پنجاه و یکمین نشست تخصصی خیر ماندگار با موضوع «امر خیر در حوزه درمان با رویکرد آینده‌پژوهی»، عصر شنبه ۳۱ اردیبهشت‌ماه به همت پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار) از ساعت ۱۴ الی ۱۶ در محل ساختمان مرکزی دانشگاه اصفهان، تالار کتابخانه مرکزی دانشگاه برگزار شد.
در ابتدای این نشست، دکتر مسعود کثیری، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان که اجرای برنامه را عهده داشت، اظهار کرد: آینده‌پژوهی از مباحث جدید در دنیای مدرن محسوب می‌شود و آینده همه ما به این مطالعات وابسته است. بشر تا یک دوره زمانی صرفاً واکنش‌گر بود یعنی بر اساس اتفاقات و مشکلاتی که پیش می‌آمد، تصمیم می‌گرفت اما از دوره‌ای به بعد، آینده‌نگر شد و تلاش کرد بر اساس پیش‌بینی‌های علمی، رفتار خود را برنامه‌ریزی کند. اما امروز بشر به نقطه‌ای رسیده که پا را از پیش‌بینی فراتر گذاشته است و تلاش می‌کند آینده را آن‌گونه که میخواهد ایجاد کند.
وی تصریح کرد: بنا بر کرامت ذاتی که خداوند در وجود همه انسان‌ها قرار داده، شایسته است در جامعه‌ای سالم و به دور از بیماری‌ها زندگی کنیم. آینده‌پژوهی، چشم‌اندازهایی را در اختیار ما قرار می‌دهد که بتوانیم به چنین جامعه‌ای دست پیدا کنیم.
آسیب‌شناسی بیمارستان‌های کشور
در ادامه، دکتر مهرداد معمارزاده، رئیس بیمارستان کودکان امام حسین (ع) و مدیرعامل خیریه حامیان سلامت کودکان اظهار کرد: من در زمینه جراحی کودکان، کار می‌کنم و اکثر کودکانی که با آن‌ها سر و کار داریم، از خانواده‌های کم‌درآمد هستند لذا سال‌هاست به جهت کمک به بهبود وضعیت این کودکان، با خیریه‌ها ارتباط نزدیک داشته و به چالش‌های موجود در حوزه خیر آگاهی داریم. در مقوله سلامت چهار فاکتور مهم است: بهداشت و پیشگیری، درمان، آموزش و پژوهش. در همه این فاکتورها، خیرین می‌توانند نقشی مهم ایفا کنند.
وی ادامه داد: در بخش درمان، بیمارستان‌ها را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد. دسته اول، بیمارستان‌های دانشگاهی است که در آن، یکسری نیرو برای ایفای تعهدات قانونی خود به کار گماشته می‌شوند و بعضی افراد با هدف‌های دیگر نیز حضور دارند. یعنی هدف اولیه‌شان، درمان مردم نیست، بلکه هدف اولیه‌شان موضوعاتی همچون ارتقای شخصی، تربیت دانشجو، پژوهش و … است. بیمارستان‌های دانشگاهی با یک تعرفه خیلی پایین، خدمات درمانی ارائه می‌دهد و این امر باعث کاهش کیفیت و نارضایتی مردم شده است. دسته دوم، بیمارستان‌های خصوصی است که انگیزه اصلی آن‌ها، کسب درآمد است و دنبال اهداف آموزشی، پژوهشی و … نیستند. دسته سوم، بیمارستان‌هایی هستند که توسط ارگان‌های مختلف مثل ارتش، سپاه، آموزش‌وپرورش، بانک ملی، تأمین اجتماعی و … راه‌اندازی شده‌اند و به بیمه‌شدگان خودشان، خدمات رایگان می‌دهند اما برای بقیه به شکل خصوصی محسوب می‌شود. دسته چهارم بیمارستان‌های خیریه هستند که قاعدتاً باید کمتر از تعرفه دولتی، هزینه بگیرند اما هیچ بیمارستان خیریه‌ای در کشور نیست که کمتر از تعرفه دولتی بگیرد. به‌هرحال این تعرفه‌های بالا، باعث شده است که بیمار نیازمند جرئت نکند حتی به بیمارستان‌های خیریه برود.
چالش‌های خیرین در نظام سلامت
مدیرعامل خیریه حامیان سلامت کودکان با بیان اینکه این مشکلات در بیمارستان‌ها باعث شده است نقش خیرین و خیریه‌ها پررنگ‌تر شود، اظهار کرد: تا سال ۲۰۱۵ حدود ۴۰ هزار مؤسسه خیریه در ایران داشتیم که سهم استان اصفهان از این میزان حدود هزار مؤسسه بوده است. از این تعداد، ۴۰۰ مؤسسه به حوزه بهداشت و درمان اختصاص دارد و ۳۵ مورد آن، تخصصی هستند.
وی تصریح کرد: یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه عدم شناخت عموم مردم از وجود این خیریه‌ها است، به طور مثال بیش از ۱۶ خیریه به‌صورت تخصصی در حوزه سرطان در سطح استان اصفهان فعالیت دارند اما غالب مردم از وجود این مراکز خیریه بی‌اطلاع هستند یا در حوزه کودکان خیریه‌های متعددی در حال فعالیت هستند. همچنین خیریه‌هایی که تأسیس شده‌اند، در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند، بعضی از آن‌ها در زمینه هزینه درمان و برخی دیگر در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی و تعمیرات و توسعه بیمارستان‌ها فعالیت می‌کنند، اهداف مختلف باعث شده است امر خیر در حوزه درمان دچار تشتت شود.
لزوم مشورت خیرین با کارشناسان نظام سلامت
دکتر معمارزاده در ادامه بیان داشت: مشکل دیگر در این حوزه این است که فعالیت‌های خیریه و نیکوکاری با اهداف و سیاست‌ها و برنامه‌های تدوینشده هم‌راستا نیست؛ برای مثال، بیمارستانی که ما در آن هستیم، بیست و اندی سال قبل توسط مرحوم حضرت آیت‌الله فقیه ایمانی تأسیس شد اما تا سال‌ها درِ آن بسته بود. در شهر گلپایگان نیز بیمارستانی به همت مرحوم حضرت آیت‌الله گلپایگانی ساخته شد اما در چرخه ارائه خدمات نظام سلامت قرار نگرفته است. بیمارستان‌هایی در جرقویه و خور نیز به این وضعیت دچار شدند. چراکه خیرین با انگیزه‌های الهی و انرژی بالا به این کار مبادرت کردند اما با اهداف و سیاست‌های بهداشت و درمان در آن منطقه همسو نبودند. پس خیرین سلامت باید تصمیمات خود را با مدیران بهداشت و درمان محلی همسو کنند که کارشان تضییع نشود. الان همین اشتباه در سیستان و بلوچستان در حال انجام است. افرادی بلند می‌شوند و می‌روند آنجا بیمارستان می‌سازند. من بارها به این دوستان گفته‌ام فرض کنیم شما این بیمارستان را ساختید، پزشک و کارکنان و بیمار آن را از کجا می‌آورید؟
وی افزود: همسو نبودن فعالیت‌های خیرین با نیازهای نظام سلامت تنها در حوزه ساختمان نیست بلکه در حوزه تجهیزات پزشکی نیز همین‌طور است. مثلاً زمانی که در سطح اصفهان سی‌تی‌اسکن وجود نداشت، ما در گلپایگان دستگاه سی‌تی‌اسکن داشتیم اما هفته‌ای یکبار آن را روشن می‌کردیم، چون مریض نداشتیم. ما الان مدت‌هاست در نائین، آندوسکوپ داریم درحالی‌که در بیمارستان امام حسین (ع) مدت‌ها دستگاه آندوسکوپی نداشتیم و بیماران با مشکل مواجه می‌شدند. راهکار ما این است که خیّر برای تجهیزات پزشکی حتماً باید با کارشناسان مشورت کنند. در غیر این صورت، این کار از نظر من نابودکردن منابع یک کشور فقیر است، نابودکردن سرمایه خیر و نیکوکار که می‌تواند لطمات جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد.
موج خروج خیرین از اصفهان
دکتر معمارزاده با بیان این که درگذشته شاکله نظام بهداشت و درمان در شهر اصفهان توسط خیرین بنا نهاده شده است بیان داشت: چرا امروز خیّر اصفهانی باید بیمارستان خود را در شهر دیگری تأسیس کند به دلیل اینکه مسئولان به طور ناگهانی اسم بیمارستان‌های خیریه را عوض کردند و کاربری برخی را تغییر دادند و آن را به بیمارستان خصوصی تبدیل کردند. ما باید به خیّر اعتماد کنیم و فرهنگ کار خیر را در جامعه توسعه دهیم. ما باید این زمینه را برای کار خیر در جامعه تسهیل کنیم نه اینکه در مسیر او سنگ‌اندازی کنیم. رفتار برخی نهادها در اصفهان باعث شده است که خیلی از خیرین برای انجام کار خیر از اصفهان مهاجرت کنند.
لزوم توجه خیرین به ساخت بیمارستان برای کودکان
مدیرعامل خیریه حامیان سلامت کودکان در بخش دیگری از سخنان خود به آمار بیش از ۱۰۵۰ بیمارستان در کشور اشاره کرد و بیان داشت از این تعداد تنها ۸ بیمارستان به‌صورت تخصصی در حوزه کودکان فعالیت می‌کنند و این خود یکی از مشکلات اساسی در این حوزه است. چون یک‌سوم جمعیت کشور را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. در چهل سال گذشته فقط یک بیمارستان کودک توانسته‌ایم اضافه کنیم. مقوله‌ای که فراموش شده و الان دغدغه مقام معظم رهبری، افزایش اولاد است. اگر ما نتوانیم بیماری کودکان را درمان کنیم، به‌نحوی‌که آن‌ها از بین بروند یا تا آخر عمر به بیماری دچار شوند، به جمعیت کشور لطمه زده‌ایم. اگر راه را برای خیرین باز کنیم، آن‌ها می‌توانند به ساخت ده‌ها بیمارستان برای کودکان اقدام کنند.
وی همچنین به لزوم ورود خیرین به سرمایه‌گذاری در حوزه پیشگیری و درمان سرطان و ناهنجاری‌های کودکان در شهر اصفهان و ایجاد مراکز سلامتی «مادر و کودک» تأکید کرد.
ظرفیت پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار) در امور خیر
دکتر معمارزاده در بخش دیگری از سخنان خود به ظرفیت و رسالت‌های پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار) اشاره کرد و گفت: پژوهشکده باید به آموزش کار خیر بپردازد و فرهنگ آن را از سنین پایین در جامعه نهادینه کند. فرزندان ما باید فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی را یاد بگیرند. نکته دیگر این است که پژوهشکده باید این مطالبه را همگانی کند که کارخانه‌ها و اتاق بازرگانی اصفهان در امر خیر در حوزه سلامت با برنامه‌ریزی مشارکت کنند.
وی افزود: مسئله بعدی، لزوم اصلاح قوانین مالیاتی در حوزه خیر است. دوستان می‌دانند که اگر من در خیریه‌ای به کسی بیش از پنج میلیون کمک کنم، حتماً باید شماره ملی و آدرس و همه مشخصات آن شخص را اعلام کنم. باید پژوهشکده روی این چالش‌ها کار کند و برای آن‌ها لایحه پیشنهاد دهد. همچنین لزوم سرمایه‌گذاری خیرین در بحث پژوهش جدی است. بسیاری از خیرین فقط دنبال این هستند که پولی کف دست انسان نیازمند بگذارند، درحالی‌که برای پژوهش در زمینه علت‌یابی آمار بالای سرطان در اصفهان و پیشگیری از آن، تمایلی نشان نمی‌دهند.
رئیس بیمارستان کودکان امام حسین (ع) یادآور شد: ضرورت دیگر، ایجاد هاب (بانک اطلاعاتی) خیریه‌ها است که اگر یک محتاج، امشب مشکلی پیدا کرد، با یک جست‌وجوی ساده متوجه شود در هر استانی، هر خیریه‌ای در چه زمینه‌ای خدمت ارائه می‌دهد. رسالت اصلی پژوهشکده باید این باشد که آموزش کادر مدیریتی خیریه‌ها بر اساس روش‌های نوین را در اولویت قرار دهد.
نگاهی به پیش‌گامی اصفهانی‌ها در نیکوکاری
مرتضی میرلوحی، دبیر مجمع خیرین بهداشت و سلامت استان اصفهان نیز دیگر سخنران این نشست بود که پژوهش را مهره گمشده نظام سلامت دانست و بیان کرد: ۱۸ سال است که در بیش از ۴۰ خیریه فعالیت می‌کنم، مطمئن هستم که اصفهان شهر خیریه‌ها بوده، هست و خواهد بود. بسیاری از فعالیت‌های خیرخواهانه خلاقانه و جدید برای اولین‌بار در اصفهان شکل گرفت، از جمله خیریه امام کاظم (ع) برای رفع مشکلات زندان اصفهان. همچنین مجمع خیرین ورزش‌یار که نخستین خیریه در زمینه ورزش بود و بعدتر به سایر استان‌ها تسری پیدا کرد. مجمع خیرین پیشگیری از اعتیاد نیز اولین مجمع برای اعتیاد بود. مجمع خیرین بهداشت و سلامت استان اصفهان اولین خیریه بهداشتی بود که در کشور تشکیل شد
وی در ادامه به فعالیت‌های مجمع خیرین بهداشت و سلامت استان در طی ۱۵ سال گذشته، از بدو تأسیس تا کنون پرداخت و بیان داشت: مجمع خیرین بهداشت و سلامت استان باهدف ترویج پیشگیری و سلامت از سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز و تا کنون بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان در طی این سال‌ها در حوزه بهداشت و سلامت جامعه استان اصفهان هزینه کرده‌اند. این مجمع توانست در دوران کرونا ۲۵ میلیارد تومان ارائه خدمت کند.
ورود خیرین به حوزه پیشگیری باید بیشتر باشد
دبیر مجمع خیرین بهداشت و سلامت استان اصفهان در ادامه به نقش پررنگ خیرین در ساختار سلامت اصفهان پرداخت و بیان داشت: حضور و مشارکت فعال خیرین و نیکوکاران اصفهانی را در جای‌جای بخش‌ها و حوزه‌های بهداشت و درمان استان اصفهان می‌توان مشاهده کرد اما حضور آنان در بحث بهداشت و پیشگیری باید بیشتر باشد. در کشور ما متأسفانه، این موضوع جدی گرفته نمی‌شود. در دنیا بیش از ۳۰ درصد بودجه بهداشت و درمان به حوزه بهداشت اختصاص دارد اما این آمار در ایران کمتر از ۱۰ درصد است. اگر به بهداشت اهمیت بدهیم، بیماری‌ها بسیار کم می‌شوند.
روند نگران‌کننده بیماری‌ها در اصفهان
میرلوحی در ادامه گریزی هم به مسائل و مشکلات مردم اصفهان در حوزه بهداشت و درمان زد و گفت: ۳۰ درصد مردم اصفهان به دیابت یا پیش دیابت مبتلا هستند، آمار سرطان و دیگر بیمارها در اصفهان بالاست و باید برای این مشکلات از امروز برنامه‌ریزی کرد. هر بیماری‌ای را بخواهید مثال بزنید، متأسفانه اصفهان رتبه اول را دارد. هوای اصفهان امروز یکی از آلوده‌ترین شهرهای کشور و دنیاست.
میرلوحی افزود: من در کارگروه سلامت و امنیت غذایی استانداری عضو هستم، وقتی آنجا همه صحبت کردند من دست بلند کردم و گفتم همه این مشکلاتی که گفتند، وجود دارد، اما یک مشکل دیگر هم هست، اینکه آستانه تحمل مردم اصفهان به‌شدت پایین آمده است، کافی است پشت یک چراغ قرمز چند لحظه دیرتر حرکت کنید، ببینید چه واکنش‌هایی می‌بینید. اصفهان، سه دوره پایتخت ایران بوده و مردمی شهیدپرور، ولایت‌مدار، مؤمن و متدین دارد. نباید کار به جایی برسد که آستانه تحمل مردم پایین بیاید. ظرفیت خیرین می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. باید از خیرین حمایت کرد و راه را برای فعالیت آن‌ها باز کرد.
باید قدر خیرین را بدانیم
در ادامه، دکتر محسن طاهری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان و رئیس اندیشکده آینده‌پژوهی گفت: در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری باید قدر خیرین و دغدغه‌مندان در حوزه خیر را بدانیم. چراکه وقتی از نزدیک با کار آن‌ها مواجه می‌شویم، مفهوم «امید اجتماعی» که از گمشده‌های جامعه امروز ماست، برایمان معنا پیدا می‌کند. من، وظیفه اجتماعی خود را معرفی آینده و آشتی‌دادن جامعه با آینده می‌دانم.
وی اظهار کرد: در حوزه آینده‌پژوهی همیشه به دنبال توسعه دو مهارت هستیم: بلندمدت اندیشیدن و وسیع دیدن؛ یعنی حوزه‌های مختلف را کنار هم دیدن. من برای اینکه بتوانم درباره آینده وقف و امر خیر با رویکرد درمان صحبت کنم، بر سه حوزه کلان تمرکز کردم: مسائل جمعیتی، مسائل زیست‌محیطی و مسائل تکنولوژیک. تصاویر بدیلی از آینده به شما ارائه می‌دهم که هیچ‌کدام وحی منزل نیست اما تصاویری هستند که به نظر می‌رسند سوار بر روندها آینده را شکل می‌دهند. البته ممکن است اتفاقاتی بیفتد که باعث شود این روندها کند یا تند شوند.
مسائل جمعیتی جهان در آینده
دکتر طاهری درباره آینده مسائل جمعیتی جهان اظهار کرد: یک جمعیت‌شناس مشهور آمریکایی می‌گوید: من نمی‌دانستم ظرف این سی‌سال اصلاً چه چیزی درس می‌دادم، تا وقتی که یک سفر به هند رفتم و معنا و مفهوم جمعیت را فهمیدم. از قرن هجدهم به بعد به‌واسطه بهبود بهداشت، جمعیت به شکل ناگهانی از نیم میلیارد به ۹ نفر میلیارد نفر رسید. از سال ۲۰۴۰ به بعد، جمعیت قاره آفریقا هم بسیار زیاد خواهد شد و تا پایان قرن جاری، جمعیت آن به جمعیت قاره آسیا خواهد رسید. هم‌زمان با افزایش جمعیت در زمین، مسئله سالمندی جدی می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۴۰ از هر سه ایرانی، یک نفر بالای ۶۵ سال خواهد بود. یکی از بزرگ‌ترین مسائل در حوزه سالمندی هزینه بهداشت و درمان سالمندان برای دولت‌هاست. پیدایش مفهوم «بازنشستگی مخروطی» در استرالیا یا «بانک زمان» در کشورهای اروپایی برای کنترل همین معضل است.
وی با بیان اینکه آینده جمعیتی ایران نگران‌کننده است، گفت: طی ۲۰ سال اخیر، فرزندآوری زنان ایرانی از ۶٫۹ به عدد ۱٫۹ کاهش پیدا کرده است. این کاهش باروری در هیچ کشور و تمدنی شاهد نیستیم و در آینده با کاهش شدید نیروی انسانی مواجه خواهیم شد. پنجره فرصت جمعیتی ایران تا سال ۲۰۴۵ باز خواهد بود. معنایش این است تا آن سال، اگر نیروی کار، کار کند، بقیه هم می‌توانند سر سفره بنشینند و از حاصل کار آن‌ها ارتزاق کنند اما بعد از آن سال دیگر توازن به هم می‌خورد. سال ۱۹۸۰ در اروپا به‌ازای هر ۵٫۳ آدمی که کار می‌کرد، یک نفر بازنشسته بود. در سال ۲۰۱۵ این عدد به ۳٫۳ رسیده است. اگر مهاجرت را حذف کنیم، این عدد در سال ۲۰۵۰ برای اروپا، ۱٫۷ می‌شود. این اتفاقی است که برای ایران هم ممکن است بیفتد. اروپا چگونه این بحران را کنترل کرد؟ با پذیرش مهاجران و فناوری که در هر دو مورد ما ضعف داریم.
رئیس اندیشکده آینده‌پژوهی گفت: مسئله دیگر در زمینه تغییرات جمعیتی، افزایش شهرنشینی است و افزایش شهرنشینی، یعنی ازدیاد آلودگی. در ایران الان حدود ۸۰ درصد جمعیت در شهرها زندگی می‌کنند. مسئله بعدی، افزایش بیماری‌های غیرواگیردار است. چهار بیماری: قلبی و عروقی، سرطان، ریوی و دیابت. برای پیشگیری از این بیماری‌ها خیرین باید وارد شوند و کمک کنند. اگر خیرین محترم نسبت به پیشگیری از این بیماری‌ها که خیر جامعه اسلامی در آن است، آگاه شوند، حتماً وارد می‌شوند. ریشه این بیماری‌ها سه عامل است: عادت‌های غذایی بد، سیگار و مواد مخدر، عدم تحرک. اگر خیرین در حوزه آموزش سبک زندگی سالم کار کنند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
وی یادآور می‌شود: مسئله بعدی، بیماری‌های روانی است. حدود ۳۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به افسردگی هستند. مسائل مربوط به بیماری‌های روانی را در ایران نیز باید جدی بگیریم و باید برای آن فکری کنیم. اقتصاد بخش سوم و خیر باید به این حیطه وارد شود چراکه بخش خصوصی منفعتی برای ورود به این حیطه نمی‌بیند. بخش دولتی هم برای ورود به آن ناکارآمد است.
چشم‌اندازی از تغییرات اقلیمی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان در ادامه گفت: کلان روند دوم، مسائل اقلیمی است. رشد گرمایش جهانی یک خطر جدی است. تغییرات اقلیمی یعنی رفتار طبیعت از میانگین خود خارج شود و مسئول این وضعیت، ما انسان‌ها هستیم. روند افزایش گرمایش در ایران هم وجود دارد. مسئله دیگر، بحران آب است. پنجاه، شصت سال است که عیان شده در زمینه آب، چالش داریم اما گوش شنوایی نیست. چهار مفهوم دسترسی به آب، استرس آبی، آسیب‌پذیری آبی و کمبود آبی وجود دارد. در سال ۲۰۳۰ نسبت به سال ۲۰۰۵ تعداد آدم‌هایی که وارد محدوده کمبود آبی می‌شوند، بیشتر خواهد شد. مسئله دیگر، گازهای گلخانه‌ای است که نمودار رشد آن نشان می‌دهد اگر با همین فرمان جلو برویم، جهانی آلوده‌تر خواهیم داشت. تا سال ۲۰۵۰ به چیزی حدود ۶۰ درصد غذای بیشتر برای سیرکردن آدم‌های روی کره زمین نیاز داریم. به ۵۵ درصد آب بیشتر نیاز خواهیم داشت.
ضرورت حمایت خیرین از ایده‌های استارتاپی
دکتر طاهری تصریح کرد: تا اینجا هر چه گفتیم، ناامیدکننده بود اما در مورد یک موضوع باید امیدوار باشیم و آن موضوع، فناوری و تکنولوژی است. این همان جایی است که اگر خیرین وارد شوند، امید ما دوچندان می‌شود. اگر فناوری‌های ما در سال ۲۰۵۰ نسبت به سال ۲۰۲۲ هیچ پیشرفتی نکنند، زندگی ما شبیه به یک فاجعه خواهد بود. اما من به‌عنوان کسی که در هفته، حداقل سی، چهل سایت فناوری را مطالعه می‌کند، خدمتتان می‌گویم که به فناوری کاملاً امیدوار باشید برای اینکه بتواند برای مصرف و آلودگی‌های ما راهکاری داشته باشد. شفاف‌ترین بوم آینده، مفهومی به نام انقلاب صنعتی چهارم است. نانوفناوری با دست‌کاری در نانوها، بایو فناوری با دست‌کاری در ژن‌ها، علوم‌شناختی با دست‌کاری روی نرون‌ها و فناوری اطلاعات با دست‌کاری بیت‌ها و بایت‌ها، فناوری‌هایی هستند که آینده ما را شکل می‌دهند. به‌خصوص اگر با هم همگرا شوند.
وی در پایان گفت: تشخیص در ۱۰ سال آینده به عهده تکنولوژی خواهد بود و نقش پزشک به حداقل می‌رسد. به‌واسطه رشد فناوری‌های پوشیدنی، تا سال ۲۰۳۷ به هر کدام از ما حداقل ۲۰ گجت وصل خواهد بود که تمام علائم حیاتی ما را پایش می‌کنند و به روی سیستم‌هایی می‌فرستند که باهوش مصنوعی کار می‌کنند. در حوزه درمان به دنبال این نباشید که موضوع ما، بیماران ناتوان و فقیر باشند و فقط به آن‌ها کمک کنید بلکه دنبال این باشید که به نوجوان‌ها و جوان‌هایی کمک کنید که با یک ایده و محصول، کاری کنند که در آینده، از تعداد بیماران کاسته شود. آقای نسیم نیکولاس طالب، یک اندیشمند لبنانی – آمریکایی است که می‌گوید شرافتمندترین آدم‌ها در جوامع آن‌هایی هستند که در شرکت‌های نوپا کار می‌کنند. بچه‌های استارتاپی نیاز به حمایت دارند. اگر می‌خواهیم آینده‌پژوهانه در حوزه درمان خدمتی کنیم، باید به این جوانان کمک کنیم.
