احسان در خانواده از دیدگاه قرآن با تکیه بر روایات تفسیری

احسان در خانواده از دیدگاه قرآن با تکیه بر روایات تفسیری

پدیدآور: احمدرضا فلاح استاد راهنما: سیدرسول موسوی استاد مشاور: محمد ثناگویی زاده اصفهانی

چکیده:

احسان و نیکوکاری، امری عقلی و پسندیده خاص و عام است. همه ادیان الهی، بویژه دین اسلام، اهمیت ویژه ای برای این فضیلت قایل شده اند. مومنان واقعی و صاحبان اندیشه در هر عصر و نسلی کوشیده اند که وجود خویش را به این اخلاق نیکو آراسته نمایند.واژه احسان دارای دو مفهوم کاربردی در قرآن است، گاه درمعنی نیکی وبخشش به دیگران “وگاه درمعنای انجام هرکارنیک درقالب معروف بکار رفته است. اغلب تعاریف احسان در منابع تفسیری به سبب گستردگی مصادیق و مولفه‌های معنایی و نیز خلط میان معانی مختلف آن، جامع و مانع نیستند.لذا نگارنده درجستجوی چرایی معضلات ومشکلات خانواده بدلیل نبود یا کمبود احسان ،بعنوان کاربردی ترین عنصر نگاهدارنده واستحکام بخش خانواده می باشد ،چون الگوهای رفتاری وسبک زندگی اسلامی (یعنی نماد رفتاری وگفتاری ،نسبت به دیگران خصوصا خانواده ) هم در آیات قرآن کریم وهم درقاموس عملی اهل بیت (علیهم السلام ) متبلور ومتجلی است ،که به بشریت ،نوع برخورد با پدر ومادر،بستگان ،همسر وفرزندان ودیگر اعضاء خانواده را تعلیم می نمایند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، به صورت تفسیر قرآن به قرآن و با هدف بازشناسی دقیق یکی از مفاهیم کلیدی قرآن، به بررسی مفهوم و مصادیق گوناگون احسان، نسبت آن با مفاهیم قرآنی دیگری پرداخته است. بررسی آیات نشان می‌دهد که قرآن کریم با توجه به آشنایی کامل عرب عصر نزول با مفهوم احسان، آن را که بیش‌تر در قلمرو روابط انسانی به کار می‌رفت، به حوزه معنایی نسبتاً جدیدی آورده است. مفهوم یاد شده هر چند صبغه غالب اخلاقی دارد، امّا قلمرو معنای قرآنی آن، افزون بر چارچوب کلّی اعتقادی، با ترسیم نظامی از ارزش‌های اساسی اسلام، که در هم تنیده و تفکیک ‌ناپذیرند، شاکله عاطفی، رفتاری و گفتاری مومنان را در حوزه‌های گوناگون ارتباط با خدا، خود، دیگران، دین و بیگانگان به تصویر کشیده است. که واژگان احسان ومترادف های آن ویا واژگان متضاد بنا به تعاریف یاد شده ،بیانگر حقایقی غیر قابل انکار در امر تحقق خانواده ای منسجم ،مستحکم وعاری از برخورد ،اختلاف ،طلاق ،فرار ،خودکشی ،قتل و…می باشد، که این تحقیق حول چنین محوری به بررسی آن می پردازد.واژگان کلیدی: احسان، خانواده، قرآن، نیکوکاری، تفسیر روایی، الگوهای رفتاری.

کلیدواژه ها:احسان،نیکوکاری،خانواده،قرآن،تفسیر ورایی،الگوهای رفتاری.