بررسی موقوفات دو شهر شوشتر و دزفول در دوره قاجار

بررسی موقوفات دو شهر شوشتر و دزفول در دوره قاجار

پدیدآور: قمر کریمی

: چکیده

در این پژوهش به بررسی موقوفات دو شهر شوشتر و دزفول در دوره‌ی قاجاریه پرداخته شده است. در اینجا با بررسی وقف‌نامه‌ها و اسناد مرتبط با وقف دو شهر شوشتر و دزفول در دوره‌ی قاجاریه به لحاظ کمی و کیفی تلاش شده است تا تأثیرات اجتماعی و فرهنگی موقوفات بر دو شهر شوشتر و دزفول و نیز تأثیراتی که موقوفات از شرایط سیاسی، اجتماعی دو شهر مذکور در دوره قاجاریه پذیرفته‌اند، مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهش حاضر، توصیفی و تحلیلی می‌باشد. با مطالعه و بررسی منابع و پژوهش‌های تاریخی و اسناد موجود در بایگانی اداره‌ی اوقاف و امور خیریه‌ی دو شهر شوشتر و دزفول، مطالب مورد نیاز در فیش‌هایی گردآوری گردید، پس از تهیه‌ی فیش‌ها و مطالعه‌ی آنها، داده-های تحقیق دسته‌بندی، تحلیل و مقایسه گردید. سپس جداول مربوطه تهیه و در نهایت نگارش و تدوین متن اصلی پژوهش انجام گرفت. موقوفات دو شهر شوشتر و دزفول از شرایط سیاسی و اجتماعی این دو شهر تأثیر پذیرفته، به‌طوری که کمیت و کیفیت وقف‌نامه‌ها، جایگاه اجتماعی واقفان و موقوفات این دو شهر، این تأثیر را نشان می‌دهد. از سویی واقفان با اختصاص سهمی از درآمد موقوفات به امور رفاهی و عام‌المنفعه مانند: ساختن پل، قنات و حمام، موقوفات دارای تأثیرات اجتماعی بوده است و از سوی دیگر وقف بر مدارس، مساجد، بقاع، حسینیه‌ها، مراسم مذهبی و امور خیریه بیان‌کننده‌ی تأثیرات فرهنگی،مذهبی موقوفات بر این دو شهر در دوره قاجاریه می-باشد. هر چند در اواخر حکومت قاجاریه به‌ویژه بعد از مشروطیت، به دلیل عدم انطباق نهاد وقف با اندیشه‌های نو و نظام آموزشی جدید، موقوفات تأثیرات گذشته‌ی خود را از دست داده و مصارف آن محدود به برپایی مراسم مذهبی و خیریه شده است. در این دوره شاهد افزایش کمیت وقف‌نامه‌ها هستیم و با گذشت زمان بخصوص در دوره ناصرالدین‌شاه، بر میزان موقوفات افزوده شد ولی رقبات و مصارف، کوچک و جزئی گشت.

کلیدواژه‌ها: موقوفات،شوشتر،دزفول،دوره قاجاریه،واقف،سازمان اوقاف وامور خیریه،اوضاع سیاسی،شرایط اجتماعی

منبع:https://ganj-edge.irandoc.ac.ir/