بررسی مقایسه‌ای حوزه اقدامات خیرین سلامت استان یزد در طی سال‌های 1392 تا 1394

خاطره خانجانخانی¹، محمدمهدی کیانی²، محمدحسین نیکوکاران³، سمانه‌السادات ملک‌ثابت^4*

¹ کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد

² دانشجوی دکتری تخصصی سیاستگذاری سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران

³ کارشناس پرستاری، مدیر اداره روابط عمومی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد

⁴ روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران/گروه تاریخ علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

نویسنده مسئول مکاتبات: samamalek@gmail.com

چکیده:

مقدمه: اقدامات خیری در ایران دارای سابقه طولانی است و این سابقه در حوزه سلامت نیز مشهود است. خیرین سلامت در اعصار مختلف، با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای همنوعان خود، به انجام امور خیر مبادرت ورزیده‌ اند. با این حال، با توجه به تغییر نیاز‌ ها، همسو ساختن اقدامات خیری با شرایط اپیدمیولوژیکی جامعه مهم به نظر می‌ رسد. لذا این پژوهش با هدف بررسی مقایسه‌ ای حوزه اقدامات خیرین سلامت استان یزد در طی سال‌ های 1392 تا 94 انجام شد. روش کار: این مطالعه، مطالعه توصیفی بود که به صورت مقطعی در بازه زمانی 92  تا 94 انجام شد. جامعه این پژوهش را اقدامات خیرین سلامت استان یزد شامل شد. جمع آوری داده‌ها با استفاده از فرم محقق ساخته صورت گرفت. در این فرم، اطلاعات پروژه‌‌های خیری در 4 حوزه پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان، پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی، لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی و لوازم و تجهیزات غیر پزشکی اهدایی مورد بررسی قرار گرفت. جهت جمع‌ آوری داده‌ ها، از اطلاعات موجود در واحد امور مشارکت‌ های اجتماعی دانشگاه علوم‌ پزشکی یزد و همچنین معاونت پشتیبانی دانشگاه استفاده شد. در نهایت، داده‌ ها با بهره‌گیری از آمار توصیفی تحلیل شدند. یافته‌ ها: تعداد پروژه های خیری عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان در سال‌ 92، 10 پروژه و در سال 94 ،17 پروژه گزارش شد. در سال 93 پروژه‌ای در این حوزه انجام نشد. تعداد پروژه های خیری عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی در سال‌های 92 و 93، 14 پروژه بود که درسال 94 به 6 پروژه تقلیل یافت. تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی در سال 92، 28 قلم بود که در سال‌ های 93 و 94 به 35 قلم افزایش یافت. در نهایت، تعداد لوازم و تجهیزات غیر پزشکی اهدایی، 122 قلم در سال 92، 283 قلم در سال 93 و 34 قلم در سال 94 گزارش شد.  بحث و نتیجه‌ گیری: افزایش پروژه‌ های صورت گرفته در حوزه واحد های درمانی- عملیاتی مربوط یه بیمارستان و کاهش اقدامات خیری در حوزه‌ های بهداشتی، نشان دهنده افزایش تمایل خیرین سلامت به انجام اقدامات خیری در حوزه درمان است. این در حالی است که بیشترین مشکلات سلامتی مردم منطقه، مرتبط با مشکلات بهداشتی است که ظاهرا کمتر به آن توجه شده است. حضور خیرین صرفا به انجام دادن و شرکت در مباحث مالی سازمان ها محدود نمی شود و باید از حضور معنوی آن ها نیز بهره جست. لذا پیشنهاد می‌ شود جهت افزایش ارتباط و درگیری خیرین با حوزه های مختلف آموزشی، بهداشتی و درمانی، نماینده ای از خیرین سلامت در هیات امنای دانشگاه حضور داشته باشد. از طرفی، مدیران و سیاست گزاران حوزه خیرین سلامت، ضمن تبیین و شفافیت اهمیت انجام پروژه‌ های خیری در حوزه بهداشت، خیرین سلامت را به سرمایه‌ گذاری در این حوزه هدایت و تشویق کنند. همچنین، لزوم حضور خیرین در عرصه‌ های پژوهش و آموزش نیز به شدت احساس می‌ شود.

کلمات کلیدی:

خیرین سلامت، پروژه عمرانی، مراکز درمانی، دانشگاه علوم پزشکی یزد.

مقدمه

احسان به معنای نیکوکاری از ریشه حسن گرفته شده که به معنای نیک و پسندیده است. در کاربردهای قرآنی به معنای کار نیک و پسندیده است. از آن جایی که احسان، از نظر عرف و عقل و شرع امری پسندیده است، از اهمیت و جایگاه بلندی هم در رفتارهای اجتماعی برخوردار می باشد و هم از نظر قرآن یکی از مهم ترین ابزارهای تکاملی بشر به شمار می رود و موجب می شود تا انسان به جایگاهی برسد که شایسته مقام انسانیت و کرامت و شرافت اوست که به عنوان خداوندی انتخاب و به کائنات معرفی شده است. در این بین، سنت حسنه وقف و انجام امور خیر به عنـوان يكـي از مـؤثر تـرين ها راه همياري در طـول تـاريخ همـواره پشـتوانه اقتصادي اهداف متعالي انساني در جوامع بشري بوده است، ولي با ظهور و گسترش اسلام كـه مؤسـس يـا مؤيد تمام نيكي ها و روش هاي پسنديده بود، اين سير نيكو نيز به عنوان بارزترين مصداق صدقات و نمو نه اجراي احسان رونقي بسيار گرفت و بـه تــدريج، يكــي از بزرگتــرين منــابع گســترش رفــاه اجتماعي و رفع فقر در سايه ي نشر و ترويج فرهنگ اسلامي محسوب شد كه علاوه بـر آثـار مـذهبي، فرهنگي، آموزشي، اقتصادي و غيـره آثـار جغرافيـايي مهمي به همراه دارد (1). از آن جایی که بشر دوست می دارد تا به هر شکلی شده برای خود در جامعه احترام کسب کند و از جایگاه و اعتبار اجتماعی خاص و درخوری برخوردار گردد و هم به سبب گرایش طبیعی به کمال و دوری از نقص، احسان را راهی به سوی کمال و دوری از نقص بر می شمارد به احسان به عنوان یکی از آسان ترین و مهم ترین ابزارهای دست یابی به آن می شمارد و بر این اساس به احسان و نیکوکاری وکارهای پسندیده را می آورد . یکی از بخش هایی که بسیاری از خیرین و نیکوکاران به فعالیت در آن حوزه می پردازند, عرصه سلامت است. خیرین سلامت کشور اکنون بازوی مردمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پرشکی هستند. اعمال خیر و صالح و ورود خیرین به حوزه سلامت می تواند غم و رنج و آلام مردم را کم کند و تا حد زیادی از میزان مرگ و میر بکاهد. با وجود تاکید بر بهره‌گیری از نیروی جمعی و مردمی در بهبود شرایط سلامت کشور و نیز بیان این موضوع که اکنون پروژه‌‌های بزرگی در کشور به همت خیرین سلامت در حال ساخت است و تجهیزات مورد نیاز در مراکز کمتر توسعه یافته توزیع شده اما بر کسی پوشیده نیست که اهداف خیرین برای ورود به این عرصه متفاوت است. بسیاری از خیرین با ویژگی نوع دوستی  به مفهوم کمک رسانی و یاری دیگران در موقعیت پرخطر و اضطراری و تقسیم اموال یا بخشش به دیگران به امور خیر می پردازند, برخی به جهت داشتن تجربه شخصی و درک کمبودهای این عرصه، برخی دیگر با هدف تقرب به خداوند, برخی به سبب اعتقاد به برکت مال در بخشش ها و … برای نیز به دلایلی از قبیل بخشودگی مالیاتی وارد این عرصه شده اند (2).

سلامت حق مردم است که در کنفرانس بین المللی آلماتا به عنوان واقعیتی انکار ناپذیر پذیرفته شده است (3). پیشرفت های روز افزون دانش و تکنولوژی پزشکی، تغییر در شیوه زندگی و رفتار اجتماعی با تاثیر بر الگوی بیماری ها و نیازهای پزشکی جوامع در کنار رشد شتابان جمعیت و از سویی محدود بودن منابع انسانی و مالی در کشورهای در حال توسعه عرضه امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی را با مشکلات جدی روبرو کرد (4). در این میان، مثلث فقر، سـلامت و توسـعه، درك جديـدي اسـت از سلامت در قـرن بيـست و يكـم و تغييـرات در تعريـف بيولوژيــك ســلامتي و پيــدايي نظريــه اپيــدميولوژي اجتماعي فقر، هميشه ريشه اصلي و مادر بيماريها بيان شده است. این در حالی است که در ساليان اخير، هزينه‌هـاي مراقبـتهـاي بيمارسـتاني سرسامآور شده اسـت و از طرفـي پزشـكان هـر روز تكنولوژي و تجهيزات جديدي را براي تشخيص دقيقتر و سريعتر طلب ميكنند كه علاوهبر هزينهاي كه تهيـه اين تجهيزات بـراي بيمارسـتان دارد، هزينـهاي اضـافي براي بيمار نيز ايجاد مي‌كند. پژوهش ها نشان میدهد بیش از نینیم از منابع ملی در کشورهای در حال توسعه به هدر می رود (5). در کشورهای پیشرفته اقتصادی نیز که بیش از 8 درصد تولید ناخالص ملی را صرف بهداشت می کنند، سالانه رقم قابل توجهی از آن تلف می شود (6). در ايران تاكنون بخش بهداشت و درمان دولتي از نظر كمي و كيفي نتوانسته پاسخگوي نياز بيماران مخـصوصاً مخـصوصا تهيدستان باشد و گواه ايـن موضـوع بلااسـتفاده مانـدن بخش عمدهاي از ظرفيت بيمارستانهاي دولتي كشور اســت (7). بررسی این موارد و پژوهش های صورت گرفته نشان می دهد حضور خیرین به عنوان یک بازوی مهم مالی می تواند بیمارستان ها را در رسیدن به اهدافشان یاری دهد. با وجود آنکه بنیادها و موسسه های خیریه سه بسزایی در کاهش مشکلات انسانی در سراسر جهان دارند و در اسلام نیز در قالب های مختلف مانند وقف، زکات و قرض الحسنه همواره مورد تاکید بوده اند، اما در حقیقت پژوهش های دانشگاهی این خدمات را ناد یده گرفته است (8). بنابراین این پژوهش با هدف بررسی حوزه اقدامات خیرین سلامت استان یزد و مقایسه در طی سال های 92 تا 94 انجام شد.

روش کار

این مطالعه، مطالعه توصیفی بود که به صورت مقطعی در بازه زمانی 92  تا 94 انجام شد. جامعه این پژوهش را اقدامات خیرین سلامت استان یزد شامل شد. جمع آوری داده‌ها با استفاده از فرم محقق ساخته صورت گرفت. در این فرم، اطلاعات پروژه‌‌های خیری در 4 حوزه پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان (شامل بیمارستان عمومی، بیمارستان تخصصی، اطاق عمل، سی تی اسکن، سایر واحدهای درمانی، سایر واحدهای غیر درمانی، اورژانس، آی سی یو نوزادان و آزمایشگاه)، پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی (شامل مرکز بهداشتی درمانی شهری، مرکز بهداشتی درمانی روستایی، مرکز اورژانس شهری، مرکز اورژانس بین راهی، خانه بهداشت روستایی، محوطه سازی، واحد اداری و سرایداری)، لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی (شامل وسایل زنان و زایمان، تجهیزات پزشکی، تجهیزات تشخیصی، تجهیزات آزمایشگاهی و وسایل بیمارستان، تجهیزات اتاق عمل، تجهیزات بخش ها، وسایل طبقه بندی نشده -مثل تشک طبی، کپسول اکسیژن و…- و وسایل عمومی) و لوازم و تجهیزات غیر پزشکی اهدایی (شامل وسایل سرمایشی و گرمایشی، لوازم و مصالح ساختمانی و کمک های نیروی انسانی، وسایط نقلیه، رایانه و وسایل مربوطه، وسایل طبقه بندی نشده –مثل مثل رادیو و تلوزیون، میز و صندلی و…- و روانداز و زیرانداز) مورد بررسی قرار گرفت. شاخص‌های بررسی شده در پروژه‌های عمرانی مانند انواع ساختمان شامل تعداد پروژه‌ها، متراژ هر پروژه و هزینه ریالی جهت اجرا، تکمیل، مرمت و یا تجهیز پروژه بود و در مورد تجهیزات پزشکی و غیر پزشکی، شاخص‌های تعداد و هزینه ریالی مورد بررسی قرار گرفت. جهت جمع‌ آوری داده‌ ها، از اطلاعات موجود در واحد امور مشارکت‌ های اجتماعی دانشگاه علوم‌ پزشکی یزد و همچنین معاونت پشتیبانی دانشگاه استفاده شد. در نهایت، داده‌ ها با بهره‌گیری از آمار توصیفی تحلیل شدند.

نتایج

جدول 1- مقایسه پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان

جدول 1، پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان را طی سالهای 92 تا 94 مقایسه می کند. همانطور که از نتایج جدول پیداست، بیشترین تعداد پروژه مربوط به سال 94 است و در سال 93 پروژه‌ای در این خصوص انجام نشده است. همچنین، با توجه به داده‌های جمع آوری شده، بیشترین مساحت عملیات عمرانی مربوط به سال 94 (104783 متر مربع) و بیشترین واحد ریالی صرف شده در این خصوص نیز در همین سال صورت گرفته است (17298300000000). همچنین، از بین پروژه های عمرانی صورت گرفته در سال 92، بیمارستان تخصصی و سایرواحدهای غیردرمانی با تعداد 3 پروژه و در سال 94 بیمارستان عمومی با تعداد 7 پروژه بالاترین تعداد پروژه‌های عمرانی را به خود اختصاص داد.

جدول 2- مقایسه پروژه های عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی

جدول 2، پروژه های عمرانی واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی را طی سالهای 92 تا 94 بایکدیگر مقایسه می کند. همانطور که از اطلاعات جدول پیداست، بیشترین تعداد پروژه مربوط به سال های 92 و 93 است (14 پروژه). با توجه به نقص آماری موجود در دیگر شاخص ها، از مقایسه شاخص های دیگر اجتناب می شود. همچنین، در سالهای 92 و 93، خانه بهداشت روستایی (5 باب در سال 92 و 8 باب درسال 93) و در سال 94 مرکز بهداشتی درمانی شهری با 5 باب بیشترین تعداد واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت را به خود اختصاص دادند.

جدول3- مقایسه لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی

جدول 3، لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال های 92 تا 94 با یکدیگر مقایسه می کند. همانطور که از نتایج جدول استنباط می شود، بیشترین تعداد  تجهیزات پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. همچنین، تجهزات تشخیصی (14 قلم)، وسایل طبقه بندی نشده (9 قلم) و وسایل عمومی (9 قلم) به ترتیب بیترین تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال های92 تا 94 به خود اختصاص دادند. از منظر ریالی نیز، بیشترین میزان کار خیر در سال 92 در 7283540000000 ریال انجام شد.

جدول 4- مقایسه لوازم و تجهیزات غیر پزشکی اهدایی

جدول 4، لوازم و تجهیزات غیر پزشکی اهدایی را در طی سال های 92 تا 94 با یکدیگر مقایسه می کند. بیشترین تعداد لوازم غیر پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. وسایل طبقه بندی نشده (18 قلم در سال 92 و 193 قلم در سال 93) و وسایل سرمایشی و گرمایشی (14 قلم در سال 94) بیشترین تعداد لوازم غیر پزشکی اهدایی را به خود اختصاص داد. از منظر ریالی نیز، بیشترین کمک ریالی صورت گرفته در سال 93 و به ارزش 4800240000 بود.

بحث و نتیجه گیری

این پژوهش با هدف بررسی حوزه اقدامات خیرین سلامت استان یزد و مقایسه در طی سال های 92 تا 94 انجام شد.  نتایج نشان داد، ببیشترین تعداد پروژه های خیری عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی بیمارستان ها مربوط به سال 94 بود و در سال 93 پروژه‌ای در این زمینه انجام نگرفته بود. همچنین، از بین پروژه های عمرانی صورت گرفته در سال 92، بیمارستان تخصصی و سایرواحدهای غیردرمانی و در سال 94 بیمارستان عمومی بالاترین تعداد پروژه‌های عمرانی را به خود اختصاص داد. به طور کلی تعداد پروژه ها در این حیطه افزایش یافته است. بیمارستان‌ها، مهمترین رکن  اجرایی نظام بهداشت و درمان هستند و عملا بدون وجود آن‌ها، بسیاری از اقدامات درمانی ناقص و بی سرانجام خواهد بود (9) و به علت گستردگی دامنه فعالیتها و تنوع امور، وسایل و خدماتی که به جامعه انسانی ارائه می دهند از اهمیت خاصی برخوردارند (10). از طرفی، با توجه به محدودیت هزینه دولت و هزینه‌های بالای ساخت بیمارستان، امکان ساخت آن از طریق منابع دولتی کار بسیار سختی است. بنابراین، حضور خیرین سلامت در عرصه بیمارستان سازی و به طور کلی خیرین بیمارستان ساز، می تواند نقش بسزایی در افزایش سطح دسترسی مردم خصوصا نیازمندان و ساکنین مناطق دورافتاده به خدمات سطوح دوم و سوم نظام سلامت داشته باشد.

بیشترین تعداد پروژه های خیری عمرانی واحد های درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی در سال های 92 و 93 بوده و در سال‌های 92 و 93، خانه بهداشت روستایی و در سال 94 مراکز بهداشتی درمانی شهری بیشترین تعداد واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به این حیطه را به خود اختصاص دادند. به طور کلی، پروژه‌ها در این حیطه کاهش یافته است. خانه های بهداشت روستایی، محیطی ترین واحد عرضه کننده خدمات مراقبت‌های بهداشتی اولیه در نظام سلامت است و فعالیت هایی نظیر مراقبت از زنان باردار و کودکان، آموزش بهداشت عمومی، واکسیناسیون، بهسازی محیط و غیره را به عهده دارد (11). نبود پزشک تمام وقت در روستاهای پرجمعیت، کمبود دارو و کاستی های خانه های بهداشت از جمله مشکلاتی است که می تواند سلامت روستانشینان را به خطر بیندازد. خانه های بهداشت روستایی لازمه تامین سلامت و پیشرفت و توسعه متوازن جامعه است.می توان گفت خانه بهداشت نبض سلامتی در جامعه روستایی است که تأمین امکانات اولیه و دارو در روستاها، اطلاع از وضعیت بهداشت روانی و جسمی، تامین غذا و آب سالم و دفع فضولات در روستا ها از وظایف آن است. مراکز بهداشتی درمانی شهری به عنوان اولین واحد ارائه کننده خدمات به ساکنین شهرها، مسئولیت انجام فعالیت هایی نظیر بهداشت خانواده، بهداشت دهان و دندان، درمان بیماران سرپایی، انجام آزمایشات تشخیص طبی، آموزش به بیماران و …. را به عهده دارد (11). به طور کلی، می توان گفت افزایش پروژه های بهداشتی و مشارکت خیرین سلامت در حوزه امور بهداشتی می تواند نقش مهمی در ارتقای سطح بهداشت خصوصا در مناطق محروم داشته باشد.

بیشترین تعداد تجهیزات پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. همچنین، تجهزات تشخیصی، وسایل طبقه بندی نشده و وسایل عمومی  به ترتیب بیشترین تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال های92 تا 94 به خود اختصاص دادند. به طور کلی، تعداد تجهیزات پزشکی اهدایی افزایش یافته است. پژوهش ها نشان داده تجهیزات پزشکی به عنوان یکی از اجزای لاینفک بیمارستان ها، یک سوم تا نیمی از هزینه های پروژه ای بیمارستان ها را به خود اختصاص داده است که در این میان تجهیزات غیر فعال، عامل عمده ایجاد هزینه های بیهوده است (12) و از سوي ديگر بــراي نگـهداري و تعمـير تجـهيزات پزشكي بايد مبلغ %١٠-٢٠قيمت خريد آنــها در بودجـه پيـش بيني شود (13). داشتن تجهيزات پزشكي با تعداد كافي، كيفيت مناسب و پرسنل كارآزموده براي كار با دستگاهها، موقعيت مدير بيمارستان را در ارائـه بهتريـن مراقبت بهداشتي و خدمات تشخيصي سريع و صحيح در بيمارسـتان تضميـن مي كند (14). طبق مطالعه Kendal در سال١٩٩٨، بيش از %٦٠ تجـهيزات پزشـكي كـه امكانـات نگـهداري و تعمـير در آنـها وجود ندارد در برخي از كشورها بدون استفاده مانده‌اند (15). به نظر می رسد با توجه به هزینه های بالای تجهیزات نوین پزشکی، و همچنین استهلاک موجود در تجهیزات مورد استفاده در بیمارستان‌ها، حضور خیرین در این عرصه می تواند نقش بسزایی در کاهش هزینه ها در این حیطه داشته باشد. البته باید در نظر داشت تجهیزات پزشکی متناسب با نیاز منطقه تهیه و استفاده شود تا علاوه بر کاهش تقاضای القایی از سوی پزشکان، تجهیزات بلااستفاده نماند.

بیشترین تعداد لوازم غیر پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. وسایل طبقه بندی نشده و وسایل سرمایشی و گرمایشی بیشترین تعداد لوازم غیر پزشکی اهدایی را به خود اختصاص دادند. لوازم و تجهیزات غیرپزشکی روند مشخصی را در پیش نگرفته است.

به طور کلی، افزایش پروژه‌ های صورت گرفته در حوزه واحد های درمانی- عملیاتی مربوط یه بیمارستان و کاهش اقدامات خیری در حوزه‌ های بهداشتی، نشان دهنده افزایش تمایل خیرین سلامت به انجام اقدامات خیری در حوزه درمان است. این در حالی است که بیشترین مشکلات سلامتی مردم منطقه، مرتبط با مشکلات بهداشتی است که ظاهرا کمتر به آن توجه شده است. حضور خیرین صرفا به انجام دادن و شرکت در مباحث مالی سازمان ها محدود نمی شود و باید از حضور معنوی آن ها نیز بهره جست. لذا پیشنهاد می‌ شود جهت افزایش ارتباط و درگیری خیرین با حوزه های مختلف آموزشی، بهداشتی و درمانی، نماینده ای از خیرین سلامت در هیات امنای دانشگاه حضور داشته باشد. از طرفی، مدیران و سیاست گزاران حوزه خیرین سلامت، ضمن تبیین و شفافیت اهمیت انجام پروژه‌ های خیری در حوزه بهداشت، خیرین سلامت را به سرمایه‌ گذاری در این حوزه هدایت و تشویق کنند. همچنین، لزوم حضور خیرین در عرصه‌ های پژوهش و آموزش نیز به شدت احساس می‌ شود.

محدودیت ها

از جمله محدودیت های این پژوهش در دسترس نبودن تمامی داده های مرتبط با پروژه های خیری صورت گرفته بود که امکان تحلیل دقیق تر داده ها را محدود کرد. همچنین، کمبود سابقه پژوهشی ضعیف در این زمینه در کشور و در دسترس نبودن پژوهش های خارج از کشور، از محدودیت های اصلی این پژوهش بود.

تشکر و قدر دانی

نویسندگان این مقاله بر خود لازم می دانند تا از معاونت محترم پشتیبانی و همچنین حوزه امور مشارکتهای اجتماعی، سازمان های مردم نهاد و خیریه های حوزه سلامت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد، کمال تشکر را بجا آورند؛ چراکه بدون همکاری آن ها انجام این پژوهش ناممکن بود.

منابع

1. صفايي پور، مسعود؛ سياحي، زهرا؛ زرگرشوشتري، محمدامين و داري پور، ناديا. بررسي تأثير وقف بر توسعه اقتصادي شهر اهواز؛ مطالعه موردي: منطقه يك، پژوهش و برنامه ريزي شهري، 1393، شماره 16، صفحات 89 تا 104.
2. شعبانی، زهرا. تبیین مدل نوع دوستی خیرین مدرسه ساز در ده سال اخیر. دو فصلنامه علمی – پژوهشی تربیت اسلامی، 1393، شماره 19، صفحات 67-94.
3. Global strategy for helth fir all by the year 2000. Geneva; World health organization, 1981
4. زارعی، مژده و فردین غریبی. تحلیل هزینه در مراکز بهداشتی درمانی شهر سنندج در سال 81. مجله دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني كردستان، 1381، شماره 26، صفحات 49 تا 43.
5. محتشم امیری، زهرا؛ رحیمی کلامرودی، حسین و داوودی، علی. تحلیل هزینه مراکز بهداشتی و درمانی شهری و روستایی استان گیلان . مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان. ۱۳۸۷. شماره 67، صفحات 24 تا 32.
6. Burchardi H, Schuster HP, Zielmann S. Cost containment: europe, germany. New horiz 1994, Vol. 2, No. 3, pp. 364-374.
7. نصیری پور امیر اشکان، توفیقی شهرام، فرهادی فریده. ارائه الگوی مدیریت بیمارستان‌های خیریه ایران . نشریه پرستاری ایران. ۱۳۸۶، شماره 50، صفحات 71-81.
8. نكويي مقدم، محمود؛ اميريوسفي، سعيده؛ قرباني بهابادي، زهرا و اميراسماعيلي محمدرضا. نقش موسسات خيريه در نظام سلامت: يک مطالعه کيفي. تحقيقات كيفي در علوم سلامت. 1392، شماره 1، صفحات 1 تا 10.
9. Shafii, M., Rafiei, S., Abooee, F., Bahrami, M. A., Nouhi, M., Lotfi, F., & Khanjankhani, K. Assessment of Service Quality in Teaching Hospitals of Yazd University of Medical Sciences: Using Multi-criteria Decision Making Techniques. Osong Public Health and Research Perspectives. 2016, Vol. 7, No. 4, pp. 239–247.
10. رخشاني نژاد، مالك؛ رخشاني، فاطمه؛ محمدي، مهدي و انصاري مقدم، عليرضا. بررسي وضعيت نگهداري بيمارستان هاي آموزشي شهر زاهدان در سال 1377. مجله تحقيقات علوم پزشكي زاهدان (طبيب شرق). 1379، شماره 3-4، صفحات 93 تا 97 .
11. آصف زاده، سعید و رضاپور، عزیز . مدیریت بهداشت و درمان. انتشارات حدیث امروز، 1385، تهران.
12. الفقده، آیدین؛ جعفری پویان۱، براهیم و امیدی مراد، افسانه. مدیریت تجهیزات پزشکی در کشورهای در حال توسعه. فصلنامه بیمارستان. 1382، شماره 1 و 2، صفحات 25-27.
13. صديقاني، ابراهيــم. ارزيـابي مراقبتـهاي بهداشـتي و درماني و استانداردهاي بيمارستاني. انتشـارات علم و هنر، 1376، تهران.
14. نوري تاجر، مريم؛ دباغي، فاطمه؛ محمدي، رخشنده و حقاني، حميد. بررسي وضعيت نگهداري و هزينه مراقبت از تجهيزات پزشكي بيمارستانهاي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي ـ درماني ايران در سال 1379. علوم پزشكي رازي (مجله دانشگاه علوم پزشكي ايران). 1381، شماره 30، صفحات 445 تا 454.
15. kendal st., frieens Ja., stemple Jo. Flexibility program schedu ling of preventive management biomedical instrument of technology. Jornal of clinical engineering. 1993, No. 26, pp. 25-28.