انفاق: عوامل ،موانع و راهکارهای گسترش آن در جامعه از منظر آیات و روایات
پدیدآور: نجمه ناصری
چکیده:
یکی از برجسته‌ترین و مهم‌ترین وظایف دینی و اجتماعی مسلمانان، مسأله انفاق است که آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام درباره آن سفارش و تأکید زیادی دارند. از آنجا که یکی از مهم‌ترین مشکلات جامعه امروز، مسأله فقر و فاصله طبقاتی زیاد است، می‌توان این مشکل را با فراگیر کردن انفاق در جامعه حل نمود؛ بنابراین گسترش انفاق، اثرات مطلوبی را در جامعه به جای می گذارد، البیته باید در نظر داشت که آنچه در انفاق مورد توجه است منحصر به جنبه‌های مادی و اقتصادی آن نمی‌شود، بلکه جنبه‌های اخلاقی و معنوی آن نیز مدنظر است. در این راستا، عواملی در گسترش انفاق مؤثرند و در مقابل، موانعی از گسترش آن، جلوگیری می‌کنند که برای تحقق و گسترده شدن این خصیصه نیکوی اجتماعی لازم است هر دوی این موارد (عوامل و موانع) شناسایی شود. تحقیق پیش رو، با روش تحلیلی – توصیفی با این هدف، به بررسی آیات و روایات پرداخته و با بررسی عوامل و موانع انفاق، راهکارهایی را برای گسترش آن در جامعه ارائه داده است. با بررسی‌ها دریافته شد که عوامل تحقق انفاق شامل عوامل اعتقادی و عوامل شناختی است. باورهای اعتقادی شامل اعتقاد به معاد، اعتقاد به مالکیت مطلق خداوند و علم الهی و همچنین اعتقاد به محفوظ بودن پاداش انفاق در پیشگاه خداوند از جمله عوامل اعتقادی مؤثر در تحقق انفاق است. از دیگر عوامل مؤثر در تحقق و ترویج انفاق، عوامل شناختی و علمی است؛ چرا که علم به آثار و فواید فردی و اجتماعی انفاق و دانستن پیامدهای دنیوی و اخروی ترک انفاق می‌تواند انگیزه‌ای برای انجام این کار شود، البته باید دانست که انفاق همیشه و تحت هر شرایطی مقبول و پسندیده نیست، بلکه نیاز به شرایطی همچون ایمان، تقوا و اخلاص دارد، این بحث در قالب عوامل قبولی انفاق بیان شده است. موانع تحقق انفاق، دسته ای از رذایل اخلاقی هستند که انسان را از پرداخت انفاق بازمی دارد. این موانع در عناوین کفر، نفاق، ریا، منت و اذیت بررسی شده است. بعد از شناخت عوامل و موانع در فصل آخر راهکارهایی برای گسترش انفاق در جامعه ارائه شده است که در دو دسته کلی راهکارهای نظری وعملی قابل بررسی است. راهکارهای نظری که بیشتر مربوط به مسائل فرهنگی و باورهاست شامل راهکارهای شناختی – بینشی و راهکارهای انگیزشی است. در راهکارهای شناختی بیشتر تصحیح نگرش افراد نسبت به انفاق و دنیا مدنظر است؛ همچنین تقویت باورهای دینی از جمله راهکارهای شناختی در تحق و ترویج انفاق است. در بحث راهکارهای انگیزشی به تشویق، تحذیر و الگوسازی اشاره شده است و در بحث راهکارهای عملی نیز به نقش رسانه و سازمان‌های مردم نهاد پرداخته شده است؛ همچنین قدردانی از خیرین و اختصاص ایام خاصی از سال برای انفاق عمومی از راهکارهایی شمرده شده است که به عهده دولت است.
کلیدواژه‌ها: انفاق،عوامل موثر در انفاق،موانع انفاق،گسترش انفاق
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.