت در سطح راه‌‌های مواصلاتی از دیدگاه رانندگان استان ایلام. فصلنامه علمی امداد و نجات.
• ایران, م. ت. ب. (1399). معیارهای نتایج مشتری. مرکز مطالعات تعالی بازرگانی.
• جبلي, ا., & عبدي, س. (1399). خدمات اجتماعي و مديريت منابع انساني.
• رخشان, ا., عباسی, م., سلیمی, ع., حسینی, س. ع., & خان, ز. (1398). مقایسه تطبیقی اصل رایگان بودن خدمات اجتماعی شهروندان انگلیس و ایران با استناد به قاعده وجوب تکریم انسان. فصلنامه اخلاق زیستی، پیاپی ۳۱.
• رفیع_پور, ف. (1364). جامعه روستایی و نیازهای آن. تهران: شرکت سهامی انتشار، ‮‭۱۳۶۴‬. ‬‬‬‬
• زاهدی_اصل, م. (1389). رفاه اجتماعی و خدمات اجتماعی. علامه طباطبایی.
• شاهیجانی, گ., غلام ویسی, ب., قره زاده, ع., جزینی, س., موسوی, ا., & ذبیحی راد, ج. (1398). بررسی کیفیت زندگی سالمندان در ایران. Paper presented at the دومین همایش ملی مراقبت و درمان. https://civilica.com/doc/1027905
• مجیدی, & انتظامی, ع. J. پ. ن. ن. و. ا. (2010). رابطه رفتار شهروندی سازمانی پلیس با کیفیت خدمات (تهران 1388). 9(3), 109-136.
• مصلح, م. (1398). حقوق شهروندی در قوانین ایران و قوانین بین المللی
• نقیبی_مفرد. (2016). صلح، عدالت و دمکراسی در پرتو حکمرانـی مطلـوب. دوفصلنامۀ بین‌المللی حقوق‌بشر, 11(1), 91-108.
• يزداني_زنوز, ه. (1388). نقش شفافيت در تحقق حكمراني مطلوب. حقوق اساسي.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *