احسان و نیکوکاری از دیدگاه قرآن و حدیث

مؤلف: حسین اسماعیلی

نوبت چاپ: اول/۱۳۹۲

تعداد صفحات: ۱۶۰

ناشر: انتشارات همای غدیر

شناخت احسان، شرایط، ویژگی ها، زوایا، اوصاف و پاداش نیکوکاران با استناد به قرآن و روایات از موضوع هایی است که در این کتاب بررسی و تبیین شده است.

در فصل اول معنای لغوی و اصطلاحی احسان، مصداق احسان، ملاک احسان و مراتب احسان بررسی شده است. در معنای اصطلاحی احسان، هر کار خیر و عمل پسندیده ای همچون بر، خیر، معروف و مانند آن یاد شده است. عدم مخالفت با عقل و شرع، پرهیز از ریاکاری و خودنمایی و اخلاص، ملاک احسان دانسته شده است. در خصوص مراتب احسان در کتاب می خوانیم که احسان از حیوانات شروع می شود و احسان به خویشاوندان با صله رحم مرتبه ی دیگر احسان است. مرتبه اصلی و مهم احسان، به پدر و مادر است به طوری که خداوند تبارک و تعالی بعد از دعوت به توحید امر فرموده است که به پدر و مادر احسان کنید.(سوره نساء آیه ی ۳۶)

فصل دوم با عنوان “شرط قبولی احسان” ایمان به خداوند بزرگ و روز قیامت، اخلاص و پرهیز از ریاکاری و خودنمایی، اجتناب از منت گذاری در احسان به منزله نابودی عمل و… از بخش های تشکیل دهنده ی این فصل می باشد.

نشانه های اخلاص و انسان مخلص را پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) در چهار مورد عنوان فرمودند: قلب او تسلیم و راضی در مقابل خداوند است. هر چه از او رسد نیکوست.

• اعضاء و جوارح او هم تسلیم خداوند است و هیچ کاری را بر خلاف رضایت خداوند انجام نمی دهد.
• به دیگران خیر می رساند. اگر کار خیری بتواند انجام دهد از انجام آن برای دیگران دریغ نمی کند.
• به دیگران بدی نمی کند. در واقع مردم از شر او در امان هستند.

(تحف العقول،ص ۲۲)

اوصاف نیکوکاران و معرفی ایشان در قرآن و احادیث در فصل سوم تبیین شده است.

فصل چهارم با عنوان ” پاداش نیکوکاران” بررسی و تبیین معنا و حقیقت پاداش، پاداش احسان در دنیا و آخرت، پاداش انفاق در راه خدا، بهره مندی از رزق نیکو و احسان پیامبران و پاداش آنها صورت پذیرفته است.

محمد خلیلیان