تحلیل محتوای خطبه قاصعه حضرت علی (علیه السلام)
) پدیدآور: صدیقه کاشفی استاد راهنما: فتحیه فتاحی‌زاده استاد مشاور: محمد عترت دوست(جانی پور
: چکیده
در میان خطبه‌های بی‌شمار امیرالمؤمنین علی(ع)، خطبه‌ی قاصعه به عنوان طولانی‌ترین خطبه، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و سیره پژوهان قرار گرفته است. بی شک تحلیل و بررسی کلام حضرت(ع)و دست‌یابی به هدف اصلی امام(ع) از ایراد این خطبه، نیازمند بهره‌گیری از روشی است که به فهم عمیق و دقیق متن و لایه شناسی آن بیانجامد. کارآمدترین روش با این ویژگی‌ها، روش تحلیل محتوا است؛ که در این پایان‌نامه تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی و بر مبنای استخراج مضامین اصلی و فرعی از جملات مضمونی، به سنجش فراوانی کلیدواژگان، موضوعات اصلی و موضوعات فرعی خطبه پرداخته شود و مهم‌ترین مضامین موجود در خطبه استخراج شوند. در پرتو این واکاوی علاوه بر توجه ویژه به مؤلفه‌های مهم و پربسامد، ارتباط منسجم میان عبارات خطبه و توجه به ارتباط عبارات با آیه‌های قرآن و کثرت استفاده‌ی امام(ع)از آرایه‌های بلاغی به ویژه استعاره مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با نگاه همه جانبه به خطبه و انسجام ساختاری میان عبارات خطبه، این نتیجه حاصل شد که محتوای اصلی خطبه پیرامون کبر بوده و هدف اصلی امام(ع)، بیان مصداق نیکوکاری و توصیه به ولایت پذیری است. در این خطبه، امام(ع) به موضوعات مختلفی از جمله شناخت مؤلفه‌های شیطان، کبر، جهل و تعصب اشاره کرده‌اند و برای هرکدام مصادیقی را بیان فرموده‌اند. در ابتدا از مصادیق رذایل اخلاقی سخن به میان آورده است و گام به گام از رذایل به نقطه‌ی مقابل آن یعنی فضایل رسیده است و با بیان مصادیق فضیلت و شناساندن شخصیت خود به مخاطبان، به عنوان مصداق بارز نیکوکاری اقدام نموده است و با این شیوه همگان را از اطاعت شیطان بازداشته و به اطاعت از نیکوکاران به ویژه خویشتن دعوت نموده است.
کلیدواژه‌ها: حضرت( ع)،خطبه قاصعه،تحلیل محتوا،نیکوکاری،ولایت پذیری
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.