نقش سازمان‌های مردم نهاد در ترک وابستگی روانی به مواد مخدر

نقش سازمان‌های مردم نهاد در ترک وابستگی روانی به مواد مخدر

پدیدآور: علی حاجی‌ابوالقاسم دولابی

چکیده:

در این پژوهش، به بعد روانی اعتیاد، به عنوان یکی از جنبه‌های مهم این پدیده، از دو زاویه پرداخته شده است. یک زاویه این تحقیق، به نقش نیرومند بعد روانی اعتیاد، در گرایش معتادان به مصرف مواداعتیادآور نظر دارد و زاویه دیگر، دورنمای گسترده ای از وابستگی روانی به سوء مصرف مواد و فرایندهای درمانی متداول در رفع آن، در سازمان‌های مردم نهاد، به دست می‌دهد. مسئله اصلی این پژوهش این است که این نهادها، برای نیل به این مقصود، چه برنامه‌ها و تدابیری را در پی می‌گیرند و شاخص‌های آن‌ها چیست؟. بر این اساس، این تحقیق دو هدف بنیادین را دنبال می‌کند. نخست در پی این است که جنبه روانی وابستگی به مواد اعتیادآور را تبیین کرده و ماهیت و اهمیت آن را نمایان سازد. دیگر این که فرایندهای متداول درمانی در سازمان‌های یادشده را با تأکید بر جنبه‌های روانی، مورد واکاوی قرار دهد. در راستای این دو هدف محوری، ارزیابی سیاست‌های تقنینی مرتبط با اعتیاد و بازپروری معتادان به مواد و ارایه پیشنهاداتی در این خصوص، به عنوان اهداف دیگر، دنبال شده است. هر چند که شیوه گردآوری اطلاعات این تحقیق از نوع کتابخانه ای است، با این حال پژوهشگر، مصاحبه‌هایی نیز با تعدادی از بهبودیافتگان سازمان‌های مردم نهاد صورت داده است؛ تا بر پرمایگی تحقیق خود بیفزاید. نتایج این پژوهش حکایت از این دارند که بعد روانی، مهمترین جنبه در پدیده اعتیاد است؛ به طوری که بر طرف کردن وابستگی روانی معتادان، برخلاف رفع وابستگی جسمانی آنان، از دشواری‌ها و پیچیدگی‌های زیادی برخوردار است. بنابراین لازم است که سیاست‌های درمانی به منظور رفع وابستگی روانی، فراگیر و مبتنی بر شواهد عینی و علمی باشد. براین اساس، سازمان‌های مردم نهـاد می‌بایست با تشخیص زمینه‌های روانی گرایش به سوی مواد اعتیاد آور، به ویژه اختلالات روانی و شخصیتی زمینه ساز اعتیاد و استفاده از روان درمانگران مجرب و به کارگیری راهکارهای درمانی روزآمد و نیز فردی کردن درمان که به تفاوت شیوه‌های درمانی، بر اساس سن، جنس و نوع ماده مصرفی نظر دارد و همچنین توجه به شیوه و قالب اجرای راهکارهای درمانی، مانند فردی، گروهی، سرپایی یا اقامتی بودن، درمان موفقی را به منظور رفع وابستگی روانی معتادان رقم بزنند. نتیجه دیگر این است که چنان چه در فرایند درمان، تمامی اختلال‌های روانی یا شخصیتی همبود با اختلال سوء مصرف مواد درمان نشوند، امکان بازگشت دوباره معتادان، دوچندان است. در این میان، تعامل سازنده میان نهادهای دولتی و اطرافیان معتادان با سازمان‌های مردم نهاد، مانند تدوین قوانین مترقی و تأسیس دادگاه‌های درمان مدار، نقش بسیار پر رنگی در موفقیت درمانگران آن نهادها در رفع وابستگی روانی معتادان خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها: سازمانهای مردم نهاد،وابستگی جسمانی،وابستگی روانی،اعتیاد،بازپروری معتادان

منبع:https://ganj-edge.irandoc.ac.ir/