بررسی تاثیر فرهنگ وقف بر سیمای کالبدی شهرهای ایران با تاکید بر بازار (نمونه موردی بازارهای سنتی شهر یزد)

بررسی تاثیر فرهنگ وقف بر سیمای کالبدی شهرهای ایران با تاکید بر بازار (نمونه موردی بازارهای سنتی شهر یزد)

پدیدآور: مهدی براری

چکیده:

وقف یکی از ارزش‌های والای انسانی است که تحت تأثیر جهان بینی دینی و مذهبی اسلام ، علاوه بر داشتن نقش موثر اجتماعی و اقتصادی ، کارکردهای متعددی در زندگی روزانه و فعالیت‌های شهری دارد. این پژوهش با علم به این موضوع و در راستای بررسی تأثیر وقف بر مجموعه بازار‌های قدیمی شهر یزد انجام گردیده است. نوع تحقیق کاربردی- توسعه‌ای و روش آن توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری آن گستره جغرافیایی مجموعه بازارچه‌های قدیمی شهر یزد است که نمونه آماری آن شامل تمام بازارهای قدیمی این شهر می‌باشد. در این تحقیق نخست از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه ، پرسشنامه و مشاهده میدانی نسبت به جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز تحقیق اقدام گردیده ، سپس با استفاده از روشهای‌ آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج بدست آمده در کل این مجموعه راسته بازارچه‌های قدیمی یزد 827 مغازه وجود دارد که 271 مغازه آن‌ها وقفی و 556 مغازه غیر وقفی می‌باشد. که از این تعداد مغازه وقفی 255 واحد یعنی بیش از 94 % آن‌ها در نیمه جنوبی مجموعه بازار یزد و تنها 6% یعنی 16 مغازه در نیمه شمالی بازار توزیع شده است. از نظر باز و بسته بودن مغازه‌ها ، باز الگوی خاصی بر مجموعه بازار های سنتی یزد حاکم است ، به طوری که از کل مغازه‌های این بازارها یعنی 827 مغازه ، 527 مغازه آن‌ها باز هستند ، که 399 واحد آن‌ها غیر وقفی و 128 باب آن‌ها وقفی هستند؛ و از طرفی دیگر از 527 مغازه‌ای که باز هستند 284 مغازه ، که بیش از نیمی از این مغازه‌های باز را شامل می‌شوند، در نیمه شمالی مجموعه بازار یزد قرار دارند. همچنین نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مجموعه بازار سنتی یزد ، همان طور که از نظر نوع مالکیت و باز و بسته بودن مغازه‌ها دارای الگوی خاصی بود، از نظر عملکرد ، کالبد و سیمای کلی بازارها دارای ویژگی‌های خاصی است. بررسی مجموعه راسته بازارهای نیمه جنوبی شهر یزد نشان می‌دهد که بیشتر بازارهای این بخش از شهر یزد به فرش فروشی اختصاص دارد و در مقابل ان نیمه شمالی قرار دارد که بزازی و زرگری عملکرد غالب آن را تشکیل می‌دهد که متناسب با نوع عملکرد،کالبد مغازه‌ها تغییر پیدا کرده است و سیمای کلی بازارها تابعی از عملکرد و نوع مالکیت مغازه‌ها بوده است.

کلیدواژه‌ها: وقف،فرهنگ،بازار،شهر یزد،میراث فرهنگی

منبع:https://ganj-edge.irandoc.ac.ir/